Áp lực nặng nề

Quả thật, sau khi lên nhậm chức vào tháng 1/2021, Tổng thống Joe Biden đã thể hiện rõ quyết tâm tập trung thời gian và sức lực của mình vào đại dịch COVID-19, suy thoái kinh tế trong nước và những thách thức lớn như Trung Quốc, Nga và Iran ở nước ngoài.

Nhưng cuộc xung đột ở Gaza đòi hỏi phải có sự ngoại giao mạnh mẽ ở hậu trường của Mỹ, các trợ lý của Joe Biden đang phải sắp xếp lại các ưu tiên khi họ tìm cách ổn định lệnh ngừng bắn giữa Israel và Hamas, lập một kế hoạch viện trợ tái thiết cho người Palestine và ngăn chặn sự tái diễn của những gì đã trở thành cuộc khủng hoảng chính sách đối ngoại đầu tiên của Joe Biden.

Giọng điệu tích cực hơn của chính quyền Mỹ là một sự khác biệt rõ ràng so với cách tiếp cận chống lưng, đánh dấu vài tháng đầu tiên nắm quyền của một tổng thống miễn cưỡng giải quyết cuộc xung đột Israel-Palestine kéo dài nhiều thập kỷ, vốn đã làm xáo trộn các nỗ lực xây dựng hòa bình của những người tiền nhiệm gần đây của ông.

Sau khi lên nắm quyền, ông Biden tỏ ra không quan tâm ngay đến việc lao vào một nỗ lực mới nhằm hồi sinh các nỗ lực hòa bình đã im lìm từ lâu, vào thời điểm mà hầu hết các nhà phân tích nhìn thấy rất ít hoặc không có triển vọng đàm phán thành công.

Tuy nhiên, ngày càng có nhiều dấu hiệu về sự can dự mới của Hoa Kỳ khi tên lửa từ Gaza và các cuộc bắn phá của Israel dường như đã ngừng lại. Điều này xảy ra sau khi Tổng thống Biden phải đối mặt với áp lực nặng nề để đảm nhận một vai trò quyết đoán hơn - cũng như có quan hệ chặt chẽ hơn với Israel - từ các đảng viên Đảng Dân chủ tiến bộ, những người có sự ủng hộ rất quan trọng đối với chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2020 của ông.

Sau những gì các quan chức Mỹ mô tả là các cuộc tiếp xúc ngoại giao suốt ngày đêm giúp đạt được thỏa thuận ngừng bắn vào thứ Năm (20/5), Tổng thống Biden sẽ cử Ngoại trưởng Antony Blinken gặp gỡ các nhà lãnh đạo Israel, Palestine và khu vực trong chuyến thăm đầu tiên của ông tới Trung Đông trong những ngày tới.

Hỗ trợ chính và thiết lập lại các mối quan hệ

Đứng đầu danh sách các nhiệm vụ của Hoa Kỳ sẽ là tập hợp viện trợ nhân đạo và tái thiết lớn cho Gaza. Sau nhiều ngày Israel không kích, các quan chức Gaza cho biết 16.800 ngôi nhà đã bị hư hại và người dân chỉ có điện từ 3 đến 4 giờ mỗi ngày. Các quan chức Palestine tính toán, chi phí tái thiết khu vực này lên tới hàng chục triệu USD.

Trong một tuyên bố, Tổng thống Biden cho biết hôm thứ Năm rằng Hoa Kỳ sẽ làm việc thông qua Liên Hợp Quốc và với các bên liên quan quốc tế khác và sự hỗ trợ đó sẽ được phối hợp với Chính quyền Palestine, đối thủ của Hamas, vốn chỉ quản lý một phần của Bờ Tây bị chiếm đóng, để giúp khắc phục hậu quả của cuộc xung đột.

Chính quyền Mỹ đang chuẩn bị một gói hỗ trợ và dự kiến ​​sẽ sớm có thông báo. Con số đó sẽ bổ sung vào khoản viện trợ 235 triệu USD của Mỹ cho người Palestine được công bố vào tháng 4, khởi động lại nguồn vốn cho cơ quan Liên hợp quốc hỗ trợ người tị nạn và khôi phục các hỗ trợ khác mà Tổng thống Donald Trump đã cắt trước đây.

