Nhiều “sự lạ” trong chọn sách giáo khoa

Chuẩn bị cho chương trình giáo dục phổ thông mới bắt đầu từ năm học 2020 -2021, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã phê duyệt 46 sách giáo khoa của 5 bộ sách để các nhà trường lựa chọn.

Việc chọn sách giáo khoa do chính các nhà trường lựa chọn theo một quy trình nghiêm ngặt để đảm bảo sự dân chủ, tránh việc can thiệp chỉ đạo từ cấp trên và hạn chế những mặt trái liên quan đến việc chọn sách.

Tuy nhiên, kết quả chọn sách sau khi được thông báo thì xuất hiện nhiều dấu hiệu lạ như tỉnh Long An chỉ chọn bộ sách “Cánh Diều”, còn Khánh Hòa lại chỉ chọn bộ sách” Kết nối tri thức với cuộc sống”.

Ở cấp quận huyện, cũng xảy ra tình trạng tương tự như tại quận Ngô Quyền, thành phố Hải Phòng, các trường học nơi đây lựa chọn duy nhất bộ sách “Cánh Diều”.

Hay như việc, cả một tỉnh, một môn học chỉ chọn duy nhất một cuốn sách như: Sơn La, 100% trường chọn sách giáo khoa 5 môn của bộ sách Cánh Diều: Toán, Đạo đức, Âm nhạc, Giáo dục Thể chất, Hoạt động trải nghiệm;

Tại Phú Thọ, 100% trường chọn sách giáo khoa bốn môn của bộ "Cánh Diều": Tiếng Việt, Toán, Tự nhiên Xã hội và Giáo dục Thể chất;

Tại Thái Nguyên, 100% trường chọn sách giáo khoa 3 môn của bộ "Cánh Diều": Tiếng Việt, Toán, Tự nhiên Xã hội; ở Nam Định, 100% trường chọn sách giáo khoa hai môn: Tiếng Việt, Tự nhiên Xã hội.

Nhiều chuyên gia cho rằng, việc trao quyền lựa chọn SGK cho các nhà trường mà kết quả đồng nhất như vậy là rất khó hiểu. Thực tế, kết quả lựa chọn SGK của các địa phương trên là khác lạ so với các tỉnh còn lại của cả nước.

Để hiểu rõ hơn công tác chọn SGK phóng viên Báo Nhà báo và Công luận đã trao đổi với bà Lê Thị Hương – Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Trị và được bà cho biết, tại tỉnh này kết quả chọn 29 đầu sách/46 đầu sách thuộc tất cả 5 bộ sách. Có những trường chọn sách 9 môn học dàn đều trong cả 5 bộ sách.

Nếu để bầu chọn tự do thì sẽ khó có chuyện một huyện lại chỉ chọn một bộ sách vì quan điểm khác nhau giữa các thầy cô và nhà trường.

“Ở các địa phương khác không rõ nhưng tại Quảng Trị thấy có sự khác biệt nhiều. Thực sự là "trăm hoa đua nở" - điều này sẽ tạo điều kiện để năm sau hội thảo, đánh giá chất lượng dạy học thực tế bộ sách nào hay, bộ nào dở” – bà Hương nhấn mạnh.

Bộ Giáo dục và Đào tạo cần thiết phải lý giải rõ ràng

Giáo sư Thái Văn Thành, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Nghệ An cũng cho biết, tại tỉnh Nghệ An việc chọn sách do nhà trường quyết định. Họ chọn theo tiêu chí đánh giá cuốn sách nào xuất sắc, phù hợp thực tiễn thì chọn. Vì thế khó có thể các trường trong huyện chọn trùng một bộ sách.

Bàn về điểm khác lạ trong kết quả chọn SGK năm nay, theo đại biểu Quốc hội khóa 13 - bà Bùi Thị An cho rằng, Bộ GD&ĐT phải lý giải được vì sao cả tỉnh, cả quận chỉ chọn một bộ sách.

Các bộ sách đó có phải là chất lượng tốt nhất hay không hay còn các lý do nào khác. Cái này chỉ có nhà chuyên môn mới làm rõ được.

Còn không thì phải lý giải được tại sao có sự trùng hợp một cách tuyệt đối như vậy thì đó là vấn đề.

“Cái này chỉ có Bộ GD&ĐT mới có thể trả lời. Ban xây dựng chương trình SGK phải trả lời được điều này” – bà An nhấn mạnh.

Trước đó, trao đổi với phóng viên Báo Nhà báo và Công luận, thầy Nguyễn Xuân Khang, hiệu trưởng Trường Marie Curie (Hà Nội) cho rằng: “Trong một trường kết quả lựa chọn của 9 môn học không nằm vào một bộ sách thì nhiều trường trong một quận, nhiều quận trong một tỉnh lại chọn 100% sách của một bộ là nghi lắm.

Hình như có can thiệp, bởi nếu để bỏ phiếu kín, không ai chỉ đạo thì rất dễ khác nhau. Sự ngẫu nhiên theo cách nhìn nhận của mỗi người khác nhau nên kết quả sẽ khác nhau.

Còn cả tỉnh chọn một bộ sách cả 9 môn thì hơi nghi ngờ về sự can thiệp. Còn can thiệp như thế nào thì không ai biết được”.

Trước nghi vấn bất thường về một số địa phương các trường lựa chọn duy nhất 1 bộ sách A hoặc B ở từng môn, ông Thái Văn Tài - Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học (Bộ GD&ĐT) cho rằng, về mặt chuyên môn phải thấy cả 5 bộ sách ở 46 đầu sách đều được Hội đồng quốc gia thẩm định đều đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và chuẩn đầu ra đối với từng môn học của lớp 1 và được Bộ trưởng Bộ GD&ĐT phê duyệt.

Như vậy, việc hội đồng lựa chọn SGK thực hiện theo thông tư 01 ở một số nhà trường dựa phân tích cách tiếp cận SGK của từng tác giả, điều kiện thực hiện, điều kiện địa lý tự nhiên của trường và điều kiện người học để chọn 1 bộ sách phù hợp nhất…

Như vậy việc địa phương lựa chọn một số môn hay một nhóm môn của một NXB trên một địa phương cùng với một điều kiện thì hoàn toàn dễ hiểu. 

"Chúng ta phải tôn trọng kết quả lựa chọn của giáo viên, tôn trọng sinh hoạt chuyên môn của chính trường đó và kết quả lựa chọn. Nên ghi nhận đó là một sản phẩm được các thầy cô thực hiện đúng theo quy trình" - ông Tài nói.

Qua trao đổi với các chuyên gia và những người trong cuộc, có thể thấy đến nay chưa đồng nhất trong cách giải thích về những vấn đề được cho là lạ trong kết quả chọn lựa SGK.

Vì vậy, Bộ GD&ĐT phải làm rõ nguyên nhân một cách thấu đáo để trả lời dư luận một cách thuyết phục.

Minh Triết