Ngành xi-măng trong năm 2021: Giá tăng, nhưng lợi nhuận lại giảm

Năm 2021, nhu cầu sử dụng xi-măng trong nước bị ảnh hưởng tiêu cực bởi đị dịch COVID-19. Đặc biệt, kể từ tháng 4 đến tháng 11/2021, các hoạt động xây dựng bị trì hoãn, khiến ngành xi-măng phải điêu đứng. Lực cầu trong 11 tháng của năm 2021 đạt 56,6 triệu tấn, giảm 2% so với năm ngoái.

Trái ngược lại với tình hình trong nước, xi-măng xuất khẩu lại tăng rất mạnh. Trong 11 tháng, sản lượng xuất khẩu xi-măng đạt 41,9 triệu tấn, tăng 20,4% so với năm ngoái. Giá bán bình quân cũng tăng 4% lên 39 USD/tấn, tương đương 900.000 đồng/tấn.

Trung Quốc vẫn là thị trường trọng điểm với sản lượng tăng 15% lên 23 triệu tấn và chiếm 55% tổng sản lượng xuất khẩu của Việt Nam. Sản lượng xuất khẩu sang Philippines và Bangladesh cũng tăng lần lượt 15% và 92% so với cùng kỳ đạt 6,9 triệu tấn và 3,5 triệu tấn, chiếm 16% và 9% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Phân tích tình hình tài chính của ngành xi-măng, SSI Research cho biết: Lợi nhuận của hầu hết các công ty xi măng sụt giảm đáng kể do sản lượng tiêu thụ giảm và chi phí than đầu vào tăng.  Chi phí than đầu vào, chiếm khoảng 30% giá thành sản xuất xi măng, tăng khoảng 30% - 40% trong năm 2021. 

Giá than trong nước tăng theo giá than thế giới, với một số nguyên nhân bao gồm: kinh tế phục hồi mạnh mẽ và sự thiếu hụt nguồn cung. 

Điều này là do Trung Quốc hạn chế sản xuất vì các vấn đề môi trường;  các nước xuất khẩu lớn như Indonesia, Australia, Nam Phi và Nga không có khả năng tăng đủ sản lượng xuất khẩu do thời tiết bất lợi, thiên tai và dịch COVID-19. 

Mặc dù giá than tăng cao, các công ty xi măng vẫn có thể tăng giá xi măng khoảng 3% - 5% trong năm 2021 trong bối cảnh nhu cầu trong nước yếu và áp lực cạnh tranh mạnh mẽ. 

Ngoài ra, hiệu suất hoạt động thấp, đặc biệt là trong quý III/2021 khiến biên lợi nhuận gộp giảm đáng kể mặc dù giá xi măng tăng. Biên lợi nhuận gộp trung bình của ngành xi măng giảm xuống mức thấp nhất trong nhiều năm trong quý III/2021. 

Do đó, nhiều công ty đã ghi nhận mức lợi nhuận giảm mạnh, thậm chí âm, trong quý III/2021. Lũy kế từ đầu năm, lợi nhuận của hầu hết các công ty xi măng trong 9 tháng của năm 2021 đều giảm từ 10% đến 30% so với cùng kỳ.

Triển vọng tăng trưởng trong năm 2022

Nhận định về triển vọng tăng trưởng của ngành xi-măng trong năm 2022, SSI Research cho biết: Nhu cầu sử dụng xi-măng trong nước có thể quay trở lại mức tăng trưởng bình thường từ 5% -7%.

Sự tăng trưởng này là do nhu cầu bị dồn nén trong năm 2021, phân khúc xây dựng dân dụng phục hồi và đẩy mạnh đầu tư công.

Mặt khác, tăng trưởng xuất khẩu có thể chững lại do nhu cầu của Trung Quốc chậm lại, thể hiện ở việc giá xi măng Trung Quốc giảm 15% so với mức đỉnh tháng 10 do thị trường bất động sản giảm. 

Theo Nghị định 101/2021/NĐ-CP gần đây, thuế xuất khẩu clinker dự kiến sẽ tăng từ 5% lên 10% từ ngày 1/1/2023 nhằm hạn chế xuất khẩu khoáng sản. 

Clinker thường chiếm từ 60% -70% tổng lượng xi măng và clinker xuất khẩu. Xuất khẩu clinker giảm sẽ làm tăng áp lực cạnh tranh lên thị trường trong nước. Tuy nhiên, SSI Research cho rằng việc tăng 5% thuế xuất khẩu sẽ không ảnh hưởng nhiều đến sản lượng xuất khẩu của Việt Nam. 

Trong vài năm tới, SSI Research kỳ vọng công suất trong nước sẽ tăng từ 10% -15%. Cùng với sự giảm tốc của kênh xuất khẩu, điều này sẽ dẫn đến sự cạnh tranh mạnh mẽ hơn trên thị trường trong nước. Điều này đặc biệt xảy ra tại miền Bắc và miền Trung, nơi có các dự án mới nhiều nhất và có tỷ lệ xuất khẩu cao hơn. 

Về biên lợi nhuận gộp và lợi nhuận của các doanh nghiệp xi-măng, SSI Research cho rằng, tình hình có thể cải thiện 1% so với cùng kỳ do sản lượng tiêu thụ phục hồi và giá than điều chỉnh.