Vậy làm thế nào để các tổ chức Hội thực sự giữ được “đoàn kết, kỷ cương, thể hiện được sự đổi mới, sáng tạo” để góp phần gìn giữ được ngọn lửa truyền thống, phát huy và nâng tầm được vị thế của Hội Nhà báo Việt Nam trong bối cảnh mới? Những nhà báo lão thành, nguyên lãnh đạo Hội tâm huyết, quan tâm, đồng hành với sự phát triển của Hội đã đóng góp nhiều ý kiến, quan điểm thẳng thắn, sâu sắc, chân thành xung quanh vấn đề này.

Nhà báo lão thành Phan Quang - nguyên Chủ tịch Hội Nhà Báo Việt Nam:

“Định hướng, Quyết tâm, Giải pháp” 

Với phương châm “Đoàn kết - Kỷ cương - Đổi mới - Sáng tạo - Phát triển”, Đại hội XI của Hội Nhà báo Việt Nam chỉ mục đích mở lối đi, đưa Hội ta tiếp tục tiến lên giành thêm thành tựu. Để đạt được kỳ vọng của các hội viên và những người làm việc trong lĩnh vực báo chí, truyền thông, đáp ứng mong đợi của người dân, đòi hỏi của Đảng, Nhà nước, cần có sự nỗ lực nhịp nhàng của các cấp bộ Hội từ Chi hội đến Trung ương, đặc biệt các tổ chức có nhiệm vụ tham vấn, triển khai Nghị quyết Đại hội nhiệm kỳ tới, trong đó Công tác tổ chức Hội là một việc hàng đầu.

1. Bác Hồ dạy: “Nói báo chí, trước hết phải nói đến những người làm báo”. Chúng ta học tập và vận dụng lời dạy của Người theo định hướng: “Nói Hội Nhà báo, trước hết phải quan tâm đến hội viên của Hội và đội ngũ những người làm báo”. Theo thiển ý của tôi, mục tiêu hàng đầu của Công tác Hội là góp phần đào tạo một đội ngũ hội viên và người làm báo có ý chí và bản lĩnh kiên cường, không dao động, đổi thay trong bất kỳ bối cảnh nào của đất nước Việt Nam: “Nhà báo cũng là chiến sĩ”, “Các nhà báo là đội quân đi đầu trong công tác tư tưởng”; báo chí do dân và vì dân, phục vụ lợi ích của nhân dân, chủ động hội nhập quốc tế, từ đó cùng toàn dân xây dựng nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh. Công tác Hội là việc làm đòi hỏi tính cẩn trọng, chu đáo, có trách nhiệm trong từng việc từ nhỏ đến lớn vì nó liên quan trực tiếp đến con người. Trong thực tế đời sống, đó là công việc âm thầm, ít xuất hiện thường xuyên trên báo chí, truyền thông. Có lẽ một phần vì vậy mà có một số người làm Công tác Hội và cấp bộ Hội quan niệm đơn thuần và tập trung vào việc tăng số hội viên, làm các thủ tục liên quan, do đó có khi lãng xa yêu cầu chí cốt của công tác Hội là đào tạo con người.

2. Nhìn lại thời gian qua thấy nổi bật một thực tế: Báo chí truyền thông nước ta những năm gần đây có những bước phát triển mạnh và đúng hướng cả về số lượng và chất lượng, về cơ bản đáp ứng được những đòi hỏi khắt khe thời tin học. Đó là điều đáng mừng. Mặt khác trong sự tăng trưởng có lúc có nơi hơi xô bồ đã bộc lộ không ít thiếu sót, bất cập. Thực hiện chỉ thị của Trung ương, các cơ quan hữu quan của Đảng, Chính phủ, Hội Nhà báo Việt Nam đã và đang quyết liệt sắp xếp lại toàn bộ hệ thống báo chí, quan tâm trước hết đến chất lượng, hiệu quả báo chí và phẩm chất người làm báo.

