Chiều 26/11, Quốc hội thông qua luật Thuế giá trị gia tăng (VAT) sửa đổi. Tại dự thảo luật vừa được Quốc hội thông qua, các hoạt động văn hóa, triển lãm, thể dục, thể thao; biểu diễn nghệ thuật; sản xuất phim; nhập khẩu, phát hành và chiếu phim, sẽ chịu mức thuế suất 10% thay vì 5% theo luật hiện hành.

Theo các chuyên gia, việc mức thuế VAT tăng từ 5% lên 10% được xem là bài toán khó mà các doanh nghiệp điện ảnh cần tìm lời giải trong thời gian tới.

Đạo diễn Charlie Nguyễn cho rằng, mức thuế VAT tăng lên 10% không chỉ ảnh hưởng đến nhà đầu tư, nhà sản xuất, mà còn có những tác động đến chất lượng phim cũng như hệ thống phát hành.

Chẳng hạn với một dự án 25 tỉ đồng phải tăng lên thành 26 tỉ đồng hoặc vẫn giữ mức ngân sách đó nhưng phải cắt hoặc viết lại kịch bản. Đôi lúc chính vì điều đó mà nhà sản xuất không đủ điều kiện để có được dàn diễn viên hay những nhân sự như mong muốn.

Trong đó, cánh cửa tìm kiếm nhà đầu tư ngày càng hẹp dần bởi thực tế cho thấy điện ảnh từ lâu đã là ngành mang tính rủi ro, trong khi những người làm kinh tế có thể hướng đến những lĩnh vực an toàn hơn.

Không riêng lĩnh vực điện ảnh, nhìn nhận ở góc độ rộng hơn, các chuyên gia cho rằng, mức thuế cao hơn sẽ tăng thêm gánh nặng chi phí cho hoạt động nghệ thuật, giải trí và thể thao, từ đó làm giảm khả năng tiếp cận của người dân với các sản phẩm văn hóa.

Điều này đặc biệt ảnh hưởng đến những đối tượng thu nhập thấp, làm cho khoảng cách tiếp cận văn hóa giữa các tầng lớp trong xã hội có nguy cơ gia tăng.

Về lâu dài, nếu chi phí cho các dịch vụ văn hóa và thể thao tăng lên, người dân có thể sẽ bớt dành thời gian và nguồn lực cho việc thưởng thức các hoạt động này, khiến nền tảng văn hóa cộng đồng trở nên yếu đi.

Các nghệ sĩ và nhà sáng tạo cũng có thể bị hạn chế nguồn lực để đầu tư vào các sản phẩm chất lượng, điều này làm giảm sức cạnh tranh của ngành văn hóa và thể thao nước ta trên cả thị trường trong nước và quốc tế.

Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, đề xuất tăng gấp đôi thuế giá trị gia tăng đối với lĩnh vực văn hóa chắc chắn sẽ gây áp lực không nhỏ lên các DN hoạt động trong lĩnh vực này.

Việc tăng thuế sẽ làm tăng chi phí hoạt động của DN, khiến họ buộc phải điều chỉnh giá bán sản phẩm và dịch vụ để bù đắp khoản thuế tăng thêm.

Điều này có thể dẫn đến việc nhiều DN nhỏ và vừa gặp khó khăn về tài chính, thậm chí phải giảm quy mô hoạt động hoặc ngừng hoạt động. Những DN lớn, mặc dù có khả năng điều chỉnh chi phí tốt hơn, vẫn phải đối mặt với nguy cơ giảm sức cạnh tranh do giá thành cao hơn so với sản phẩm ngoại nhập hoặc so với các lĩnh vực khác không bị ảnh hưởng bởi tăng thuế. 

Về phía người dân, khi giá cả của các sản phẩm văn hóa tăng lên, khả năng tiếp cận của họ với các hoạt động nghệ thuật, giải trí và giáo dục văn hóa sẽ bị thu hẹp.

Trong khi đó, văn hóa có vai trò quan trọng trong việc bồi đắp tâm hồn, nuôi dưỡng nhân cách và xây dựng lòng tự hào dân tộc.

Khi người dân ít tiếp cận được với văn hóa có nguy cơ mất dần những giá trị cộng đồng, bản sắc và sự sáng tạo – những yếu tố nền tảng giúp xã hội phát triển bền vững.

Thực tế cho thấy việc mức thuế VAT tăng từ 5% lên 10% là một thách thức lớn với các doanh nghiệp điện ảnh, đòi hỏi họ vừa phải cân nhắc, giải quyết bài toán về ngân sách khi thực hiện một dự án.

Song ở một góc độ khác, đạo diễn Nguyễn Quang Dũng cho rằng, sự thay đổi này đặt ra yêu cầu lớn đối với các nhà sản xuất, nhà phát hành trong việc cân chỉnh số lượng, chọn lọc kỹ lưỡng những sản phẩm chất lượng trước khi ra rạp.