Ghé thăm nghệ nhân làm khuôn bánh Trung thu gỗ cuối cùng ở Hà Thành

Thứ ba, 16/08/2022 17:22 PM - 0 Trả lời

(CLO) Ở thời đại công nghệ 4.0, khuôn bánh Trung thu được người ta dần cải tiến làm bằng khuôn nhựa công nghiệp. Tuy nhiên, ở một làng nhỏ thuộc xã Tiền Phong, huyện Thường Tín (TP Hà Nội), vẫn còn một nghệ nhân lặng lẽ giữ gìn nét truyền thống của nghề làm khuôn bánh Trung thu bằng gỗ.

Gần 40 năm học nghề, làm nghề

Nằm trong ngõ nhỏ của làng nghề Thượng Cung thuộc xã Tiền Phong, huyện Thường Tín (TP Hà Nội), khi hỏi người dân nơi đây về "ông Bản khuôn bánh Trung thu", thì bất kể từ trẻ cho đến người trung niên hay người già đều biết đến. Ông Trần Văn Bản (sinh năm 1966) được dân làng quý mến gọi tên "Nghệ nhân làm khuôn bánh", bởi ông nổi tiếng và có thâm niên gần 40 năm làm nghề, giữ nghề và sáng tạo ra nhiều mẫu mã, nhiều khuôn bánh có kích cỡ khác nhau.

ghe tham nghe nhan lam khuon banh trung thu go cuoi cung o ha thanh hinh 1 — Ông Trần Văn Bản có 4 căn nhà san sắt nhau, đều là nơi để đồ làm nghề tạo khuôn bánh Trung thu, nhưng nơi treo nhiều mẫu khuôn nhất mới là nơi ông làm việc hàng ngày - Ảnh: Đình Trung

Tò mò về điều này, phóng viên báo Nhà báo và Công luận đã lần theo địa chỉ, đến tận nơi để "mục sở thị". Gặp ông Bản, điều chúng tôi cảm thấy thú vị chính là một người đàn ông cởi mở, vui tính. Ông sẵn sàng chia sẻ mọi điều về công việc cũng như đam mê của mình.

Nghệ nhân Trần Văn Bản tâm sự: "Lúc nhỏ tôi xem các cụ làm thì tôi có học theo và sau đó mày mò bắt trước đục những khuôn bánh đầu tiên. Trong khi đó, cha mẹ tôi không ai làm nghề mộc cả. Dần dần do đục đẽo thường xuyên nên bén duyên với nghề đục khuôn bánh Trung thu lúc nào không hay".

Ông Bản chia sẻ, đối với công việc này ông làm thường xuyên, lúc nào mệt thì nghỉ rồi lại tiếp tục đục đẽo những khuôn bánh Trung thu theo đơn đặt hàng của khách. Cận ngày Tết Trung Thu thì đơn hàng nhiều, thậm chí ông phải thức tới 1 đến 2 giờ sáng để cố hoàn thành xong đơn hàng.

"Gỗ để làm khuôn bánh Trung thu khi mang về phải phơi vài ngày để không bị co ngót. Sau đó mới dùng máy tạo ra những hình vuông, hình chữ nhật vuông thành sắc cạnh. Sau đó lại để gỗ tiếp tục dầu dãi mưa nắng rồi mới kẻ, vẽ và lượn lưỡi cưa để tạo hình dáng cơ bản ban đầu", ông Trần Văn Bản kể.

ghe tham nghe nhan lam khuon banh trung thu go cuoi cung o ha thanh hinh 2 — Ông Bản đang cặm cụi những nhát đục trên khuôn bánh Trung thu kích cỡ lớn

Vừa nói chuyện, ông Bản vừa tay dùi tay đục đẽo những thớ gỗ đầy tinh tế, những đường nét của khuôn bánh Trung thu dần hiện rõ. Ông Bản chia sẻ, ông có 4 nhà xung quanh đều để các loại khuôn gỗ làm bánh Trung thu, tuy nhiên căn nhà để hàng trăm loại đục, dùi là nơi ông làm việc hàng ngày, nơi tạo ra những sản phẩm độc đáo, ấn tượng. Ông Bản cho xem một mẫu khuôn bánh, nói: "Đây là mẫu khuôn bánh Trung thu tự tay tôi đục đẽo cách đây vài ngày. Tuy nhiên, một số mẫu khuôn do người khác chuyển cho tôi nhờ tôi làm".