3.Điều đáng quan tâm, và cũng chính là đòi hỏi chính đáng của người dân, yêu cầu của Đảng, Nhà nước, là Hội Nhà báo chúng ta cần có những giải pháp quyết liệt và các bước đi phù hợp, xử lý thành công một vấn đề then chốt trong công tác Hội nói riêng và trong toàn bộ công việc của Hội Nhà báo Việt Nam nhiệm kỳ tới nói chung. Ấy là nâng cao bản lĩnh của những người làm báo, trước hết về nhận thức và đặc biệt trong tác nghiệp hằng ngày, đúng với bản chất của báo chí Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh, một nền báo chí do dân và vì dân, thượng tôn pháp luật, theo định hướng của Đảng, phục vụ đất nước và con người. Đó là cái “bất biến” trong sự “vạn biến” của quá trình tác nghiệp và cách xử lý mọi vấn đề, đáp ứng những yêu cầu trước mắt và mục tiêu lâu dài.

4.Chúng ta cần nhìn thẳng vào thực tế: Hệ thống thông tin đại chúng của chúng ta hiện nay còn nhiều hạn chế; một số cơ quan báo chí có biểu hiện xa rời tôn chỉ và thương mại hóa; việc quản lý mạng xã hội còn bất cập. Chất lượng và số lượng cán bộ làm công tác văn hóa, trong đó báo chí là đội quân đi đầu, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu đổi mới và phát triển. Trách nhiệm của Hội Nhà báo Việt Nam, trong đó công tác Hội là một bộ phận quan trọng, là nâng cao đạo đức nghề nghiệp báo chí, ngăn chặn suy thoái đạo đức xã hội nói chung của những người làm báo và bất kỳ ai hoạt động trong lĩnh vực báo chí, truyền thông.

Nhà báo Xuân Lương - Nguyên Chánh Văn phòng Hội Nhà báo Việt Nam:

“Ấn tượng sống động đan xen thách thức!”

Chế Lan Viên viết: “Tổ quốc bao giờ đẹp thế này chăng?/ - Chưa đâu! Và ngay cả trong những ngày đẹp nhất/Khi Nguyễn Trãi làm thơ và đánh giặc/Nguyễn Du viết Kiều, đất nước hóa thành văn”. Lời thơ trữ tình, hiện thực vừa dẫn vận vào thế nước, bản lĩnh tuyệt vời của Việt Nam - đất nước dấu yêu trong năm 2020 - Canh Tý hoàn toàn chính xác. Đó là năm vị thế, tâm thế của Việt Nam ở tầm cao mới trong bối cảnh vừa phát triển kinh tế vừa chống đại dịch Covid-19. Một thắng lợi kép để Việt Nam trở thành một trong những điểm sáng của khu vực và thế giới.

Thời điểm này chính là năm cuối của nhiệm kỳ thứ X Đại hội Hội Nhà báo Việt Nam (2015-2020) - 5 năm cuối chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của nước nhà  giai đoạn 2010-2020 vốn là thời kỳ sống động của sự nghiệp Đổi mới - Quốc gia khởi nghiệp và hội nhập cộng đồng quốc tế không thể nào quên. Tôi hằng nghĩ, làng báo nước nhà có được hồng phúc như hiện nay là nhờ Bác Hồ - Chủ tịch Hồ Chí Minh, Anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa kiệt xuất của thế giới chỉ đạo, định hướng, dẫn dắt cháu con làm báo mãi mãi trung thành, đồng hành vì sứ mệnh cao cả độc lập tự do cho Tổ quốc, hạnh phúc cho đồng bào trong bất luận thăng trầm của dân tộc.

Cùng với thành tựu của đất nước trong đổi mới, quốc gia khởi nghiệp, 5 năm qua, báo chí nước nhà cũng như mọi hoạt động của Hội không ngừng phát triển cả về quy mô, loại hình, công nghệ cả lượng và chất, đem lại hiệu quả, ấn tượng đến công chúng báo chí và xã hội đương đại. Có được kết quả này là nhờ trong những năm qua sự nghiệp báo chí phát triển cả lượng và chất. Đề cập sự phát triển năng động, hấp dẫn, bổ ích của Hội không thể không nhắc đến sự hoạt động không mệt mỏi, sáng tạo, có trách nhiệm của các cấp Hội tỉnh, thành phố, liên chi hội và chi hội cơ sở. Sự phối hợp, đồng tâm hiệp lực giữa các cấp Hội với cơ quan báo chí chính là động lực của đổi mới, kiến tạo và phát triển.

