Chia sẻ, bàn bạc thử nghiệm các chính sách KH&CN có tính đột phá

Phát biểu khai mạc, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Huỳnh Thành Đạt cho biết, Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030 đã đề ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2030 Việt Nam là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao, đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

Ngay trong nhiệm kỳ này, theo ông Huỳnh Thành Đạt, Bộ KH&CN cũng đã đăng ký trình Quốc hội 5 luật, đều là những luật sẽ có tác động lớn đến hoạt động KH,CN&ĐMST như: Luật KH&CN, Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Chất lượng sản phẩm hàng hoá, Luật Tiêu chuẩn quy chuẩn kỹ thuật, Luật Năng lượng nguyên tử. Ngoài ra, Chính phủ cũng đã “đặt hàng” Bộ nghiên cứu sự cần thiết để xây dựng Luật vũ trụ quốc gia trong thời gian tới.

“Quá trình xây dựng văn bản pháp luật này rất cần sự tham gia của các nhà khoa học, các nhà quản lý khoa học công tác tại 02 Viện Hàn lâm, 02 Đại học Quốc gia, là các đầu mối quản lý KH,CN&ĐMST lớn nhất của đất nước. Sự tham gia từ sớm của các nhà khoa học, các nhà quản lý chắc chắn sẽ cung cấp được nhiều luận cứ khoa học và thực tiễn, giúp các chính sách này gần gũi hơn với cuộc sống, mang lại hiệu quả chung cho ngành, cũng như cho sự phát triển của KT-XH”,  Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho biết.

Chiến lược phát triển KH,CN&ĐMST giai đoạn 2021-2030 kế thừa có chọn lọc quan điểm, mục tiêu, định hướng nhiệm vụ, giải pháp của Chiến lược phát triển KH&CN giai đoạn 2011-2020 và bổ sung những nội dung mới cho phù hợp với tình hình hiện nay.

Cụ thể, bản Chiến lược này đã bổ sung nội hàm về ĐMST, là cầu nối đưa KH&CN vào phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, trong đó doanh nghiệp giữ vai trò trung tâm. Trong xu thế của toàn thế giới ngày nay, KH&CN gắn liền với sản xuất kinh doanh, gắn với quá trình thương mại hóa kết quả tạo thành một chuỗi KH,CN&ĐMST. Trong đó, KH&CN tạo ra tri thức, còn ĐMST nhằm biến tri thức thành sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ ứng dụng vào cuộc sống.

Mục tiêu trong 10 năm tới, ngành KH&CN sẽ đóng góp 45 - 50% vào chỉ số năng suất nhân tố tổng hợp (TFP); Đạt tối thiểu 45% tỉ trọng giá sản phẩm công nghiệp công nghệ cao trong các ngành chế biến, chế tạo; Đến năm 2030, đầu tư cho KH&CN đạt 1,5% - 2% GDP, trong đó tổng chi quốc gia cho nghiên cứu và phát triển đạt 1% - 1,2% GDP và đóng góp từ xã hội chi cho nghiên cứu và phát triển chiếm từ 65% - 70%.

Phấn đấu đến năm 2030, số doanh nghiệp đạt tiêu chí của doanh nghiệp KH&CN và số doanh nghiệp khởi nghiệp ĐMST tăng khoảng 2 lần so với năm 2020, tỷ lệ doanh nghiệp có hoạt động ĐMST đạt 40% trong tổng số doanh nghiệp...

Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đóng vai trò dẫn dắt

PGS.TS Nguyễn Xuân Trung, Viện trưởng Viện nghiên cứu Châu Mỹ cho biết, để phát triển nguồn nhân lực nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 đang đặt ra nhiều yêu cầu mới đối với khoa học xã hội và nhân văn. Nhiều vấn đề lý luận cơ bản và thực tiễn về sự phát triển của đất nước cần tiếp tục được làm sáng tỏ, cần có những câu trả lời thoả đáng từ những người làm công tác khoa học xã hội nói chung, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nói riêng.

