“Tôi tin rằng, nếu như lần này bản Điều lệ được Đại hội thông qua và được cấp có thẩm quyền phê duyệt sẽ là một yếu tố hết sức thuận lợi đối với các hoạt động của Hội Nhà báo Việt Nam trong nhiệm kỳ tới. Cuộc sống luôn luôn thay đổi, báo chí Việt Nam cũng đã có những bước phát triển mới. Do đó, hoạt động của các cấp Hội nhà báo, của cá nhân mỗi nhà báo cũng phải tự hoàn chỉnh hơn nữa để bắt nhịp với bối cảnh mới, xu hướng mới” - Phó Chủ tịch HNBVN Mai Đức Lộc nhấn mạnh.

Hoạt động báo chí, hoạt động Hội đòi hỏi phải có sự phát triển để phù hợp

+ Thưa ông, được biết, thực hiện Kế hoạch số 802/KHĐH-HNBVN, ngày 28/12/2018 của Hội Nhà báo Việt Nam (HNBVN) về công tác chuẩn bị Đại hội lần thứ XI, thường trực Tiểu ban sửa đổi, bổ sung Điều lệ Hội đã tiến hành công tác rà soát, thảo luận, tổng hợp ý kiến của các thành viên tiểu ban. Việc lấy ý kiến đã được triển khai như thế nào thời gian qua, thưa ông?

- Phó Chủ tịch HNBVN Mai Đức Lộc: Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Trưởng ban chỉ đạo tổ chức Đại hội HNBVN lần thứ 11, Kế hoạch của HNBVN về công tác chuẩn bị Đại hội lần thứ XI của Hội, cùng với các Tiểu ban nội dung, Tiểu ban nhân sự, Tiểu ban hậu cần… Tiểu ban sửa đổi bổ sung Điều lệ được thành lập gồm 22 thành viên là những nhà báo tâm huyết, đặc biệt là các nhà báo có thực tiễn, kinh nghiệm về quản lý báo chí và hoạt động công tác Hội trong cả nước. Từ cuối năm 2018 nhất là từ năm 2019, Tiểu ban khẩn trương làm việc, rà soát toàn diện và thảo luận dân chủ, chi tiết. Đến nay sau 14 lần họp, thảo luận, bản dự thảo các điều cần sửa đổi, bổ sung cơ bản được hoàn chỉnh.

Dự thảo Điều lệ khóa XI chủ yếu dựa vào Điều lệ của khoá IX được Chính phủ phê duyệt và có tham khảo bản Điều lệ Đại hội lần thứ X đã thông qua. Trên cơ sở đó, Tiểu ban đã tiến hành rà soát chi tiết các nội dung của dự thảo Điều lệ, sau đó nhiều lần xin ý kiến Thường trực, Đảng đoàn, Ban Thường vụ và tổ chức lấy ý kiến của các cấp Hội trong cả nước, đặc biệt tiếp thu ý kiến của các nhà khoa học, cơ quan báo chí liên quan, ý kiến của các cơ quan Trung ương như Ban Tuyên giáo Trung ương, Ban Tổ chức Trung ương, Bộ Nội vụ và đặc biệt là lấy ý kiến của các nhà báo lão thành và các đồng chí nguyên lãnh đạo của HNBVN qua các thời kỳ.

Dự thảo đã được báo cáo với Ban chấp hành 3 lần và sau khi tiếp thu tối đa ý kiến góp ý của các cấp cũng như của các đồng chí tham gia, Tiểu ban đã sửa đổi, hoàn chỉnh Dự thảo Điều lệ, tiếp tục trình Ban chấp hành trong Hội nghị Ban chấp hành thứ 16 của khoá X và thống nhất Dự thảo này để trình cho Đại hội khóa XI xem xét, quyết định.

+  Thưa  Phó Chủ tịch, tinh thần xuyên suốt của Điều lệ Hội lần này được Lãnh đạo Hội, Tiểu ban sửa đổi bổ sung Điều lệ xác định như thế nào?

- Phó Chủ tịch HNBVN Mai Đức Lộc: Trước hết, trong Dự thảo có rất nhiều điểm sửa đổi bổ sung. Ngoài những vấn đề có tính kỹ thuật, bố cục... có tất cả 19 điểm đề nghị sửa đổi, bổ sung quan trọng. Quan điểm cơ bản nhất của việc sửa đổi lần này, trước hết là xuất phát từ sự phát triển của báo chí Việt Nam, đồng hành cùng với sự phát triển của đất nước, của khoa học công nghệ, của thị hiếu thông tin của công chúng báo chí. Do đó, các hoạt động của báo chí, hoạt động của Hội cũng đòi hỏi phải có sự phát triển để phù hợp với yêu cầu của tình hình mới. Việc sửa đổi, bổ sung Điều lệ phải đáp ứng được các yêu cầu đó.