Phải thừa nhận rằng, bên cạnh thành tựu, các cấp Hội, đội ngũ làm báo cả nước đã và đang đối mặt với nhiều thách thức khó khăn của quá trình đi lên, phát triển của nền kinh tế thị trường. Hội Nhà báo Việt Nam rất kiên quyết trong chỉ đạo thực hiện  “10 điều Quy định đạo đức nghề nghiệp của người làm báo Việt Nam”, nhưng một số tờ báo lúc này lúc khác xa rời tôn chỉ mục đích. Đáng nói, một số ít nhà báo, hội viên vì những lý do khác nhau đã vi phạm pháp luật vì mục đích vụ lợi. Câu nói “Không sợ hổ, chỉ sợ báo” tưởng đã lùi vào dĩ vãng, nay được nhắc lại đây đó là lời cảnh báo xét ra cần thiết.

Phía trước của chúng ta là mùa xuân Tân Sửu ắp đầy ước hẹn. Đại hội XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam với những quyết sách quan trọng, mở ra thời kỳ mới. Dự thảo Nghị quyết Đại hội nêu bật phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường, hội nhập sâu là đỉnh điểm. Mọi hoạt động của Đảng luôn hướng về lợi ích của nhân dân. Với làng báo là Đại hội XI HNBVN nhiệm kỳ 2020-2025 âm vang Thông điệp Báo cáo chính trị với 43 từ rất đỗi tự hào: “Tiếp tục đổi mới và nâng cao vai trò, hiệu quả hoạt động của tổ chức Hội Nhà báo Việt Nam; xây dựng đội ngũ người làm báo và nền báo chí giàu tính chiến đấu, nhân văn, chuyên nghiệp và hiện đại”.

Phát triển hội viên, bồi dưỡng đạo đức nghề nghiệp cho hội viên, tiếp tục đổi mới hoạt động Hội, khơi dậy khát vọng cống hiến của hội viên, hướng tới một nước Việt Nam phát triển, hưng thịnh và trường tồn. Nhà báo, hội viên nhà báo trong thời kỳ mới đòi hỏi hồng và chuyên ở tầm cao hơn, mới hơn. Chúng ta không dừng lại, không thỏa mãn cái đã có. Tuyệt đối không “lối cũ” ta về. Chặng đường mới của quốc gia khởi nghiệp, của xã hội hiện đại, của hội nhập sâu cộng đồng quốc  tế (kinh tế - xã hội và báo chí…) là xa lộ thông tin ắp đầy, ngồn ngộn sự kiện, ngồn ngộn thử thách, ngồn ngộn hứa hẹn của con người, của công nghệ, của AI bắt buộc chúng ta phải gắn kết, chủ động thích ứng. Đó là trang mới của đội ngũ nhà báo, hội viên nhà báo không phải đợi lâu, nó đến ngay sau Đại hội XI của Hội chúng ta.

Phương châm Đại hội XI Hội Nhà báo Việt Nam nhấn mạnh tính nhân văn bên cạnh tính hiện đại được coi là tư duy mới. Những ai đã dự cuộc tọa đàm về nhà báo Phan Quang (ngày 11/11/2020) có thể nhận thấy rõ tính nhân văn cao cả, đức độ và văn hóa của làng báo. Bên cạnh vẻ đẹp “Kính lão đắc thọ” của người Việt là tính văn hóa cao sang của những người làm báo: Nhân từ, nhân ái và trí tuệ. Là tình thương yêu và lẽ phải. Người viết mấy dòng này tin rằng, 5 năm nữa thôi - năm 2025 tâm thế, vị thế của nước CHXHCN Việt Nam ở tầm cao của đời sống chính trị - xã hội đương đại. Cùng thời điểm, Hội Nhà báo Việt Nam – Ngôi nhà chung của chúng ta tròn tuổi 75 – tuổi kim cương, là một trong những ngôi sao đẹp trong số các tổ chức chính trị - xã hội và nghề nghiệp của nước Việt Nam hưng thịnh, trường tồn.