"Tôi học nghề từ bé, bởi làng Tự Cung - nơi tôi sinh sống vốn có nghề mộc lâu đời, cho nên trẻ em ngay từ lúc nhỏ đã quen thuộc với tiếc đục đẽo, lạch cạch", ông Bản tâm sự.

Đặc biệt, nghệ nhân Trần Văn Bản còn cho biết: "Hồi nhỏ khi thấy các cụ đục đẽo khuôn bánh Trung thu thì tôi cũng mày mò học theo. Cần bù cù siêng năng làm lâu cũng thành quen, thạo nghề. Khi đã quen nghề, thạo nghề rồi thì bất kỳ mẫu nào khách hàng đặt thì đều làm được hết".

Video ông Bản tạo khuôn bánh Trung thu

Gần 40 năm học, làm nghề và giữ nghề làm khuôn bánh Trung thu với đủ 12 mẫu con giáp, những mẫu truyền thống như hoa sen, hoa cúc, cá chép... ông Bản còn cải biến, học thêm để cho ra những sản phẩm khuôn hình con rùa, hoa xếp tầng, thậm chí là mẫu khó như Chùa một cột. "Thời điểm đến vụ có nhiều đơn đặt hàng từ doanh nghiệp, tôi huy động cả các cháu, các con nhà chú, con nhà anh, cả nhà cùng hỗ trợ để kịp thời gian trả đơn", ông Bản tâm sự.

Nhìn ông Bản cầm trên tay những dùi đục, rồi nhát gõ, đập đầy tinh tế, những thớ gỗ nhỏ vụn vung ra ngoài, chúng tôi thắc mắc: "Làm thế nào để đục được những khuôn bánh Trung thu đúng với trọng lượng bánh mà khách hàng đặt". Ông Bản không ngần ngại chia sẻ: "Có bí quyết làm chứ, ví đục chiếc bánh hình con cá, hình hoa hồng nặng khoảng 500g thì đục sâu bao nhiêu cm, rộng bao nhiêu cm cho khớp. Như khuôn bánh dẻo với khuôn bánh nướng hoàn toàn khác nhau. Hoa văn làm sao đường nét vẫn còn nguyên, khi cho vào lò nướng chất bánh vàng thì phải vàng đều. Kỹ thuật rất khó do vậy đòi hỏi kinh nghiệm, bền bỉ mới làm được".

ghe tham nghe nhan lam khuon banh trung thu go cuoi cung o ha thanh hinh 3 — Ông Bản đóng gói cẩn thận những thành phẩm do mình tạo ra để giao hàng cho khách theo đơn

Làm vì yêu nghề, vì mang lại niềm vui

Ông Bản xong khâu tạo hình khuôn bánh Trung thu thì bà Phạm Thị Tâm - vợ ông Bản lại đảm nhận khâu đánh mịn những chi tiết nhỏ khuôn bánh bằng giấy ráp công nghiệp. Nhiều chi tiết quá nhỏ, bà Tâm phải gấp gọn mảnh giấy ráp, cẩn thận nhẹ nhàng đẩy xuống và đánh tỉ mỉ các sản phẩm.

Bà Tâm vừa làm vừa giải thích: "Hai loại khuôn bánh Trung thu gồm bánh nướng và bánh dẻo đều có cách đánh khác nhau. Đối với bánh nướng thì phải đánh đều nét, để khi nướng lớp vỏ bên ngoài bắt lửa đều không bị cháy hay vàng không đều. Còn đối với bánh dẻo thì ngược lại".

