Ngày 27/2/2023, Thanh tra Chính phủ đã công bố quyết định thanh tra việc chấp hành quy định pháp luật trong cổ phần hóa và thoái vốn Nhà nước tại Tổng Công ty cổ phần Đầu tư Phát triển Xây dựng (DIC Corp - mã DIG).

Phía DIC Corp sau đó đã có phản hồi về thông tin này. Trong thông cáo do ông Nguyễn Thiện Tuấn - Chủ tịch HĐQT DIC Corp ký tên có nêu: “Đây là hoạt động rất bình thường của Thanh tra Chính phủ trong giai đoạn hiện nay. Nhà nước đang có chủ trương rà soát lại toàn bộ các hoạt động liên quan đến công tác cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại các doanh nghiệp Nhà nước trước đây nên không chỉ riêng DIG mà rất nhiều doanh nghiệp đều thuộc đối tượng được Thanh tra Chính phủ kiểm tra, rà soát”.

Cũng theo ông Tuấn, sơ lược quá trình thực hiện nêu trên có thể thấy công tác cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại DIC Corp đã triển khai theo đúng quy định của pháp luật, đã trải qua nhiều lần thanh tra, kiểm toán, kiểm tra… và đã có kết luận. Trong các quá trình thanh tra nêu trên, doanh nghiệp vẫn hoạt động bình thường, triển khai tốt kế hoạch sản xuất kinh doanh đề ra.

“Hô biến” từ doanh nghiệp Nhà nước sang tư nhân trong chớp mắt

DIC Corp tiền thân là Nhà nghỉ Bộ Xây dựng được thành lập từ năm 1990, sau đó chuyển đổi mô hình thành Công ty Đầu tư Xây dựng và Dịch vụ du lịch (năm 1993) và Công ty Đầu tư Phát triển – Xây dựng (năm 2001). Nhờ vậy, đơn vị này sở hữu quỹ đất tương đối lớn từ Vũng Tàu, Đồng Nai, Vĩnh Phúc, Hậu Giang, Hà Nam,…

Đến năm 2008, DIC Corp được chuyển đổi thành công ty cổ phần, với vốn điều lệ 370 tỷ đồng, trong đó Nhà nước thông qua Bộ Xây dựng chiếm chi phối (65,06%), cổ đông chiến lược Vina Capital (7,84%), còn lại là 27,1% thuộc về nhóm cổ đông khác.

Đầu năm 2009, DIC Corp tăng vốn lên 600 tỷ đồng thông qua phát hành cho cổ đông hiện hữu với giá 10.000 đồng/cp. Ngày 19/8/2009, 60 triệu cổ phiếu DIC Corp lên sàn HoSE với mã DIG và trở thành hiện tượng của thị trường lúc bấy giờ khi liên tiếp tăng trần.

Cuối năm 2009, DIC Corp thực hiện phát hành riêng lẻ 10 triệu cổ phần để tăng vốn điều lệ từ 600 tỷ đồng lên 700 tỷ đồng. Sau nghiệp vụ phát hành riêng lẻ này, tỷ lệ sở hữu nhà nước từ 65% giảm về còn hơn 55,7%.

Không dừng lại, DIC Corp liên tục chào bán cổ phiếu riêng lẻ để tăng vốn điều lệ. Vào giữa năm 2015, DIC Corp đã chào bán riêng lẻ 19,9 triệu cổ phần, trong đó phát hành 15 triệu đơn vị cho Vietnam Enterprise Investments Limited, quỹ thuộc Dragon Capital, và phát hành cho CTCP Đầu tư Phát triển Thiên Tân 4,9 triệu đơn vị, cùng với giá 10.600 đồng/cp. Tỷ lệ sở hữu của nhà nước thông qua Bộ Xây dựng đã giảm về 51,04%.

Một năm sau đến tháng 12/2016, công ty tiếp tục phát hành riêng lẻ 6,5 triệu cổ phiếu với giá bán 10.000 đồng/cp, phần lớn trong số đó (5 triệu đơn vị) bán cho chính ông Nguyễn Thiện Tuấn. Tỷ lệ sở hữu Nhà nước theo đó tiếp tục “pha loãng” giảm về còn 49,65% và không còn là cổ đông chi phối tại DIC Corp.

