Trong kế hoạch chi tiết mới nhất cho lĩnh vực này, Trung Quốc đang tăng gấp đôi khả năng tự chủ và đa dạng hóa nhập khẩu để đảm bảo an ninh năng lượng, mặc dù dự kiến sẽ hợp tác chặt chẽ hơn với Nga sau khi nước này thực hiện chiến dịch quân sự tại Ukraine.

Đất nước này đang ở trong "giai đoạn quan trọng" của việc đảm bảo an ninh năng lượng khi các rủi ro mới và cũ trở nên "đan xen", theo kế hoạch 5 năm lần thứ 14 cho giai đoạn 2021-25 được công bố hôm thứ Ba (22/3).

Theo kế hoạch, Trung Quốc phải đáp ứng nhiều hơn nhu cầu năng lượng của nước này vào năm 2025, đồng thời ủng hộ việc tăng cường sản xuất dầu khí trong nước và hợp tác năng lượng sạch với các nước khác, bao gồm cả Mỹ.

Theo Lin Boqiang, hiệu trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách Năng lượng Trung Quốc của Đại học Hạ Môn, chỉ thị năng lượng mới này phức tạp hơn các chỉ thị trước đó, có tính đến cả sự phát triển năng lượng dựa trên lượng các-bon thấp và an ninh năng lượng.

Ông Lin thành viên của ủy ban tham vấn chuyên gia của Cơ quan Quản lý Năng lượng Quốc gia (NEA) cho biết: "Không chỉ xung đột Nga-Ukraine, mà cả tình trạng thiếu điện năm ngoái cũng khiến Trung Quốc hoang mang".

Trong quá trình chuyển đổi năng lượng, Trung Quốc vẫn là một nước đang phát triển và nhu cầu năng lượng ít nhiều sẽ tiếp tục tăng.

Các nhà hoạch định chính sách đã đặt mục tiêu sản lượng dầu thô hàng năm vượt 2000 triệu tấn vào năm 2022, tăng 0,5% so với năm ngoái. Kể từ khi sản lượng nội địa giảm xuống dưới 200 triệu tấn vào năm 2016, Trung Quốc đã phải vật lộn để thiết lập lại ngưỡng này.

Sản lượng trong nước tụt hậu so với tăng trưởng tiêu dùng, dẫn đến sự phụ thuộc ngày càng nhiều vào nhập khẩu trong sáu năm qua, làm dấy lên lo ngại của các chuyên gia và cơ quan quản lý.

Ủy ban cải cách và phát triển quốc gia (NDRC), Nhà Kinh Tế Hàng Đầu Của Quốc Gia và NEA đã công bố bản thiết kế năng lượng vào tháng 1, ngay trước khi Nga triển khai chiến sự tại Ukraine. Chủ tịch Tập Cận Bình nói rằng một giới hạn cần thiết phải được thiết lập đối với sự phụ thuộc nhập khẩu tại hội nghị công tác kinh tế trung ương vào tháng 12.

Kể từ khi Chủ tịch Tập Cận Bình phát biểu tại hội nghị công tác kinh tế trung ương vào tháng 12 rằng cần phải thiết lập một giới hạn đối với sự phụ thuộc vào nhập khẩu, giới lãnh đạo Trung Quốc đã cho thấy sự tập trung ngày càng tăng vào khả năng tự cung tự cấp đối với các mặt hàng quan trọng, từ năng lượng đến đậu tương.

Được biết, thông điệp về một đất nước tự lực tự cường đã được nhấn mạnh trong cuộc họp quốc hội "hai phiên" hồi đầu tháng, khi làn sóng xử phạt đối với Nga đã dấy lên nhiều lo ngại, bất cập trong lĩnh vực cung cấp năng lượng toàn cầu.

Sự phụ thuộc vào khí đốt tự nhiên nhập khẩu của nước này tăng 2,8 điểm phần trăm lên 44,4 phần trăm vào năm 2021. Theo Cục Thống kê, Nga cung cấp 14,5% lượng dầu thô nhập khẩu của Trung Quốc và 10% lượng khí đốt tự nhiên của nước này.

Trung Quốc muốn tăng sản lượng khí đốt tự nhiên hàng năm lên 230 tỷ mét khối vào năm 2025, tăng 12% so với năm 2021, như một phần của nỗ lực tăng công suất sản xuất năng lượng nội địa tổng thể hàng năm lên 12,7% so với cùng kỳ.

Các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc cũng kêu gọi đa dạng hóa hơn nữa việc nhập khẩu năng lượng và phát triển các dự án năng lượng ở nước ngoài, đặc biệt là dầu khí của Nga.

Theo ông Lin dự đoán sẽ gia tăng hợp tác năng lượng với Nga, với lý do căng thẳng gia tăng giữa Moscow và phương Tây, cũng như thực tế là hai nước có chung đường biên giới.

“Nhưng điều đó không có nghĩa là từ bỏ Trung Đông và những nơi khác, bởi vì không thể đặt an ninh năng lượng quốc gia ở một quốc gia duy nhất,” ông Lin nói. "Cơ hội Trung-Nga sẽ được cải thiện, nhưng Trung Quốc cũng phải nỗ lực để duy trì và mở rộng với các quốc gia khác."

Được biết, tỉnh Hắc Long Giang của Trung Quốc đã kêu gọi thiết lập mối quan hệ năng lượng sâu sắc hơn với Nga bất chấp lời kêu gọi từ Mỹ yêu cầu nước này cắt đứt quan hệ với Nga.

Theo Ren Zeping - nhà kinh tế học nổi tiếng Trung Quốc tuyên bố rằng trong khi Trung Quốc có thể phải đối mặt với các lệnh trừng phạt từ Mỹ và châu Âu nếu mua thêm năng lượng của Nga bằng không nước này có thể phải đối mặt với áp lực lạm phát sâu rộng hơn.

Ông cho biết: “Dưới những thay đổi lớn về năng lượng toàn cầu, an ninh nguồn cung cấp năng lượng của Trung Quốc đang chao đảo,” ông nói tại một hội thảo ảo do Đại học Renmin tổ chức hôm thứ Bảy.

Kế hoạch năng lượng 5 năm mới nhất của Trung Quốc cũng nhấn mạnh đến tính trung lập của carbon, tuyên bố rằng nước này sẽ "phát triển năng lượng hạt nhân một cách chủ động, an toàn và có trật tự."

Kế hoạch kêu gọi hợp tác Trung Quốc-Mỹ trong lĩnh vực năng lượng sạch, hợp tác sâu hơn giữa Trung Quốc-EU trong đổi mới công nghệ năng lượng và sử dụng Sáng kiến Vành đai và Con đường để tác động đến quản trị năng lượng toàn cầu.

Lê Na (Theo SCMP)