Nhà báo Lê Quốc Trung – Nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà Báo Việt Nam:

“Không ngừng tăng cường đoàn kết, kỷ cương”

Hẳn những người làm công tác Hội chúng ta còn nhớ lời Bác Hồ phát biểu tại Đại hội HNBVN lần thứ hai; Bác nói: “Nói về Hội Nhà báo. Đó là một tổ chức chính trị và nghiệp vụ. Nhiệm vụ của Hội là phải làm cho hội viên đoàn kết chặt chẽ, giúp đỡ lẫn nhau để nâng cao trình độ chính trị và nghiệp vụ. Có như thế thì Hội Nhà báo mới làm tròn nhiệm vụ của mình và những người làm báo mới phục vụ tốt nhân dân, phục vụ tốt cách mạng”. Lời căn dặn đó của Bác được thể hiện rõ trong Điều lệ của Hội: “Hội Nhà báo Việt Nam là tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp của những người làm báo Việt Nam”, và mục đích của Hội là: “Tập hợp, đoàn kết, động viên các nhà báo phát huy khả năng sáng tạo, cùng các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức khác và nhân dân cả nước phấn đấu xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa…”. Điều này đặt ra cho những người làm công tác Hội, các tổ chức Hội phải đặc biệt quan tâm tới việc tập hợp và đoàn kết các nhà báo.

Suốt những năm qua, các thế hệ khác nhau của HNBVN đã luôn cố gắng thực hiện lời căn dặn của Bác và quy định của Điều lệ Hội. HNBVN không ngừng được mở rộng và đã trở thành tổ chức có hệ thống từ Trung ương đến các tỉnh, thành phố, đến các cơ quan báo chí. Cùng với sự phát triển nhanh chóng của nền báo chí cách mạng Việt Nam, hoạt động của Hội luôn đổi mới và ngày càng phong phú, hiệu quả. Hội cũng đã ban hành Quy định về đạo đức nghề nghiệp của người làm báo, Quy tắc sử dụng mạng xã hội của người làm báo; tham gia kiểm tra, giám sát hoạt động của người làm báo góp phần tăng cường kỷ cương hoạt động báo chí của các hội viên - nhà báo theo quy định của pháp luật, đi đôi với việc bảo vệ quyền hành nghề hợp pháp của nhà báo và tham gia xây dựng chính sách pháp luật về báo chí. Kết quả hoạt động của Hội được Đảng, Nhà nước đánh giá cao. Trong thư chúc mừng kỷ niệm 70 năm thành lập HNBVN, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đánh giá cao những thành tựu của HNBVN và giới báo chí: “Các thế hệ Hội Nhà báo Việt Nam và những người làm báo cả nước đã luôn đoàn kết, chủ động sáng tạo, nỗ lực phấn đấu vượt qua khó khăn, không ngừng lớn mạnh, có nhiều đóng góp quan trọng vào sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta”. Đây là niềm tự  hào của HNBVN, các thế hệ người làm công tác Hội và hội viên cần tiếp tục phát huy. Cần tăng cường hơn nữa sự đoàn kết trong Hội, từ Trung ương đến cơ sở, đặc biệt là sự đoàn kết trong nội bộ các tổ chức Hội, giữa tổ chức Hội với các tòa soạn báo.

Những yêu cầu, nhiệm vụ của người làm báo trong tình hình mới, sự phát triển của báo chí, truyền thông trong thời đại công nghệ 4.0, quá trình triển khai thực hiện quy hoạch báo chí, sự bùng nổ của mạng xã hội đang đưa đến cho những người làm báo nhiều cơ hội, song cũng tạo ra không ít thách thức. Hội cần đổi mới mạnh mẽ hơn hoạt động Hội, đặc biệt là hoạt động của các chi hội cơ sở. Tất cả chúng ta đều biết rằng, một tổ chức xã hội, nghề nghiệp muốn tập hợp, đoàn kết được hội viên thì trước hết phải làm cho hội viên yêu mến Hội, thấy rõ lợi ích của họ khi tham gia Hội. Hiện nay nhiều chi hội còn lúng túng trong hoạt động; còn không ít nơi hội viên không quan tâm đến hoạt động Hội, họ chưa thật sự gắn bó với Hội. Vì vậy, Hội phải có những hoạt động hiệu quả thu hút hội viên, làm cho hội viên thật sự thấy Hội là ngôi nhà chung của những người làm báo, là tổ chức bảo vệ tốt nhất quyền hành nghề hợp pháp của họ, là nơi giúp họ không ngừng nâng cao tay nghề. Chính vì vậy mà công tác bồi dưỡng, nâng cao trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ là một trong những nhiệm vụ hàng đầu của Hội. Những năm gần đây, Hội thường xuyên tổ chức các cuộc tọa đàm, hội thảo nghiệp vụ; Trung tâm bồi dưỡng nghiệp vụ của Hội mỗi năm tổ chức hàng trăm khóa bồi dưỡng nghiệp vụ cho hàng ngàn hội viên. Nhiều Hội Nhà báo địa phương, Liên chi hội và chi hội còn tổ chức các khóa học riêng cho đơn vị mình. Tuy nhiên cũng còn một số đơn vị chưa quan tâm đầy đủ công tác này, chưa khuyến khích, động viên cơ quan báo chí dành thời gian cho hội viên tham dự các khóa học của TTBDNVBC. Cần khắc phục sớm tình trạng này. Các cấp Hội cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan báo chí trong công tác bồi dưỡng nghiệp vụ cho hội viên vì đây là quyền lợi và là một trong những yêu cầu hàng đầu của hội viên đối với Hội và cũng là một trong những yếu tố tập hợp, đoàn kết hội viên - nhà báo.

