Tổng thống Donald Trump đã khơi mào cuộc chiến thương mại với Trung Quốc, nhưng Bắc Kinh không thiếu cách để phản công. Kể từ khi quay lại Nhà Trắng vào tháng 1, ông Donald Trump đã tăng thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Trung Quốc thêm 20 điểm phần trăm và tuyên bố sẽ đẩy mức thuế này lên 60% hoặc cao hơn.

Bắc Kinh đã có những biện pháp đáp trả chọn lọc, nhưng nếu căng thẳng leo thang, Trung Quốc vẫn còn nhiều “vũ khí kinh tế” để sử dụng.

Đòn trả đũa bằng thuế quan và rào cản thương mại

Mỹ có dư địa lớn hơn để áp thuế, do nhập siêu từ Trung Quốc. Năm 2024, Washington nhập khẩu 440 tỷ USD hàng hóa từ Bắc Kinh nhưng chỉ xuất khẩu 144 tỷ USD. Điều này khiến thuế quan của Mỹ có sức ảnh hưởng lớn hơn.

Đáp lại, Trung Quốc đã áp thuế 10-15% lên 21 tỷ USD hàng nông sản Mỹ, nhắm trực tiếp vào các nông dân trồng đậu nành - nhóm xuất khẩu hơn một nửa sản lượng sang Trung Quốc trong năm đó.

Không chỉ dừng ở thuế quan, Bắc Kinh còn siết chặt nhập khẩu hàng hóa Mỹ. Ngày 4/3, cơ quan quản lý Trung Quốc đình chỉ giấy phép nhập khẩu của ba nhà cung cấp đậu nành lớn của Mỹ, bao gồm CHS, với lý do phát hiện nấm có hại. Giới chức nước này cũng cấm nhập khẩu gỗ xẻ từ Mỹ do lo ngại về sâu bệnh.

Đồng thời, các nhà cung cấp thịt lợn và gia cầm Mỹ bị gián đoạn đăng ký hải quan, trong khi hàng trăm doanh nghiệp xuất khẩu thịt bò vẫn nằm trong danh sách “hết hạn” của Bắc Kinh.

Những biện pháp này không phải chưa có tiền lệ. Năm 2020, hải quan Trung Quốc từng giữ hàng loạt lô tôm hùm Australia tại cảng sau khi chính phủ nước này kêu gọi điều tra nguồn gốc COVID-19.

Với việc ông Donald Trump tiếp tục gia tăng thuế quan, hàng hóa Mỹ hoàn toàn có thể đối mặt với số phận tương tự. Nếu Trung Quốc bắt đầu trì hoãn thông quan hoặc ngăn chặn các mặt hàng chủ lực của Mỹ, cuộc chiến thương mại sẽ càng leo thang.

Trung Quốc siết chặt lĩnh vực công nghệ và sản xuất của Mỹ

Không chỉ giới hạn trong nông nghiệp, Bắc Kinh còn nhắm đến các tập đoàn công nghệ lớn của Mỹ. Tháng 2 vừa qua, ngay sau khi ông Trump tăng thuế, Trung Quốc mở cuộc điều tra chống độc quyền đối với Google và Nvidia. Dù tác động ban đầu không quá lớn, động thái này cho thấy Bắc Kinh sẵn sàng đối đầu với Thung lũng Silicon.

Tuy nhiên, cú đánh mạnh hơn đã xuất hiện vào ngày 4/3 khi Trung Quốc cấm nhập khẩu máy giải trình tự gene của Illumina - một công ty công nghệ sinh học của Mỹ. Giá cổ phiếu của Illumina đã giảm 35% từ đầu năm, dù thị trường Trung Quốc chỉ chiếm 7% doanh thu của hãng.

Tesla cũng đang đứng trước nguy cơ bị ảnh hưởng. Trung Quốc là thị trường nước ngoài lớn nhất của hãng xe điện này. Năm ngoái, nhà máy của Tesla tại Thượng Hải sản xuất gần một nửa tổng lượng xe của công ty, trong bối cảnh doanh số tại Mỹ sụt giảm.

Cùng thời điểm đó, hãng xe BYD của Trung Quốc đã vượt qua Tesla để trở thành nhà sản xuất ô tô điện số một thế giới. Nếu Bắc Kinh siết chặt quy định đối với Tesla, công ty của tỷ phú Elon Musk sẽ gặp không ít khó khăn.

Một "ông lớn" khác của Mỹ cũng có thể bị nhắm đến là Apple. Dù đang mở rộng sản xuất tại Ấn Độ, Apple vẫn phụ thuộc vào Trung Quốc cho phần lớn hoạt động lắp ráp iPhone.