Tôi xin lấy một ví dụ về mặt số lượng chẳng hạn, hội viên HNB của chúng ta trước đây khoảng 15 nghìn hội viên, đến nay đã có gần 27.000 hội viên, số lượng hội viên, tổ chức Hội tăng thì chất lượng của hội viên cũng phải tăng lên. Vậy thì việc bảo đảm khuôn khổ để cho hội viên hoạt động đúng tôn chỉ, hiệu quả đòi hỏi cũng phải có hình thức tổ chức, tập hợp mới. Điều lệ Hội của khóa XI dự kiến sẽ có 10 chương, 38 điều. Trong đó, khẳng định nội dung quan trọng nhất là tính chất chính trị - xã hội - nghề nghiệp của HNBVN, khẳng định tôn chỉ, mục đích hoạt động của HNBVN, khẳng định vai trò của hội viên HNBVN trong giai đoạn hiện nay… đều được thể hiện rõ trong Điều lệ.

+ Vậy thưa ông, ông có thể cho biết cụ thể hơn về một số điểm sửa đổi, bổ sung được cho là quan trọng nhất, là căn cứ pháp lý để hoạt động Hội được phát triển hơn thời gian tới?

- Phó Chủ tịch HNBVN Mai Đức Lộc: Có nhiều điểm quan trọng mà Dự thảo lần này đề nghị Đại hội khóa XI bổ sung, sửa đổi. Ví dụ như bổ sung về quyền hạn của HNBVN lần này có nội dung rất đáng quan tâm như đề xuất với Đảng, Nhà nước, cấp bộ, ban, ngành có liên quan về chủ trương, chính sách và cơ chế phát triển sự nghiệp báo chí. Hay là, tham gia ý kiến với các cơ quan Đảng, Nhà nước về chỉ đạo, quản lý báo chí, hoặc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của hội viên theo quy định của pháp luật, đặc biệt là ban hành và tổ chức thực hiện quy định về đạo đức nghề nghiệp của người làm báo Việt Nam.

Ngoài  ra, về nhiệm vụ, chúng ta thấy rằng có một số điểm bổ sung lần này rất mới, rất quan trọng. Ví dụ, HNBVN tham gia xây dựng và giám sát việc thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về thông tin, báo chí, truyền thông; tham gia ý kiến chỉ đạo và quản lý hoạt động báo chí... Phản ánh, tư vấn, kiến nghị với Đảng và Nhà nước, cơ quan có thẩm quyền trong việc xây dựng và thực hiện cơ chế, chính sách đối với báo chí và người làm báo. Những nội dung mà tôi vừa nói là những điểm mà Tiểu ban hết sức quan tâm, coi trọng nhằm nâng tầm vị thế, vai trò của HNBVN.   

Bên cạnh đó, do tình hình phát triển báo chí có sự thay đổi, nên dự thảo Điều lệ có sự thay đổi. Chẳng hạn như thời gian kết nạp hội viên sẽ rút xuống còn 2 năm. Tiêu chuẩn về kết nạp hội viên trước đây chỉ có “không vi phạm pháp luật” nhưng lần này nói rõ là không vi phạm Luật Báo chí, không vi phạm quy định về đạo đức nghề nghiệp, bảo đảm các quy tắc về sử dụng mạng xã hội của người làm báo Việt Nam.

Về nhân sự, có bổ sung thêm là, nếu một Ủy viên tham gia Ban chấp hành mà chưa hết nhiệm kỳ thì đến tuổi nghỉ hưu vẫn có thể tiếp tục tham gia cho đến hết nhiệm kỳ với điều kiện phải bảo đảm các quy định đồng thời là có sự đồng ý của cấp trên và được cơ quan đó đồng ý. Tuổi tham gia Ban chấp hành thì phải bảo đảm lần đầu là 2 nhiệm kỳ hoặc tối thiểu là 60 tháng. Tái cử, về nguyên tắc nếu còn hưởng lương ngân sách thì phải thực hiện theo Chỉ thị 35 của Bộ Chính trị, đã nghỉ hưu thì phải bảo đảm thực hiện theo quy định số 58 của Ban Bí thư về độ tuổi tái cử của lãnh đạo chủ chốt. Những điều đó, trước đây không được quy định cụ thể nhưng lần này được phản ánh trong dự thảo Điều lệ một cách cụ thể.