Một vấn đề nữa mà Hội Nhà báo chúng ta cần đặc biệt quan tâm đó là thường xuyên bồi dưỡng, nâng cao phẩm chất chính trị đạo đức nghề nghiệp cho hội viên. Mặc dù quy định đạo đức nghề nghiệp người làm báo đã có từ nhiều năm nay, nhưng tình trạng vi phạm tư cách, đạo đức người làm báo vẫn còn xảy ra ảnh hưởng không nhỏ tới niềm tin của công chúng với báo chí. Các cấp Hội cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan báo chí, các cơ quan, tổ chức có liên quan tăng cường giáo dục và giám sát chặt chẽ việc thực thi Quy định đạo đức nghề nghiệp người làm báo, Quy tắc sử dụng mạng xã hội và pháp luật nhà nước, góp phần đưa mọi hoạt động báo chí vào kỷ cương.

Nhà báo Hà Minh Huệ - Nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam:

“Hội Nhà báo quan tâm hơn nữa tới việc giáo dục người làm báo ý thức về trách nhiệm xã hội và nghĩa vụ công dân”

Trong một lần phát biểu tại cuộc họp góp ý kiến cho Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XI Hội Nhà báo Việt Nam tôi đã nhấn mạnh một ý: Đối tượng lãnh đạo của Hội Nhà báo Việt Nam là người làm báo, cho nên phần đánh giá nhiệm kỳ công tác đã qua và phần phương hướng, nhiệm vụ thời gian tới của Hội cần quan tâm hơn nữa đến những nội dung liên quan trực tiếp tới người làm báo như vấn đề đạo đức nghề nghiệp, việc đào tạo chuyên môn nghiệp vụ, đánh giá xem họ có thực hiện tốt trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân không và đặt nặng trọng tâm này trong phần xác định phương hướng công tác trong nhiệm kỳ 5 năm tới.

Hội Nhà báo Việt Nam tham gia cùng Ban Tuyên giáo Trung ương và Bộ Thông tin và Truyền thông quản lý và chỉ đạo báo chí, thực hiện nhiều mảng công việc, trong đó Hội cần tập trung vào nhiệm vụ “xây dựng” con người làm báo, đào tạo, bồi dưỡng họ về đạo đức nghề nghiệp và chuyên môn nghiệp vụ. Ở đâu cũng thế thôi, nhiệm vụ xây dựng con người vẫn là quan trọng nhất. Tôi muốn Đại hội sắp tới của Hội cần dành thời gian tập trung đánh giá về thực trạng đội ngũ người làm báo, kiểm điểm xem người làm báo đã thực hiện như thế nào sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước và việc thực hiện trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân của người làm báo cũng như mức độ hoàn thành nhiệm vụ chính trị, rồi từ đó đặt ra những nhiệm vụ, giải pháp cụ thể, thiết thực nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ người làm báo “vừa hồng, vừa chuyên” như cách nói ngắn gọn trước đây. Và mục tiêu hàng đầu của người làm báo (như Điều lệ đã xác định) là “phát huy khả năng sáng tạo, cùng các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức khác và nhân dân cả nước phấn đấu xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, thực hiện dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”.