Một động thái khác đang được xem xét nhằm thiết lập lại các mối quan hệ với người Palestine mà tất cả dường như đã sụp đổ trong nhiệm kỳ của cựu Tổng thống Trump, là mở lại lãnh sự quán Hoa Kỳ ở Đông Jerusalem đã bị chính phủ tiền nhiệm đóng cửa, để phục vụ người Palestine.

Đồng thời, chính quyền Biden cũng đang tìm cách tận dụng cái gọi là Hiệp định Abraham, các thỏa thuận đạt được dưới thời ông Trump để bình thường hóa quan hệ giữa Israel và các nước láng giềng vùng Vịnh gồm Bahrain và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất cũng như Ma Rốc và Sudan, để tạo điều kiện cho các cuộc tiếp xúc giữa Israel và Palestine.

Nhiều người Palestine nói rằng họ cảm thấy bị phản bội bởi những người anh em Ả Rập của mình vì đã đồng ý thỏa thuận với Israel mà không đòi hỏi tiến bộ đối với việc thành lập một nhà nước Palestine.

"Những gì chúng tôi đã học được từ Hiệp định Abraham là khi bạn bỏ qua xung đột Palestine-Israel để làm điều này, điều đó không chỉ làm mờ triển vọng cho các cuộc đàm phán mà còn thực sự có khả năng tạo thêm một tia lửa khác", quan chức Mỹ nói.

Bất kỳ nỗ lực nào nhằm tạo mối liên hệ giữa quá trình bình thường hóa của Israel với các quốc gia Ả Rập và vụ bạo lực mới nhất có thể sẽ bị Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu từ chối. Tổng thống Biden đã nói chuyện với ông Netanyahu sáu lần trong các cuộc đàm phán ngừng bắn, và mặc dù nhà lãnh đạo cánh hữu có mối quan hệ thân thiết với cựu Tổng thống Trump cuối cùng cũng đồng ý ngừng các cuộc không kích, nhưng họ vẫn mâu thuẫn về thỏa thuận hạt nhân Iran và các vấn đề khác.

Các đảng viên Đảng Dân chủ cấp tiến cho biết họ hài lòng với lệnh ngừng bắn nhưng kêu gọi chính quyền Biden hướng tới một giải pháp lâu dài hơn. "Chúng ta có thể xây dựng tiến bộ này bằng cách giải quyết các nguyên nhân gốc rễ của bạo lực và hướng tới giải pháp hai nhà nước, chấm dứt phong tỏa và chiếm đóng, đồng thời thúc đẩy một nền hòa bình lâu dài cho người Israel và người Palestine", Đại diện Hoa Kỳ Ro Khanna đã viết trên Twitter.

Sức ép đối với chính quyền Biden cũng đang gia tăng trên phạm vi quốc tế.

Tại Liên Hợp Quốc, một quan chức ngoại giao cấp cao của Ả Rập giấu tên cho biết "cần phải có sự can thiệp ngay lập tức với sức nặng" của chính quyền Hoa Kỳ trong phạm vi "các thông số phù hợp" để tiếp tục các nỗ lực rộng lớn hơn nhằm đạt được hòa bình.

Thậm chí, đã có cuộc nói chuyện về việc hồi sinh bộ tứ trung gian hòa giải ở Trung Đông - một nhóm được thành lập từ lâu gồm Hoa Kỳ, Nga, Liên minh châu Âu và Liên hợp quốc nhưng ít được sử dụng trong những năm ông Trump làm Tổng thống - để cố gắng lôi kéo người Israel và Palestine quay trở lại bàn đàm phán.

Song, các nhà phân tích không có hy vọng sớm về bất kỳ sáng kiến ngoại giao lớn nào. Đây là một thách thức đối với chính quyền Joe Biden. Mỹ chắc chắn sẽ mất nhiều thời gian hơn để đưa ra giải pháp cho ổn định khu vực và như thế có nghĩa, họ sẽ phải điều chỉnh lại các chính sách ưu tiên trong thời gian tới.