Hai ông bà Bản - Tâm vừa làm vừa tươi cười vui vẻ, ông Bản cho biết vào năm ngoái có doanh nghiệp đặt đơn khuôn bánh Trung thu kích thước lớn nặng hơn 100kg. Do kích thước quá khổ nên chẳng có thân gỗ nào đủ để làm nguyên khối, ông Bản phải làm rồi chắp vá từng phần rồi ghép chúng lại với nhau. Tâm sự về chiếc khuôn khổng lồ đó, ông Bản cười nói: "Chiếc khuôn đó đường kính hàng mét, hoàn toàn làm chắp từng trên từng dưới làm sao cho đảm bảo, vì yêu cầu đường nét phải khớp với nhau để khi ghép lại không ai nghĩ đó là khuôn ghép".

Bà Tâm - vợ ông Bản cũng cho hay: "Chiếc khuôn gần 100kg đó sau khi ghép xong tôi cũng phải mất 2 ngày để đánh giấy ráp. Kỳ công, tỉ mỉ những chi tiết nhỏ, cặm cụi đánh nhiều khi cũng ngại lắm nhưng trót nhận đơn hàng của khách rồi nên phải cố hoàn thành sản phẩm cho đúng ngày giao".

Mẫu khuôn bánh Trung thu do vợ chồng ông Bản bà Tâm tạo ra

ghe tham nghe nhan lam khuon banh trung thu go cuoi cung o ha thanh hinh 4 — Khu vực làm việc của ông Bản treo hàng trăm mẫu khuôn bánh Trung thu với đủ hình thù 12 con giáp, ngoài ra còn có những mẫu khuôn hình hoa hồng, cá chép và cả chùa Một cột...

ghe tham nghe nhan lam khuon banh trung thu go cuoi cung o ha thanh hinh 5 — Nhiều mẫu khuôn với họa tiết, hoa văn đặc sắc do chính tay ông Bản tạo ra

ghe tham nghe nhan lam khuon banh trung thu go cuoi cung o ha thanh hinh 6 — Cận cảnh mẫu khuôn bánh Trung thu hình cá chép và hình hoa xếp tầng

ghe tham nghe nhan lam khuon banh trung thu go cuoi cung o ha thanh hinh 7 — Mẫu khuôn bánh Trung thu hình con Phượng

ghe tham nghe nhan lam khuon banh trung thu go cuoi cung o ha thanh hinh 8 — Mẫu khuôn bánh Trung thu hình 12 con giáp

ghe tham nghe nhan lam khuon banh trung thu go cuoi cung o ha thanh hinh 9 — Mẫu khuôn bánh Trung thu hình hoa hồng

ghe tham nghe nhan lam khuon banh trung thu go cuoi cung o ha thanh hinh 10 — Mẫu khuôn bánh Trung thu hình cá chép

ghe tham nghe nhan lam khuon banh trung thu go cuoi cung o ha thanh hinh 11 — Ngoài ra, còn vô số các mẫu khuôn bánh Trung thu khác do vợ chồng ông Bản bà Tâm tạo ra được bày trí trong không gian làm việc

ghe tham nghe nhan lam khuon banh trung thu go cuoi cung o ha thanh hinh 12 — Thậm chí, ông Bản bà Tâm còn tận dung cửa sổ để treo những khuôn bánh Trung thu kích cỡ trung bình mà người dân ưa chuộng nhất mỗi khi đến xem...

Những mẫu khuôn được treo trong nhà đều là những mẫu đã đục xong, bà Tâm cho biết ngoài công ty, doanh nghiệp đặt hàng, bà con trong làng xóm cũng tới mua cận ngày Tết trung thu, khách thập phương cũng đến mua mẫu cũng khá nhiều.

"Trước đây làm khuôn bánh Trung thu thì vô kể, làm quanh năm. Trong làng cũng nhiều người làm lắm. Nhưng mấy năm nay, khuôn công nghiệp bằng nhựa tuôn ra thị trường rất nhiều, các nhà bỏ nghề hết, đến bây giờ ở làng này chỉ còn duy nhất mỗi nhà tôi", bà Tâm chia sẻ.