Thời gian qua, hoạt động của Hội chúng ta đã đi đúng hướng. Trong nhiệm kỳ qua, Hội đã xây dựng lại và triển khai mạnh mẽ việc thực hiện Quy định về đạo đức nghề nghiệp, đưa ra Quy tắc sử dụng mạng xã hội của người làm báo Việt Nam, coi đó là cẩm nang đạo đức nghề nghiệp cho phù hợp với tình hình mới. Đồng thời, để phục vụ nhiệm vụ xây dựng đội ngũ người làm báo, Trung tâm Bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí của Hội đã tổ chức hơn 500 lớp bồi dưỡng về các loại hình báo chí cho hội viên, Ban Nghiệp vụ phối hợp tổ chức nhiều cuộc hội thảo, tọa đàm nghiệp vụ… qua đó góp phần nâng cao trình độ nhận thức, tay nghề của hội viên - nhà báo.

Tuy nhiên, trong thực tiễn báo chí hiện nay, một bộ phận người làm báo vẫn vi phạm pháp luật, vi phạm đạo đức nghề nghiệp, lợi dụng danh nghĩa báo chí để vụ lợi, tham gia mạng xã hội thiếu chuẩn mực và thiếu trách nhiệm v.v… bị xử lý, kỷ luật. Đã có những nhà báo bị đưa ra khỏi ngành, thậm chí bị xử lý hình sự. Mắc phải những sai phạm đó, suy cho cùng là do người làm báo đã không thực hiện tốt trách nhiệm của mình đối với xã hội, không làm tròn nghĩa vụ của một công dân. Lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm đã làm lu mờ ý thức trách nhiệm, quy chuẩn đạo đức, đạo lý làm người của người làm báo cho dù người đó có trình độ nghiệp vụ cao đến đâu. Do đó, theo tôi, một trong những điều kiện tiên quyết để làm nên một nhà báo chân chính là ý thức thực hiện trách nhiệm của họ đối với xã hội và việc thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của một công dân.

Do đâu đã xảy ra những sai phạm đó? Theo tôi, trước hết là do người làm báo tự đánh mất chính mình, không thường xuyên tự rèn luyện, lãng quên lòng tự trọng, tự chuyển hóa, thoái hóa, biến chất, bị cám dỗ bởi những lợi ích trước mắt. Về khuyết điểm này, trách nhiệm một phần thuộc về tổ chức Hội do chưa có những biện pháp hữu hiệu để kiểm tra, giám sát và ngăn chặn sai phạm. Do vậy, trong hoạt động sắp tới các cấp Hội cần quan tâm hơn tới việc này. 

Cùng với đất nước bước vào giai đoạn cách mạng mới, đội ngũ người làm báo chúng ta cần nhận thức rõ thực tế, trách nhiệm của mình, vượt qua chính mình để hoàn thành sứ mệnh của người làm báo cách mạng trong thời kỳ mới.

Nhà báo Trần Gia Thái - Nguyên Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam:

“Mấy suy nghĩ về chủ đề Đại hội Hội Nhà báo Việt Nam lần thứ XI”

Trong buổi họp góp ý vào văn kiện Đại hội Hội Nhà báo Việt Nam lần thứ XI, chúng tôi nhất trí cao với chủ đề Đại hội XI là: Đoàn kết - Kỷ cương - Đổi mới - Sáng tạo - Phát triển. Bởi lẽ chủ đề này hoàn toàn đúng, hoàn toàn phù hợp với xu thế của thời đại. Chính vì phù hợp với xu thế phát triển của thời đại và ý chí, khát vọng của dân tộc nên trong bản tóm tắt dự thảo Báo cáo Chính trị tại Đại hội XIII của Đảng để lấy ý kiến tại đại hội chi bộ, đảng bộ cơ sở, Ban Chấp hành Trung ương đã xác định Đại hội XIII được tiến hành theo phương châm: “Đoàn kết - Dân chủ - Kỷ cương - Sáng tạo - Phát triển”. Ban soạn thảo văn kiện Đại hội XI Hội Nhà báo Việt Nam lấy phương châm đó làm chủ đề đại hội như một sự nhận thức khách quan, một sự tiếp cận, bám sát nhịp sống và thời cuộc của những người làm báo.

Là một tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp, được Đảng, Nhà nước lãnh đạo, chỉ đạo, được nhân dân cùng cả hệ thống chính trị giúp đỡ, cổ vũ, động viên, hơn 70 năm qua, những người làm báo cả nước dưới mái nhà chung Hội Nhà báo Việt Nam đã không ngừng trưởng thành. Sự lớn mạnh, phát triển qua các thời kỳ đều được lý giải bằng nguyên nhân và bài học đúc kết là nhờ đoàn kết, sáng tạo, và đổi mới.