Là đơn vị dẫn đầu về số lượng bằng sáng chế và giải pháp hữu ích (410) trong khối Viện nghiên cứu và Trường đại học tại Việt Nam, đại diện Viện Hàn Lâm KH&CN Việt Nam khẳng định, để đổi mới sáng tạo thành công thì người lãnh đạo, quản lý cũng phải là người có tư duy đổi mới sáng tạo, sẵn sàng chấp nhận rủi ro. Chính vì vậy cần tạo điều kiện, động lực cho các nhà khoa học, công nghệ nghiên cứu, đổi mới. Kết quả của nhiệm vụ luôn phải gắn với sở hữu trí tuệ nhằm thúc đẩy thương mại hóa, nâng cao giá trị của công nghệ.

Theo đại diện của Đại học Quốc gia Hồ Chí Minh, thời gian tới, cần lấy đổi mới mô hình quản trị làm “nền tảng”, nhân sự - hợp tác – tài chính là “trụ cột” và các định hướng đột phá là “mũi nhọn”. Đầu tư tập trung các lĩnh vực có tiềm lực và thế mạnh.Tiếp tục đầu tư các nhóm nghiên cứu mạnh/ Trung tâm xuất sắc nghiên cứu liên ngành làm chủ công nghệ nền. Định hướng phát triển liên kết đại học – doanh nghiệp theo kinh nghiệm quốc tế. Định hướng phát triển khởi nghiệp gắn với môi trường học thuật.

"Cần xây dựng hạ tầng kinh tế số về giáo dục, y tế. Các trường đại học cần xây dựng lộ trình công nghệ nhất định để có chất lượng đào tạo cũng như sản phẩm nghiên cứu khoa học cao. Cùng nhau giải quyết bài toán đặt hàng của nhà nước và doanh nghiệp", vị này nói.

Đại diện doanh nghiệp, “Nhà sáng chế” Trịnh Đình Năng cũng đóng góp ý kiến, để phát triển KH,CN&ĐMST, đất nước phải có sản phẩm công nghệ dẫn dắt. Nhà nước cần quan tâm hơn, có cơ chế hỗ trợ nhiều hơn nữa đối với các nhà sáng chế không chuyên, như bản thân ông và các nhà sáng chế không chuyên khác luôn được Bộ KH&CN đồng hành, hỗ trợ về kinh phí và cơ chế chính sách để phát triển các sản phẩm.

Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt, các báo cáo tham luận tại Hội nghị đã trình bày những vấn đề quan trọng về phát triển KH,CN&ĐMST và phát triển nguồn nhân lực từ quy mô địa phương đến quốc gia.

“Với trách nhiệm là đơn vị quản lý nhà nước trong lĩnh vực KH,CN&ĐMST, Bộ sẽ phối hợp chặt chẽ với Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh để tiếp thu các vấn đề đã được trao đổi và chia sẻ tại Hội nghị ngày hôm nay, cũng như các vấn đề liên quan nhằm cụ thể hóa Chương trình phối hợp bằng những hành động thiết thực, từng bước góp phần khẳng định vai trò động lực quan trọng của KH,CN&ĐMST trong phát triển kinh tế - xã hội”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Tại Diễn đàn, các cơ quan tham dự cũng đã cùng nhau ký kết Chương trình phối hợp công tác trong giai đoạn tới nhằm gắn kết giữa các cơ quan, tiến tới có những hoạt động phát huy sức mạnh, tiềm lực chung để góp phần giải quyết các vấn đề của quốc gia và lan tỏa sự liên kết này đến các thành phần rộng rãi hơn. Chương trình nhằm tư vấn chính sách, định hướng giải pháp phát triển KH,CN&ĐMST và nguồn nhân lực; chia sẻ thông tin về thành tựu, sản phẩm nghiên cứu và đào tạo tiêu biểu…; xây dựng các mô hình liên kết giữa các cơ quan nghiên cứu, đào tạo hàng đầu đất nước để phát huy sức mạnh chung cùng giải quyết các vấn đề quan trọng của quốc gia.

Hoàng Dương