Ba Lan và cuộc bầu cử tổng thống có ý nghĩa bước ngoặt cho tương lai

Một cuộc thăm dò ý kiến ​​cử tri muộn của Ipsos cho thấy Nawrocki đạt 50,7% và Thị trưởng Warsaw theo chủ nghĩa tự do Rafal Trzaskowski đạt 49,3%. Các số liệu được công bố ngay sau khi cuộc bỏ phiếu kết thúc trước đó cho thấy ông Nawrocki đạt 49,7%. Kết quả chính thức dự kiến ​​sẽ có vào hôm nay.

Trước đó ở vòng một, ông Trzaskowski chỉ giành được 31,4% phiếu, dẫn trước Nawrocki chưa tới 2 điểm phần trăm. Ông Trzaskowski (53 tuổi), là Thị trưởng Warsaw từ 2018, từng giữ chức Thứ trưởng Ngoại giao và Bộ trưởng Quản trị & Số hóa. Ông theo đường lối tự do, thân châu Âu và ủng hộ quyền LGBT, lập trường gây tranh cãi tại Ba Lan và bị chỉ trích bởi các lực lượng bảo thủ.

Ngược lại, ông Nawrocki (42 tuổi), là cựu Giám đốc Bảo tàng Chiến tranh Thế giới thứ II và hiện là Chủ tịch Viện Tưởng niệm Quốc gia. Không phải là đảng viên PiS, ông vẫn ủng hộ các giá trị truyền thống và chỉ trích mạnh mẽ Chính phủ của Thủ tướng Donald Tusk. Nawrocki cũng bày tỏ quan điểm nghiêng về Mỹ dưới thời Donald Trump, mặc dù điều này đồng nghĩa với sự hoài nghi về EU và hỗ trợ cho Ukraine.

Ukraine - chủ đề then chốt trong chiến dịch tranh cử

Ba Lan là một trong những đồng minh chủ chốt của Ukraine kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt. Theo Viện Kinh tế Thế giới Kiel, không chỉ tiếp nhận gần 1 triệu người tị nạn, quốc gia này còn là trung tâm trung chuyển vũ khí của phương Tây, đóng góp khoảng 3,7 tỷ Euro viện trợ quân sự cho Kiev. Warsaw cũng tích cực thúc đẩy hội nhập châu Âu cho Ukraine khi giữ chức Chủ tịch Hội đồng châu Âu từ tháng 1/2025.

Tuy nhiên, theo tờ RBC, thái độ của công chúng Ba Lan đang thay đổi. Sự mệt mỏi với làn sóng tị nạn, cạnh tranh kinh tế (đặc biệt là vấn đề ngũ cốc Ukraine tràn ngập thị trường), và lo ngại về việc gửi quân ra nước ngoài đã khiến tâm lý chống Ukraine gia tăng. Một khảo sát của CBOS vào tháng 3/2025 cho thấy chỉ còn 50% người dân ủng hộ tiếp nhận người Ukraine, giảm mạnh so với 81% hai năm trước. Đa số người Ba Lan cũng phản đối khả năng triển khai quân để giám sát ngừng bắn tại Ukraine.

Chính vì vậy, vấn đề Ukraine đã trở thành tâm điểm trong các cuộc tranh luận trước bầu cử giữa hai ứng viên: Rafal Trzaskowski (tự do) và Karol Nawrocki (bảo thủ). Cả hai đều phản đối hiệp ước di cư mới của EU và kêu gọi hạn chế số lượng người tị nạn. Trzaskowski thậm chí đề xuất cắt trợ cấp cho người Ukraine không làm việc và không đóng thuế. Cả hai cũng bác bỏ khả năng gửi quân đội Ba Lan tới Ukraine.

Mặc dù cùng phản đối một số chính sách, hai ứng viên lại khác biệt rõ rệt về định hướng địa chính trị. Nawrocki công khai hoài nghi triển vọng Ukraine gia nhập NATO, cho rằng điều đó có thể kéo toàn bộ khối vào chiến tranh với Nga. Trzaskowski lập tức phản bác, tố cáo đối thủ lặp lại luận điểm của Kremlin và làm suy yếu an ninh châu Âu.

Chính sách đối ngoại: Liệu có thay đổi căn bản?

Về mặt hình thức, chính sách đối ngoại của Ba Lan khó có thể thay đổi mạnh mẽ, bất kể ai là người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống. Dù tổng thống có quyền phủ quyết ảnh hưởng lớn đến tiến trình lập pháp, hệ thống cộng hòa nghị viện của Ba Lan vẫn giới hạn vai trò của nguyên thủ quốc gia trong việc định hình đường lối đối ngoại. Tuy nhiên, cuộc bầu cử này vẫn có thể tác động đến mức độ và tốc độ triển khai chính sách đối ngoại, đặc biệt trong quan hệ với EU.

Hiện nay, Thủ tướng Donald Tusk đang nỗ lực khôi phục vị thế của Ba Lan trong EU sau 8 năm chính phủ PiS cầm quyền, vốn khiến quan hệ với Brussels căng thẳng do cải cách tư pháp và các vấn đề pháp quyền.

Các biện pháp cải tổ của Thủ tướng Donald Tusk nhằm đưa Ba Lan trở lại quỹ đạo châu Âu, bao gồm cả việc phục hồi quyền tiếp cận 35 tỷ Euro quỹ EU bị phong tỏa, đang đối mặt với rào cản chính là quyền phủ quyết của tổng thống, công cụ mà ứng viên bảo thủ Karol Nawrocki có thể sử dụng nếu đắc cử, làm chậm hoặc vô hiệu hóa các cải cách này.

Cả hai ông Nawrocki lẫn Trzaskowski đều ủng hộ viện trợ cho Ukraine, phản đối Nga, và mong muốn tăng cường hiện diện quân sự của Mỹ tại Ba Lan. Về NATO, mặc dù có tranh luận về việc Ukraine gia nhập khối, sự khác biệt giữa họ chủ yếu mang tính chiến lược tranh cử chứ không phản ánh một thay đổi lập trường thực chất.

Mâu thuẫn chính chỉ nằm ở mức độ hội nhập châu Âu: Nawrocki giữ lập trường hoài nghi EU theo truyền thống của PiS, muốn hạn chế ảnh hưởng của các định chế châu Âu, nhưng không kêu gọi rời khỏi liên minh. Ngược lại, Trzaskowski, tiếp nối đường lối của Thủ tướng Donald Tusk, ủng hộ hội nhập sâu hơn vào chính sách của EU nhằm gia tăng ảnh hưởng của Ba Lan trong các quyết sách chung.