Kevin và Lea là hai trong những người bán hàng rong ở các khu dân cư đông đúc của Yaounde trong kỳ nghỉ học.

"Em bán nước để giúp bố mẹ trả tiền mua vở bài tập cho năm học mới", Kevin, 8 tuổi, cho hay. Còn Lea, 10 tuổi, nói thêm: "Và em bán đậu phộng để trả tiền mua đồ dùng học tập của mình".

Ông Chantal Zanga, hiệu trưởng một trường tiểu học cũng bày tỏ những lo ngại. “Tôi phản đối việc trẻ em buôn bán trên đường phố. Đứa trẻ có quyền được bảo vệ. Nếu gửi chúng ra đường, ai sẽ bảo vệ chúng?", ông than trách.

Trẻ em thiếu sự bảo vệ

Theo UNICEF, sự gia tăng dân số, các cuộc khủng hoảng tái diễn, nghèo đói cùng cực và các biện pháp bảo trợ xã hội không đầy đủ đã dẫn đến việc có thêm 17 triệu trẻ em tham gia lao động trẻ em ở khu vực cận Sahara ở châu Phi trong 4 năm qua.

Các quốc gia châu Phi là nơi sinh sống của hầu hết 160 triệu trẻ em lao động trên thế giới. Tổ chức Lao động Quốc tế ước tính rằng khoảng 1/5 trẻ em, tương đương 72 triệu bé ở châu Phi cận Sahara đang phải lao động. Các chuyên gia ước tính rằng hàng triệu người khác đang gặp rủi ro do đại dịch Covid-19.

Theo UNICEF, điều này cũng có nghĩa rằng lần đầu tiên sau 20 năm, tiến độ chấm dứt lao động trẻ em bị đình trệ. Trước bối cảnh đó, các chuyên gia và các nhà hoạt động vì quyền lợi trẻ em đã nhóm họp tại Hội nghị Thế giới lần thứ 5 về Xóa bỏ Lao động Trẻ em ở Durban, Nam Phi vào tháng trước để thảo luận về các biện pháp chặt chẽ hơn nhằm bảo vệ trẻ em.

Cha mẹ ép trẻ em đi làm

Trẻ em khốn khổ bán hàng rong hàng ngày phải đối mặt với những nguy hiểm từ giao thông, thời tiết và bạo lực tình dục.

Juliette Lemana, 12 tuổi, bán trái cây và chuối rang ở Yaounde. "Mẹ em đã bảo em đi bán", cô bé nói thêm rằng gần đây một chiếc xe máy đã đâm vào một người bạn cùng lớp của em. "Đôi khi chúng em trở về nhà vào ban đêm và chúng em không thể tìm thấy đường đi", cô bé chia sẻ thêm.

Theo bà Pauline Biyong, chủ tịch Liên đoàn Giáo dục Phụ nữ và Trẻ em, luật pháp của Cameroon nghiêm cấm lao động trẻ em. Bà nói: "Cameroon đã phê chuẩn nhiều điều luật để bảo vệ trẻ em. Hiện tượng này nên được nghiêm trị, nhưng thật không may, chúng tôi quan sát thấy ở các thành phố, trẻ em bị cha mẹ sử dụng làm lao động. Đây là điều không bình thường".

Khó khăn về kinh tế đã khiến nhiều trẻ em phải làm việc vất vả ở các mỏ vàng ở Tanzania và nước láng giềng Congo. Ở những quốc gia như Nam Sudan, thậm chí trẻ em đang được đào tạo thành binh lính cầm vũ khí.

Tổ chức Lao động Quốc tế ước tính có 2,1 triệu trẻ em làm việc trong lĩnh vực sản xuất ca cao ở Bờ Biển Ngà và Ghana. Khoảng 2/3 lượng ca cao được sản xuất trên toàn thế giới đến từ Châu Phi.

Nestle đang cố gắng cải thiện hình ảnh trong lĩnh vực canh tác ca cao bằng cách xây dựng các lớp học cho trẻ em ở các vùng trồng ca cao. Ngoài ra, tập đoàn Thụy Sĩ đã hợp tác với UNESCO để hỗ trợ phụ nữ học chữ.

Bất chấp những nỗ lực đó, trẻ em vẫn làm việc trên một số đồn điền ca cao. "Vấn đề lao động trẻ em là có thật", ông Toussaint Luc N'Guessan, giám đốc chương trình của Nestle, cho hay.

Trên đường phố Maiduguri ở bang Borno của Nigeria, nhiều trẻ em làm việc theo yêu cầu của cha mẹ. "Cha em đưa em đến đây để học cắt may. Thỉnh thoảng, em kiếm được 150 nairas (khoảng 6.000 VND)", một cậu bé nói. 

Ông Adamu Umar, người có 15 người con, thừa nhận rằng ông cũng bắt các con đi bán hàng rong để có thêm thu nhập cho gia đình.

Nhưng các biện pháp kiểm soát để ngăn chặn việc làm của trẻ vị thành niên là rất hiếm, theo tổ chức quyền trẻ em Plan International.

Bà Lucy Yunana, một nhà hoạt động vì quyền trẻ em ở Nigeria, cho biết: “Trách nhiệm của chúng ta là phải chăm sóc con cái chứ không phải để con cái chăm sóc chúng ta”.

Yunana kêu gọi chính phủ xử lý các hành vi này bằng những hình phạt nghiêm khắc. Bà cho biết bất kỳ đứa trẻ nào bị bắt quả tang bán rong hoặc ăn xin đều nên bị bắt. Cha mẹ của chúng sau đó sẽ phải trả tiền phạt.

Quốc Thiên (theo DW)