Cuộc sống luôn vận động, cái mới hôm nay là cái cũ của ngày mai. Chúng ta đang sống trong một thế giới phẳng, thế giới của những diễn biến hết sức nhanh chóng, phức tạp, khó lường. Hòa bình hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn, xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế được đặt trong cạnh tranh chiến lược, xung đột cục bộ diễn ra dưới nhiều hình thức, và càng ngày càng gay gắt. Điều đó đòi hỏi những người làm báo chúng ta phải phấn đấu không ngừng, nỗ lực không ngừng.

Không còn là hô hào, một chiều nữa, đoàn kết của hôm nay là phản biện, là liên kết, là hiệp đồng, kết nối là nhìn thẳng vào sự thật, đấu tranh tạo nên sự thống nhất để làm nên sức mạnh tổng hợp. Đổi mới của hôm nay là đổi mới của đồng bộ, toàn diện từ tư duy đến hành động. Sáng tạo của hôm nay là sáng tạo của kiến thức, của tuổi trẻ, của tư duy toàn cầu.

Chúng ta vẫn thường nói câu cửa miệng trong khó khăn có thuận lợi, trong thách thức có cơ hội, nhưng quả thật tôi thấy chưa bao giờ làm báo nặng nhọc, khó, khổ, áp lực như bây giờ. Là đồng nghiệp đã trải nghiệm với các cung bậc của nghề, tôi rất cảm thông, rất chia sẻ với các bạn phóng viên và Tổng Biên tập hiện nay. Trong bão dư luận, trong rừng thông tin, các Thượng đế - đối tượng phục vụ của chúng ta không bội thực, bão hòa thì cũng no nê, vậy làm thế nào để có ratting, có khán thính giả, có bạn đọc, để giải bài toán kinh tế báo chí, tự chủ tài chính. Làm thế nào để các nhà báo, phóng viên đủ sống để vẫn yêu nghề, say nghề, cống hiến cho nghề mà không vi phạm kỷ cương, vi phạm đạo đức nghề nghiệp. Tôi đã nhiều lần rớt nước mắt, đau lòng phải cúi mặt đi, tránh đụng nhau khi chứng kiến các em, các cháu, các đồng nghiệp giỏi giang, tử tế của tôi phải xin nghỉ việc không lương ra làm ngoài kiếm sống hoặc tranh thủ chạy xe ôm, ship hàng, bán quà vặt, dọn nhà thuê, giao hàng trên mạng...

Tương ứng với vai trò, nhiệm vụ đặc thù của báo chí, rất cần có những chính sách đặc thù, những điều kiện cần và đủ để các nhà báo phấn đấu cho đoàn kết, kỷ cương, đổi mới, sáng tạo và phát triển. Không phải ai khác, đây là phần việc của các cơ quan quản lý báo chí, truyền thông, trong đó có trách nhiệm của Hội Nhà báo các cấp, mà đứng đầu là cơ quan Trung ương Hội.

Trên tinh thần ấy, tôi tin tưởng Đại hội XI Hội Nhà báo Việt Nam là đại hội của đoàn kết, kỷ cương, đổi mới, sáng tạo và phát triển. Một Ban chấp hành mới hài hòa giữa tuổi trẻ và kinh nghiệm, giữa trí tuệ, bản lĩnh và sức bật mở ra một trang mới đầy năng lượng tích cực cho Hội nghề nghiệp của những người làm báo Việt Nam.

Nhà báo Phạm Quốc Toàn - Nguyên Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam:

“Không có đoàn kết và kỷ cương, Không có đổi mới - sáng tạo - phát triển”

5 năm tới, trước nhiều thử thách nghiệt ngã về thời tiết, biến đổi khí hậu, dịch bệnh bùng phát, thời cuộc thế giới và khu vực biến đổi mau lẹ khó lường. Tuy vậy đất nước ta không thể dừng lại, càng không thể tụt hậu mà bước vào giai đoạn phát triển mới có tính bước ngoặt, phấn đấu đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2030. Khát vọng trở thành một quốc gia hùng cường, phát triển đòi hỏi sự nỗ lực để vượt qua chính mình, vươn lên mạnh mẽ. Đó là mệnh lệnh của cuộc sống, từ trái tim.

