Bắc Kinh vừa áp mức thuế 100% đối với một số mặt hàng nông sản nhập khẩu từ Canada, đẩy căng thẳng thương mại giữa hai nước lên một nấc thang mới. Động thái này diễn ra trong bối cảnh cuộc chiến thương mại giữa Trung Quốc với Mỹ và Liên minh châu Âu cũng đang leo thang.

Theo thông báo từ Ủy ban Thuế quan của Quốc vụ viện Trung Quốc hôm thứ Bảy, quyết định này là phản ứng trực tiếp trước việc Ottawa áp thuế nhập khẩu đối với xe điện, thép và nhôm Trung Quốc.

Biện pháp mới sẽ có hiệu lực từ ngày 20/3, trong đó dầu hạt cải, bã dầu và đậu Hà Lan nhập từ Canada sẽ chịu thuế 100%, còn các sản phẩm thủy sản và thịt lợn sẽ bị áp thuế 25%.

Đòn trả đũa từ Bắc Kinh

Việc Trung Quốc áp thuế diễn ra sau khi Canada đưa ra các biện pháp hạn chế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Bắc Kinh chỉ trích động thái của Ottawa là “mang tính phân biệt đối xử”, vi phạm các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và gây tổn hại đến quan hệ kinh tế song phương.

Trước đó, vào ngày 1/10, Canada áp mức thuế 100% đối với xe điện sản xuất tại Trung Quốc, sau khi Mỹ và Liên minh châu Âu cũng có các biện pháp tương tự với cáo buộc Bắc Kinh trợ giá không công bằng cho ngành công nghiệp ô tô.

Chưa dừng lại ở đó, ngày 15/10, Ottawa tiếp tục nâng mức thuế đối với thép và nhôm Trung Quốc lên 25%, khiến Bắc Kinh lập tức có phản ứng mạnh mẽ.

Trong một tuyên bố, cơ quan hải quan Trung Quốc nhấn mạnh: “Việc Canada đơn phương áp thuế là phớt lờ thực tế khách quan và quy định của WTO … Đồng thời, điều này cũng xâm phạm nghiêm trọng các quyền và lợi ích hợp pháp của Trung Quốc”.

Canada khiếu nại lên WTO

Không chỉ đối đầu với Trung Quốc, Canada còn đẩy tranh chấp lên quy mô toàn cầu khi khiếu nại lên WTO về các mức thuế mà Mỹ áp đặt. Hôm thứ Tư, Đại sứ Canada tại WTO, bà Nadia Theodore, cho biết Ottawa đã chính thức yêu cầu tổ chức này mở cuộc tham vấn về các biện pháp thuế quan từ Washington.

“Quyết định của Mỹ khiến chúng tôi không còn lựa chọn nào khác ngoài việc phải bảo vệ lợi ích của Canada”, bà Theodore tuyên bố trên LinkedIn. WTO sau đó xác nhận đã nhận được yêu cầu từ phía Canada.

Trong khi đó, Tổng thống Donald Trump tiếp tục đẩy mạnh các biện pháp bảo hộ thương mại. Ông đã phê duyệt mức thuế 25% đối với hàng nhập khẩu từ Canada và Mexico, áp dụng từ ngày thứ Ba tuần trước, nhắm vào lượng hàng hóa trị giá hơn 2,2 nghìn tỷ USD.

Theo ông Trump, động thái này nhằm gây sức ép buộc Canada, Mexico và Trung Quốc có biện pháp mạnh hơn để ngăn chặn dòng chảy fentanyl và các tiền chất ma túy vào Mỹ. Tuy nhiên, Thủ tướng Canada Justin Trudeau đã nhanh chóng đáp trả, gọi quyết định của ông Trump là “một hành động hết sức sai lầm”.

Ông Trudeau cũng tuyên bố áp thuế 25% đối với lượng hàng hóa trị giá 30 tỷ CAD nhập từ Mỹ, đồng thời cảnh báo Ottawa sẵn sàng mở rộng phạm vi áp thuế lên thêm 125 tỷ CAD trong vòng 21 ngày nếu cần thiết.

Ảnh hưởng nặng nề đến thương mại Trung Quốc

Căng thẳng thương mại leo thang đang gây tác động rõ rệt đến nền kinh tế Trung Quốc. Theo số liệu chính thức, tổng giá trị thương mại của nước này trong hai tháng đầu năm đã giảm 2,4% so với cùng kỳ năm trước. Nguyên nhân chủ yếu là xuất khẩu tăng trưởng chậm hơn dự kiến, trong khi nhập khẩu sụt giảm mạnh.