Cuối buổi, hai vợ chồng ông Bản bà Tâm lại xếp những khuôn bánh Trung thu đã ngả màu thời gian vào thùng, bà Tâm cởi mở chia sẻ: "Đây đều là những mẫu khuôn đã thành phẩm, chờ ngày xuất đi, tôi dọn để lấy chỗ làm thứ khác, đóng cũi trẻ em và đóng ghế gỗ cũng nhiều vô kể. Việc làm khuôn bánh Trung thủ chỉ theo thời vụ. Trước làm quanh năm sau làm từ thời điểm tháng Giêng đến hết tháng 8 Âm lịch. Mấy năm nay thì chỉ làm từ tháng Năm, mà đó là có mỗi nhà tôi làm thôi".

Khi hỏi làng Tự Cung bỏ hết nghề rồi, sao ông bà vẫn cặm cùi làm nghề, kiên trì đến vậy, mỗi ngày làm dăm bẩy cái sao đủ sống. Ông Bản mỉm cười, bà Tâm cởi mở đáp lời: "Còn khách hàng đặt thì tôi làm, còn đơn còn làm. Ngoài thời gian làm những khuôn bánh thông thường, làm những mẫu khuôn đặc biệt xong, chúng tôi cảm thấy vui lắm".

Nghe người phụ nữ quanh năm phụ chồng làm mộc, nuôi gà, chăm cháu tâm sự mới thấy được chiếc bánh Trung thu được tạo ra kỳ công, vất vả như thế nào. Giá trị của chiếc bánh Trung thu truyền thống không chỉ bởi nghệ nhân làm bánh, mà còn bởi đôi tay những người thợ đặc biệt như ông Bản, bà Tâm và gia đình - những người đã trổ vào khuôn bánh những nét tài hoa của mấy trăm năm làng nghề.

Trung Nguyễn

Tin mới

Gần 120.000 người ở TP HCM đang chờ sát hạch lái xe

(CLO) Công an TP HCM thống kê, hiện nay có hơn 119.000 học viên đang chờ sát hạch, trong đó có hơn 47.000 ô tô, hơn 71.000 mô tô. Công an TP HCM sẽ thực hiện công tác sát hạch ngay khi Cục Cảnh sát giao thông (CSGT) triển khai.

Giao thông

Thông tin chính thức về nghi án mẹ sát hại 2 con để trục lợi bảo hiểm tại Quảng Nam

(CLO) Công an tỉnh Quảng Nam răn đe 01 trường hợp đăng tải tin bài sai sự thật liên quan cái chết của hai người con ruột trong một gia đình tại thị trấn Hà Lam.

Vụ án

Hà Nội tổ chức nhiều chương trình nghệ thuật dịp Giải phóng miền Nam

(CLO) Nhiều chương trình biểu diễn nghệ thuật sẽ diễn ra tại trung tâm các quận huyện của Thủ đô trong dịp kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Đời sống văn hóa

Tổng Bí thư Tô Lâm viếng đồng chí Khamtay Siphandone

(CLO) Ngày 3/4, được tin đồng chí Đại tướng Khamtay Siphandone, nguyên Chủ tịch Đảng Nhân dân Cách mạng Lào, nguyên Chủ tịch nước, nguyên Thủ tướng nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào từ trần, Tổng Bí thư Tô Lâm đã dẫn đầu đoàn lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước Việt Nam sang viếng đồng chí Khamtay Siphandone.

Tin tức

Hà Nội: Cháy lớn tại nhà hàng Bò Tơ Quán Mộc

(CLO) Lực lượng chức năng đang làm rõ nguyên nhân xảy ra vụ cháy xảy ra vào chiều nay tại nhà hàng Bò Tơ Quán Mộc trên đường Lưu Hữu Phước (quận Nam Từ Liêm, Hà Nội).

Đời sống

Công nghệ pin mới của Mỹ tăng tốc độ sạc xe điện lên 500% trong nhiệt độ đóng băng

(CLO) Pin xe điện sạc nhanh gấp 5 lần ở -10°C nhờ công nghệ đột phá từ Đại học Michigan, mở ra tương lai xe điện không ngại giá rét.