Về vấn đề phóng viên thường trú, trước đây từng nhắc đến nhưng chưa có nội dung cụ thể. Dự thảo lần này qui định cụ thể hơn, ngoài việc sinh hoạt tại Liên chi hội của cơ quan chủ quản, thì hội viên đang tác nghiệp tại các địa phương phải có trách nhiệm tham gia sinh hoạt với các HNB địa phương nơi mà mình đang làm việc. Một vấn đề có tác động trực tiếp đến chất lượng hoạt động của HNB ở địa phương là biên chế và tài chính, dự thảo đề nghị HNB tỉnh, thành phố có văn phòng và nhân sự chuyên trách công tác Hội.

Nhấn mạnh điểm này ngoài việc bảo đảm điều kiện hoạt động còn một khía cạnh khác nữa là sự tồn tại tương đối độc lập của HNB ở các địa phương. Có thể nói, với những sửa đổi, bổ sung trong Điều lệ phần lớn đều hướng đến quyền lợi, lợi ích của hội viên đặc biệt là sự thống nhất về mô hình tổ chức, quyền hạn, vấn đề sinh hoạt hội viên tại địa phương… trong đó Điều lệ xác định HNBVN mà tính chất cơ bản là tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp của người làm báo Việt Nam.

+ Tôi đặc biệt quan tâm tới sự thống nhất về mô hình tổ chức, về vai trò của “tổ chức chính trị - xã hội – nghề nghiệp” đã trở thành cơ sở, kim chỉ nam quan trọng giúp cho các Hội nhà báo địa phương hoạt động hiệu quả nhiều năm nay. Trong Điều lệ, chúng ta vẫn khẳng định lại điều này, vì sao vậy, thưa ông? 

- Phó Chủ tịch HNBVN Mai Đức Lộc: Trong nhiệm kỳ vừa rồi, cá nhân tôi đã đi làm việc với một số địa phương, mục đích chính là cùng với Thường trực HNB địa phương tranh thủ ý kiến ủng hộ của lãnh đạo cấp ủy tại địa phương. Rất mừng rằng sau các cuộc làm việc thì các nơi đó đã có sự chuyển biến rất cụ thể, các cấp ủy đã quan tâm từ con người cho đến những điều kiện làm việc và nhất là về biên chế hoạt động của cơ quan Hội tại địa phương.

Rất tiếc rằng trong thực tế, không phải nơi nào, chỗ nào, lúc nào địa phương nào cũng có sự hỗ trợ đúng mức và quan tâm đến các hoạt động của HNB, báo chí của địa phương. Điều lệ lần này khẳng định và nhấn mạnh tinh thần đổi mới và nâng cao chất lượng hoạt động của HNBVN  được nêu trong chỉ thị 43/CT-TW của Ban Bí thư. 

Điều lệ được phê duyệt sẽ là yếu tố thuận lợi đối với hoạt động của HNBVN nhiệm kỳ tới

+ Thưa ông, là người có nhiều năm kinh nghiệm làm nghề, nhiều năm làm lãnh đạo cơ quan báo chí và một nhiệm kỳ làm lãnh đạo HNBVN, đến thời điểm này, điều ông vẫn còn trăn trở, kỳ vọng cho nhiệm kỳ tiếp bước như thế nào?

- Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Mai Đức Lộc: Sau một nhiệm kỳ, có điều kiện tiếp cận với thực tế hoạt động Hội nói chung, tôi thấy rằng có rất nhiều những thuận lợi cho hoạt động của HNB chúng ta. Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, tích cực thì cũng còn nhiều điều còn suy nghĩ, trăn trở.

Ví dụ về việc hội viên và các cấp Hội quán triệt một cách sâu sắc tính chất chính trị, xã hội, nghề nghiệp của Hội cũng còn là vấn đề. Không phải nơi nào, với cấp Hội nào cũng có nhận thức một cách thống nhất và cụ thể việc này. Thêm vào đó, vấn đề đạo đức của người làm báo, rất buồn và rất tiếc trong nhiệm kỳ qua có không ít các hội viên vi phạm pháp luật và đạo đức nghề báo đến mức pháp luật phải xử lý, Hội đồng xử lý vi phạm đạo đức nghề nghiệp của Trung ương HNBVN phải nhiều lần thảo luận, buộc phải khai trừ tư cách hội viên của những người vi phạm đạo đức, vi phạm pháp luật. Vậy làm thế nào để bồi dưỡng nâng cao đạo đức hội viên, xây dựng được một nền báo chí lành mạnh, tiên tiến, bắt kịp được xu hướng chung của thời đại, đáp ứng được nhu cầu thông tin của công chúng?