Cụ thể, xuất khẩu của Trung Quốc trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 2 chỉ tăng 2,3%, thấp hơn mức dự báo 5% của giới phân tích. Trong khi đó, nhập khẩu giảm tới 8,4%, mức giảm mạnh nhất kể từ tháng 7/2023.

Một phần nguyên nhân là do các doanh nghiệp Trung Quốc đã đẩy mạnh xuất khẩu trước khi các mức thuế mới từ Mỹ có hiệu lực. Đầu tháng 2, chính quyền ông Donald Trump đã tăng thuế 10% đối với hàng hóa Trung Quốc, sau đó tiếp tục nâng lên thêm 10% vào tháng 3, đưa tổng mức thuế đối với nhiều mặt hàng xuất khẩu từ Trung Quốc lên tới 20%.

Để đáp trả, Bắc Kinh đã áp thuế đối với một số mặt hàng nhập khẩu từ Mỹ, bao gồm nông sản và năng lượng, đồng thời hạn chế xuất khẩu các khoáng sản quan trọng mà các ngành công nghiệp Mỹ phụ thuộc.

Chuyên gia kinh tế cấp cao Gary Ng tại Natixis nhận định: “Các doanh nghiệp đang kỳ vọng sẽ có thêm những đợt áp thuế mới giữa Mỹ và Trung Quốc, nên họ vẫn đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu trước thời hạn”. Ông cũng dự báo rằng thương mại nước ngoài của Trung Quốc sẽ tiếp tục chịu áp lực trong những tháng tới.

Thương mại toàn cầu lao đao

Không chỉ Trung Quốc chịu ảnh hưởng, dữ liệu mới nhất cho thấy thương mại giữa nước này với các đối tác lớn cũng đang suy giảm.

Nhập khẩu từ Liên minh châu Âu giảm 5,6%, trong khi xuất khẩu sang khối này chỉ tăng 0,6%. Thương mại với Nhật Bản và Hàn Quốc cũng đi xuống khi nhập khẩu từ hai quốc gia này tiếp tục giảm.

Điểm sáng hiếm hoi trong quan hệ thương mại của Trung Quốc là với các nước ASEAN. Xuất khẩu sang khu vực này tăng 5,7%, dù nhập khẩu vẫn giảm 1,3%. Trong khi đó, xuất khẩu thép và đất hiếm lần lượt giảm 3,9% và 0,4%, còn hàng công nghệ cao và tàu biển ghi nhận mức tăng trưởng khiêm tốn.

Trong bối cảnh thương mại sụt giảm, chính phủ Trung Quốc đang tập trung vào các biện pháp ổn định kinh tế. Bắc Kinh đã đặt mục tiêu tăng trưởng GDP 5% cho năm 2025, đồng thời điều chỉnh mục tiêu lạm phát xuống mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ qua.

Nhằm kích thích tiêu dùng, chính phủ Trung Quốc đang đẩy mạnh các biện pháp hỗ trợ tài chính. Hồi tháng 1, Bắc Kinh triển khai chương trình trợ giá cho các sản phẩm điện tử tiêu dùng, bao gồm điện thoại thông minh và thiết bị gia dụng.

Ngoài ra, nước này cũng phê duyệt thêm 300 tỷ nhân dân tệ trái phiếu đặc biệt kỳ hạn dài để thúc đẩy chi tiêu trong nước.

Ông Bruce Pang, giảng viên tại Đại học Trung văn Hồng Kông, nhận định Bắc Kinh cần phải tăng cường hơn nữa các biện pháp kích cầu trong nước để duy trì tăng trưởng ổn định.

Diễn biến tiếp theo của cuộc chiến thương mại này sẽ phụ thuộc vào quyết định của chính quyền tổng thống Donald Trump.

Hiện Mỹ đang điều tra việc Trung Quốc có tuân thủ thỏa thuận thương mại ký kết năm 2020 hay không, và kết quả dự kiến sẽ được công bố vào ngày 1/4. Nếu Washington kết luận Bắc Kinh chưa thực hiện đầy đủ cam kết, các biện pháp thuế quan mới có thể sẽ được triển khai.

Việt Hà (Theo Cryptopolian)