TP HCM sẽ công bố 50 sự kiện, hoạt động nổi bật vào tháng 4/2025

(CLO) Việc bình chọn 50 sự kiện, hoạt động nổi bật từ năm 1975 đến 2025 của TP HCM thu hút hơn 9.000 lượt người dân tham gia. TP HCM dự kiến công bố 50 sự kiện, hoạt động nổi bật vào tháng 4/2025.

Đời sống

Nam Định dẫn đầu vùng đồng bằng sông Hồng về tốc độ tăng trưởng GRDP quý I/2025

(CLO) Theo Cục Thống kê Nam Định, quý I/2025, tốc độ tăng trưởng kinh tế (GRDP) của tỉnh ước đạt 11,86%, đứng thứ 3 cả nước, dẫn đầu vùng đồng bằng sông Hồng.

Đời sống

Phát động 'Giải báo chí vì một Hải Phòng phát triển' lần thứ VII

(CLO) Ngày 3/4, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Hải Phòng chính thức phát động Giải báo chí "Vì một Hải Phòng phát triển" lần thứ VII với chủ đề "Hải Phòng - Thành phố thân thiện".

Nghề báo

TP HCM: Hơn 1.000 phòng trọ vẫn chưa đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy

(CLO) Theo thống kê của Công an TP HCM, trên địa bàn TP HCM hiện còn 1.046 cơ sở, với 9.570 phòng trọ còn tồn tại vi phạm về phòng cháy chữa cháy (PCCC). Trong đó, có 209 cơ sở đã tự dừng hoạt động.

Đời sống

Hà Nội: Lấy ý kiến cải tạo chung cư cũ Kim Liên, Trung Tự, Khương Thượng, Hào Nam

(CLO) Trong hai ngày 3-4/4, quận Đống Đa tổ chức hội nghị công khai lấy ý kiến về đồ án quy hoạch chi tiết 1/500 cải tạo, xây dựng lại các khu chung cư cũ Kim Liên, Trung Tự, Khương Thượng, Hào Nam và vùng phụ cận.

Tin tức

Đội tuyển Việt Nam thăng hạng trên bảng xếp hạng thế giới

(CLO) Ngày 3/4, Liên đoàn Bóng đá Thế giới (FIFA) đã công bố bảng xếp hạng bóng đá nam thế giới mới nhất. Đội tuyển Việt Nam có bước tiến mới khi nhảy vọt để tiệm cận top 100 thế giới.

Thể thao

Xuất khẩu dầu CPC của Kazakhstan bị giới hạn ở mức 700.000 thùng/ngày sau khi Nga đình chỉ

(CLO) Việc Nga đình chỉ hai bến xuất khẩu trên Biển Đen khiến Kazakhstan mất 700.000 thùng dầu/ngày, làm dấy lên lo ngại về an ninh năng lượng khu vực.

Thị trường - Doanh nghiệp

Hà Nội dự kiến giảm 50% số xã, phường

(CLO) Hà Nội dự kiến số lượng đơn vị hành chính xã, phường sau sắp xếp giảm khoảng 50% so với tổng số lượng đơn vị hành chính cấp xã trước sắp xếp.

Tin tức

Thêm bằng chứng mới về mối quan hệ giữa Kim Soo Hyun và Kim Sae Ron

(CLO) Viện nghiên cứu Garo Sero (Hoverlab) vừa công bố thêm bằng chứng liên quan đến cáo buộc nam diễn viên Kim Soo Hyun hẹn hò với Kim Sae Ron từ khi cô mới 15 tuổi.

Giải trí

Ninh Bình: Đã có 1.102 ngôi nhà được xây mới và sửa chữa, đạt 82,36%

(CLO) Thực hiện Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn tỉnh Ninh Bình đang được các địa phương tích cực triển khai. Tính đến hết ngày 2/4, toàn tỉnh đã có 82,36% số hộ đã khởi công xây mới, sửa chữa nhà ở.