Đến tháng 11/2017, sau khi không còn là cổ đông chi phối, Bộ Xây dựng đã thoái toàn bộ 118,26 triệu cổ phiếu, tương ứng 49,65% cổ phần DIC Corp và DIC Corp chính thức chuyển sang công ty tư nhân. Đáng chú ý, giao dịch lại được thực hiện theo phương thức khớp lệnh trên sàn chứng khoán.

DIC Corp trở thành một hiện tượng thời điểm đó khi bán “nửa” công ty chỉ trong vòng vài phút trước khi kết thúc phiên ATC. Lượng cổ phiếu DIG trong giao dịch trên cũng nằm top kỷ lục về khối lượng giao dịch cổ phiếu trong một phiên của lịch sử chứng khoán Việt Nam. Phần lớn lệnh khớp tại mức giá trần tương ứng giá trị thoái vốn xấp xỉ 2.300 tỷ đồng.

Kinh doanh tụt dốc, âm nặng dòng tiền

Sau khi Bộ xây dựng thoái vốn, DIC Corp lại “ăn nên làm ra” với lợi nhuận ngay trong năm 2017 đạt trên 200 tỷ đồng. Đến năm 2021, cả doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp này đều đạt kỷ lục trước khi giảm sâu trong năm vừa qua.

Năm 2022, DIC Corp công bố kết quả kinh doanh với doanh thu đạt 1.909 tỷ đồng, giảm 25,7% so với năm 2021. Lợi nhuận sau thuế chỉ còn 144 tỷ đồng, giảm đến gần 85% so với số lãi 952 tỷ đồng đạt được năm 2021. Với kết quả này, công ty mới chỉ thực hiện được 38% kế hoạch doanh thu và 1/10 mục tiêu lợi nhuận đề ra tại ĐHĐCĐ thường niên hồi tháng 4/2022.

Một trong những nguyên nhân khiến lợi nhuận giảm sút là gánh nặng chi phí lãi vay. Tổng chi phí tài chính trong năm hơn 264 tỷ đồng, tăng 158% so với cùng kỳ, trong đó có đến 245 tỷ đồng là chi phí lãi vay. Thời điểm 31/12, DIC Corp còn gần 7.000 tỷ đồng, giảm 2.180 tỷ đồng so với đầu năm, trong đó nợ vay tài chính ngắn hạn 1.005 tỷ đồng (tăng 395 tỷ đồng) và nợ vay dài hạn 2.840 tỷ đồng (giảm 1.455 tỷ đồng so với thời điểm đầu năm). Cơ cấu nợ vay của DIC Corp, có 1.861 tỷ đồng vay trái phiếu và gần 1.800 tỷ đồng vay ngân hàng, còn lại là các khoản tiền vay cá nhân.

Không chỉ kinh doanh tụt dốc, DIC Corp còn gặp vấn đề lớn với dòng tiền. Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động kinh doanh năm 2022 âm đến hơn 2.500 tỷ đồng trong khi cùng kỳ cũng âm 800 tỷ đồng. Tiền và tương đương tiền tại thời điểm 31/12 chỉ còn 246 tỷ đồng, giảm 755 tỷ đồng so với thời điểm đầu năm. Các khoản đầu tư tài chính nắm giữ đến ngày đáo hạn giảm đến 2.560 tỷ so với đầu năm, còn 177 tỷ đồng.

Thông tin thêm, DIC Corp đã thông qua nghị quyết điều chỉnh một số nội dung của phương án phát hành cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu tại Nghị quyết 234/NQ-HĐQT ngày 6/12/2022. Theo đó, thời điểm chào bán 100 triệu cổ phiếu DIG cho cổ đông hiện hữu với mức giá 15.000 đồng/cp sẽ được lùi từ quý 1/2023 sang quý 2 đến quý 3/2023, sau khi Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp giấy chứng nhận chào bán.

Trước đó, tại ĐHĐCĐ thường niên 2022 tổ chức hồi tháng 4/2022, cổ đông DIC Corp đã thông qua phương án phát hành thêm 100 triệu cổ phiếu với giá chào bán 30.000 đồng/cp. ĐHĐCĐ bất thường lần 2 diễn ra hồi tháng 10/2022 đã thông qua phương án điều chỉnh giá chào bán xuống còn 15.000 đồng/cp sau khi ĐHĐCĐ bất thường lần 1 tổ chức bất thành.