Năm 2024, lợi nhuận từ Trung Quốc đóng góp hơn 27 tỷ USD, chiếm hơn 20% tổng thu nhập của Apple. Nếu Bắc Kinh gây áp lực lên chuỗi cung ứng hoặc hạn chế hoạt động của Apple, công ty có thể chịu ảnh hưởng nặng nề.

Dù Trung Quốc hiểu rằng việc gây khó dễ cho doanh nghiệp Mỹ có thể làm tổn hại môi trường đầu tư, nhưng với việc chính sách thuế của ông Trump đang khiến quan hệ Mỹ với các đồng minh trở nên căng thẳng, Bắc Kinh có thể không phải đối mặt với làn sóng chỉ trích mạnh mẽ như trước.

Thị trường Trung Quốc khởi sắc, chứng khoán Mỹ lao dốc

Trong khi thị trường chứng khoán Mỹ gặp khó khăn, chứng khoán Trung Quốc lại khởi sắc. Tính đến ngày 9/3, chỉ số MSCI China đã tăng 19% kể từ đầu năm – mức tăng mạnh nhất trong quý I lịch sử, theo Goldman Sachs. Ngược lại, chỉ số S&P 500 của Mỹ rơi vào vùng điều chỉnh, đánh dấu đợt sụt giảm nghiêm trọng nhất kể từ năm 2023.

Trước đây, các nhà đầu tư tin rằng thị trường Mỹ có sức mạnh vượt trội, trong khi kinh tế Trung Quốc chứa nhiều rủi ro. Tuy nhiên, tình hình nay đã thay đổi. Richard Harris, CEO của Port Shelter Investment Management, nhận định: “Mỹ đã có một giai đoạn phát triển mạnh mẽ, nhưng chính sách của ông Trump đang kìm hãm tăng trưởng, trong khi Trung Quốc đang phục hồi”.

Chỉ số Nasdaq Composite, với nhiều cổ phiếu công nghệ hàng đầu, cũng lao dốc do lo ngại suy thoái kinh tế bắt nguồn từ chiến tranh thương mại.

Theo Ken Wong, chuyên gia đầu tư tại Eastspring Investments, “kỷ nguyên Mỹ vượt trội” có thể đã kết thúc vào đầu năm 2025. Với tăng trưởng GDP Mỹ dự báo xuống dưới 2%, nguy cơ lạm phát đình trệ kết hợp giữa tăng trưởng chậm và lạm phát cao đang ngày càng lớn.

Năm 2024, kinh tế Mỹ tăng trưởng 2,8%, nhưng các chính sách tài khóa và cuộc chiến thuế quan của ông Trump đang khiến nợ công Mỹ gia tăng.

Trong khi đó, James Sullivan, Giám đốc nghiên cứu cổ phiếu khu vực châu Á - Thái Bình Dương của JPMorgan, cho rằng thị trường Trung Quốc hiện mang lại cơ hội đầu tư tốt hơn. Chỉ số MSCI China đang giao dịch ở mức gấp 13,38 lần lợi nhuận dự báo, thấp hơn đáng kể so với con số 20,72 lần của S&P 500.

“Thị trường Trung Quốc đã bị định giá thấp trong thời gian dài, nhưng xu hướng hiện nay đang đảo chiều,” Harris nhận định.

Trung Quốc có thể sử dụng vũ khí tiền tệ và đất hiếm

Nếu muốn gia tăng áp lực, Bắc Kinh có thể để đồng nhân dân tệ mất giá. Đến nay, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc vẫn duy trì sự ổn định của đồng tiền này, nhưng nếu ông Trump thực hiện lời đe dọa áp thuế 60%, Bắc Kinh có thể để nhân dân tệ mất giá 10%.

Theo Mansoor Mohi-uddin, chuyên gia kinh tế trưởng tại Ngân hàng Singapore, Trung Quốc sẽ kiểm soát đà giảm để tránh gây hoảng loạn, nhưng mức 8,2 nhân dân tệ đổi một USD tương đương giai đoạn trước năm 2005 không phải là bất khả thi.

Lựa chọn mạnh tay nhất có thể là cắt nguồn cung đất hiếm - nguyên liệu quan trọng cho sản xuất chip, xe điện và công nghệ quốc phòng. Trung Quốc hiện chiếm 70% sản lượng đất hiếm toàn cầu, theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ.

Dù ông Trump là người khởi động cuộc chiến thương mại, nhưng Trung Quốc đang cho thấy họ có đủ công cụ để đáp trả mạnh mẽ.

Dũng Phan (Theo Cryptopolian)