Đời sống

Bình Luận

Tin khác

Hà Nội tổ chức nhiều chương trình nghệ thuật dịp Giải phóng miền Nam

Đời sống văn hóa

Phú Thọ: Dâng hương giỗ Đức Quốc Tổ Lạc Long Quân và tưởng niệm Tổ Mẫu Âu Cơ 2025

(CLO) Ngày 3/4, trong không khí trang nghiêm và thành kính hướng về cội nguồn dân tộc, tỉnh Phú Thọ đã long trọng tổ chức Lễ dâng hương giỗ Đức Quốc Tổ Lạc Long Quân tại Đền thờ Quốc Tổ Lạc Long Quân (núi Sim) và Lễ dâng hương tưởng niệm Tổ Mẫu Âu Cơ tại Đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ (núi Vặn), thuộc Khu Di tích lịch sử Đền Hùng.

Đời sống văn hóa

Ấn tượng chương trình nghệ thuật '60 năm bản hùng ca Hàm Rồng'

(CLO) Chương trình nghệ thuật “60 năm bản hùng ca Hàm Rồng” gây ấn tượng với những giai điệu sâu lắng, hình ảnh sân khấu được dàn dựng công phu.

Đời sống văn hóa

Hà Nội rực rỡ sắc màu di sản tại Lễ hội Quà tặng Du lịch 2025

(CLO) Từ ngày 11-13/4, Sở Du lịch Hà Nội tổ chức Lễ hội Quà tặng Du lịch 2025 với chủ đề "Du lịch Hà Nội - Điểm đến di sản thế giới" tại không gian đi bộ phố Trần Nhân Tông và khu vực lân cận, quận Hai Bà Trưng.

Đời sống văn hóa

Nghệ An xây dựng hồ sơ đề nghị công nhận bia Ma Nhai là Bảo vật quốc gia

(CLO) Bia Ma Nhai, một di tích lịch sử quan trọng, đặc sắc của vùng đất Con Cuông, đang được tỉnh Nghệ An làm hồ sơ đề nghị công nhận Bảo vật quốc gia.

Đời sống văn hóa

Nghệ thuật độc đáo qua 75 bức tranh vải của Họa sĩ Trần Thanh Thục

(CLO) Ngày 2/4, triển lãm “Nghe vải kể chuyện” đã diễn ra tại Bảo Tàng Mỹ Thuật Việt Nam. Đây là triển lãm cá nhân lần thứ ba của họa sĩ Trần Thanh Thục, người đã dành 45 năm theo đuổi nghệ thuật hội họa trên vải cắt dán - một thể loại hiếm gặp.

Đời sống văn hóa

Trưng bày 'Hội ngộ gốm Nam Bộ xưa' tại Bảo tàng Tiền Giang

(CLO) Trưng bày “Hội ngộ gốm Nam Bộ xưa - Tiền Giang 2025” giới thiệu hơn 200 hiện vật, trải đều trên các dòng gốm.

Đời sống văn hóa

Ghi danh 'Hội chùa Tây Phương' vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

(CLO) Sáng 02/04/2025 (ngày 5/3 âm lịch), tại Di tích quốc gia đặc biệt chùa Tây Phương, UBND huyện Thạch Thất đã long trọng tổ chức Lễ công bố Quyết định ghi danh “Hội chùa Tây Phương” vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; đồng thời kỷ niệm 10 năm 34 pho tượng được công nhận Bảo vật quốc gia và khai hội chùa Tây Phương năm 2025.

Đời sống văn hóa

Liên hoan phim quốc tế TP HCM lùi ngày tổ chức sang năm 2026

(CLO) Liên hoan phim quốc tế TP HCM lần thứ hai sẽ lùi thời gian tổ chức vào năm 2026 thay vì năm 2025 như dự kiến trước đó.

Đời sống văn hóa

Gần 500 nghệ nhân, diễn viên tham gia Liên hoan Văn nghệ quần chúng và Dân ca Phú Thọ

(CLO) Ngày 02/04, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Phú Thọ đã tổ chức khai mạc Liên hoan Văn nghệ quần chúng và Dân ca Phú Thọ. Đây là sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động văn hóa, thể thao và du lịch phục vụ Giỗ Tổ Hùng Vương và Tuần Văn hóa - Du lịch Đất Tổ 2025.

Đời sống văn hóa