Vượt qua thử thách để vượt lên, thực hiện Đổi mới - Sáng tạo - Phát triển, đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, trong đó có đội ngũ đông đảo nhà báo hội viên, cơ quan báo chí, các cấp Hội Nhà báo hơn bao giờ hết càng phải nâng cao tinh thần đoàn kết - kỷ cương. Chủ tịch Hồ Chí Minh dạy: “Đoàn kết, Đoàn kết, Đại đoàn kết - Thành công, Thành Công, Đại thành công”. Người kêu gọi nhân dân: “Hỡi ai con cháu Rồng Tiên/Mau mau đoàn kết vững bền cùng nhau/… Dân ta xin nhớ chữ đồng/ Đồng tình, đồng sức, đồng lòng, đồng minh” (HCM, toàn tập, tập 3, tr 266). Người căn dặn: “Việc gì khó cho mấy, quyết tâm làm thì chắc làm được, ít người làm không nổi, nhiều người đồng tâm hiệp lực mà làm thì phải nổi” (HCM, toàn tập, tập 2, Nhà XB Chính trị Quốc gia, trang 261).

Chuyện đại sự thế giới, trong một quốc gia, một địa phương, một tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp, một gia đình… nếu chia rẽ, trống đánh xuôi, kèn thổi ngược là tan rã, thất bại. Đoàn kết là yếu tố hàng đầu, để đi tới thành công. Trong một tổ chức, một cơ quan, đơn vị, đoàn kết không có chỗ trú chân cho những kẻ cá nhân chủ nghĩa, thủ đoạn, vụ lợi, nhiều toan tính. Những người mang trong mình thói cá nhân chủ nghĩa, toan tính cần được giáo dục, giúp đỡ để họ sống lương thiện, đoàn kết, thương yêu nhau. Đã giáo dục, phê bình mà họ không sửa chữa thì như Bác Hồ nói, chính họ là con sâu đục thân, cần loại bỏ để thân cây khỏe mạnh, cành lá sum suê tỏa bóng mát cho đời.

Đoàn kết trên nguyên tắc kỷ cương, kỷ luật, thực hiện đúng quy định, luật lệ. Kỷ cương, kỷ luật là nền tảng, là thước đo, là “trục” bảo đảm sự đoàn kết thống nhất, muôn người như một. Đoàn kết và kỷ cương là hai mặt gắn kết chặt chẽ, quan hệ tương hỗ, đoàn kết vững chắc, vững bền kỷ cương mới giữ vững và ngược lại. Một cái đinh ốc nào đó bị “lơi” ra, lập tức cỗ máy trở nên trục trặc, lạc điệu, cần được chấn chỉnh. Đoàn kết - Kỷ cương là sức mạnh tiên quyết, là tiền đề quyết định cho cỗ máy Đổi mới - Sáng tạo - Phát triển vận hành trơn tru.

Trong các cơ quan báo chí, các cấp Hội Nhà báo của thời kỳ mới, mỗi nhà báo hội viên phải luôn luôn tự tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất, đạo đức nói chung, đạo đức nghề nghiệp nói riêng; Xây dựng tổ chức Đảng, chi hội nhà báo, các tổ chức đoàn thể vững mạnh; Nêu cao tinh thần tự phê bình và phê bình… thì đoàn kết mới được giữ vững, kỷ cương mới nghiêm minh. Không có đoàn kết, kỷ cương sẽ không có đổi mới, sáng tạo, phát triển. Định đề đó tuyệt đối đúng ở mọi lúc, mọi nơi.

Trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan báo chí và các cấp Hội Nhà báo, trong nhiều trường hợp có tính quyết định giữ vững đoàn kết nội bộ. Người đứng đầu một tổ chức lớn, hoặc các tổ chức trực thuộc có uy tín, trong mọi ứng xử từ việc to đến việc nhỏ đòi hỏi công tâm, giữ nghiêm kỷ luật, thực hiện đúng các quy định về quản lý cơ quan, về công tác cán bộ, công khai, minh bạch, đúng quy định, quy trình, không xen động cơ cá nhân thì mọi việc mới giữ được tôn nghiêm, trăm ý cùng một hướng. Có sức mạnh của Đoàn kết - Kỷ cương thì không gì là không thể; Đổi mới và Sáng tạo - Phát triển mới thực sự đi vào cuộc sống.

Hà Vân (Ghi)