Bên cạnh đó, việc nâng cao trình độ nghiệp vụ của hội viên cũng là điều mong mỏi. Trong nhiệm kỳ vừa rồi, chúng ta đã bồi dưỡng kiến thức, cập nhật kiến thức thông qua Trung tâm Bồi dưỡng Nghiệp vụ báo chí của HNBVN, mở hàng ngàn lớp với hàng vạn lượt học viên.

Được đánh giá là một trong số ít các Trung tâm có năng lực hoạt động vào loại tốt nhất của khu vực, Trung tâm đã huy động được đội ngũ giảng viên, báo cáo viên chất lượng, đó là những nhà báo, những chuyên gia có kinh nghiệm hàng đầu ở trong nước và nước ngoài. Tuy hoạt động tốt như vậy nhưng đáp ứng được nhu cầu trong việc nâng cao nghiệp vụ báo chí, truyền thông vẫn đang là đòi hỏi bức thiết. Làm thế nào để HNBVN góp phần tạo ra những nhà báo xuất sắc, tiên phong, những nhà báo mà tác phẩm của họ có tác động sâu sắc đến đời sống chính trị - xã hội, có tác động đến dư luận, thực sự là công cụ hàng đầu của công tác tư tưởng của Đảng.

Đặc biệt, tôi hết sức suy nghĩ là làm thế nào để đổi mới sinh hoạt của Hội, nhất là các Chi hội trực thuộc các Liên chi hội, đổi mới các hoạt động của HNB địa phương. Mục tiêu của chúng ta là làm thế nào để hội viên phải khác người làm báo chưa phải là hội viên. Vai trò, hoạt động, sinh hoạt của HNB phải thiết thực và có tác động cụ thể đến hoạt động của nhà báo nói chung. Đó là những điều không chỉ cá nhân tôi mà có lẽ các đồng chí lãnh đạo Hội cũng đều trăn trở. Tôi tin rằng các đồng chí nhận trách nhiệm trong nhiệm kỳ tới sẽ hết sức suy nghĩ và quan tâm đến nội dung này.

+ Thưa ông, như vậy nếu được cấp có thẩm quyền phê duyệt, Điều lệ Khóa XI HNBVN chính thức có hiệu lực sẽ có hiệu quả  như thế nào trong tình hình mới?

- Phó Chủ tịch HNBVN Mai Đức Lộc: Với tinh thần kế thừa và phát huy cũng như bắt nhịp với những đổi mới, các vấn đề sửa đổi, bổ sung không phải để nói nhiều hơn quyền hạn của HNB, quyền hạn của hội viên HNB bởi chúng ta đã và đang thể hiện rất tích cực, hiệu quả điều đó theo đúng tinh thần của Luật Báo chí 2016 trong thực tế hoạt động thời gian qua.

Chỉ có điều việc đưa vào và làm rõ hơn trong Điều lệ để khẳng định thêm rằng, cùng với quyền hạn là trách nhiệm của tổ chức HNBVN và các cấp Hội, của mỗi nhà báo trong hoạt động thực tế sẽ cần phải nâng cao hơn nhằm giúp cho đời sống báo chí phát triển lành mạnh và hiệu quả, thúc đẩy xã hội ngày một phát triển. Bản cuối cùng của Dự thảo Điều lệ lần này đã trình các cơ quan có thẩm quyền và với sự chuẩn bị nghiêm túc, hết sức công phu, chặt chẽ, tôi tin là bản Điều lệ của khoá XI sẽ được Đại hội thảo luận dân chủ và trên cơ sở đó sẽ có Nghị quyết thông qua và được cấp thẩm quyền phê duyệt. Đây sẽ là một yếu tố hết sức thuận lợi đối với các hoạt động của HNBVN trong nhiệm kỳ tới.

Cuộc sống thì luôn luôn thay đổi, báo chí Việt Nam cũng đã có những bước phát triển mới. Do đó, hoạt động của HNB, của cá nhân mỗi nhà báo cũng phải có sự tự hoàn chỉnh hơn nữa để bắt nhịp với bối cảnh mới, xu hướng mới, để báo chí thức sự “là bộ mặt tinh thần của xã hội”.

+ Vâng, xin trân trọng cảm ơn ông!

Hà Vân (Thực hiện)