“Ngay từ đầu, tôi đã cảm thấy như mình được ở rất gần Bác, được quen biết Bác từ lâu rồi! ở Bác toát ra một cái gì đó rất trong sáng, gần gũi” - Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã viết như vậy trong hồi ký. Quả thực, đúng như nhìn nhận của rất nhiều sử gia, nhìn lại những diễn tiến của lịch sử, dễ dàng cảm nhận được rằng: Chủ tịch Hồ Chí Minh - Đại tướng Võ Nguyên Giáp - giữa hai con người vĩ đại dường như đã có một mối quan hệ quá đỗi đặc biệt, tựa như mối nhân duyên của lịch sử.

Từ sự lựa chọn khiến người trong cuộc cũng ngỡ ngàng

Tháng 6/1940, Võ Nguyên Giáp - thời điểm đó, là nhà cách mạng trẻ mới 29 tuổi, vừa được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương, tham gia hoạt động cách mạng sôi nổi từ Huế đến Hà Nội - được cho là có cuộc gặp gỡ đầu tiên với “đồng chí Vương” tức lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trên một con thuyền ở Thúy Hồ, Côn Minh, Trung Quốc. Dù trước đó, trong quá trình hoạt động cách mạng, tên tuổi lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã là cái gì đó hết sức thân thuộc với “anh Văn” - một trong những bí danh của Võ Nguyên Giáp, như về sau này, Đại tướng bộc bạch: “Tôi được biết và ngưỡng mộ Người từ lúc mới giác ngộ cách mạng - từ lúc tôi 13-14 tuổi. Lúc đầu, được xem ảnh Bác, được đọc tác phẩm của Người; về sau tham gia các tổ chức cách mạng, lại được tiếp xúc với nhiều bài viết của Người. Lòng hâm mộ đối với Bác trong trái tim tôi lúc bấy giờ thật là không bờ bến. Và tôi hằng mơ ước có ngày được gặp nhà lãnh đạo nổi tiếng của cách mạng nước ta. Thế rồi, lần đầu tiên được gặp Bác, ấn tượng sâu sắc để lại trong tâm trí tôi là con người Bác sao mà giản dị thế. Bác gọi tôi là đồng chí, tôi gọi Bác là anh…”. Đại tướng cũng cho biết:  “Ngay từ phút đầu, tôi đã cảm thấy như mình đã được ở gần Bác, được quen biết Bác từ lâu rồi”.

Nhưng có một điều mà “Dương Hoài Nam” - bí danh của Võ Nguyên Giáp khi tới Trung Quốc gặp lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - cũng không giải đáp được câu hỏi rằng vì sao, ngay trong cuộc gặp gỡ đầu tiên ấy, Nguyễn Ái Quốc đã quyết định chọn ông – một thầy giáo dạy lịch sử ở trường Tư thục Thăng Long với vẻ ngoài rất đỗi thư sinh để trở thành một người chỉ huy quân sự cho dù thời kỳ đó, có hàng chục học viên Việt Nam tốt nghiệp Trường Quân sự Hoàng Phố (Trung Quốc) được đào tạo cơ bản về quân sự.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp về sau này đã nhiều lần chia sẻ về sự lựa chọn này. Năm 1992, trả lời nhà báo Pháp Daniel Roussel, Đại tướng Võ Nguyên Giáp cho biết, chính trong thời gian ở Côn Minh (Trung Quốc), mặc dù biết ông là nhà giáo, chỉ quen với việc cầm bút, nhưng lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc lại đề nghị ông nghiên cứu vấn đề quân sự.

“Không hiểu sao Bác lại chọn tôi. Trước đó, trong quá trình hoạt động, Bác dặn tôi: Khi đi vận động tuyên truyền, chú phải để ý thêm về quân sự. Tôi đã trả lời Bác là tôi quen cầm bút hơn cầm kiếm. Tôi đã nói nguyên văn như vậy...” - Đại tướng Võ Nguyên Giáp chia sẻ.

Một năm sau khi trở về Tổ quốc xây dựng lực lượng cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn không quên sự lựa chọn đó. Người giao cho Võ Nguyên Giáp nhiệm vụ phát triển phong trào Việt Minh ở vùng Cao Bằng, liên tục nhắc nhở “đồng chí Văn” rằng phải chịu trách nhiệm về vấn đề tổ chức quân sự. Và dấu ấn lịch sử là là việc tháng 12/1944, Người giao Võ Nguyên Giáp chọn lựa những cán bộ, chiến sĩ anh dũng nhất với những vũ khí tốt nhất, lập thành một đội vũ trang mang tên là “Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân”. Thời điểm đó, một lần nữa, Bác nhắc lại: Việc quân sự thì giao cho chú Văn.

Không phụ lòng tin tưởng, trông đợi của Bác, ngày 22/12/1944, tại Cao Bằng, Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân làm lễ thành lập do đồng chí Võ Nguyên Giáp trực tiếp chỉ huy. Từ thời khắc ấy, quân đội ta từ vỏn vẹn 34 chiến sĩ với trang bị vũ khí thô sơ trở thành quân đội nhân dân Việt Nam Anh hùng ngày hôm nay.

Tình cảm đặc biệt, niềm tin yêu tuyệt đối

Sau chiến thắng Việt Bắc - Thu Đông 1947, Bác Hồ đã bàn với Trung ương thành lập Bộ Tổng tư lệnh Quân đội Quốc gia Việt Nam, phong quân hàm cho một số cán bộ quân đội trong đó có hàm Đại tướng cho đồng chí Võ Nguyên Giáp. Chủ trương này của Bác đã được toàn thể thành viên trong Hội đồng Chính phủ hoan nghênh trong cuộc họp ngày 19/01/1948. Ngày 20/1/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 110-SL phong quân hàm Đại tướng cho đồng chí Võ Nguyên Giáp, Tổng chỉ huy Quân đội Quốc gia và Dân quân Tự vệ. Với Sắc lệnh này, vị chỉ huy của quân đội Việt Nam đã trở thành vị Đại tướng đầu tiên của Việt Nam khi mới ở tuổi 37, là vị quân nhân đầu tiên được đặc cách phong quân hàm Đại tướng không qua các cấp trung gian.

Tại buổi lễ phong quân hàm cho vị Đại tướng đầu tiên của Quân đội ta, Hồ Chủ tịch đã long trọng tuyên bố: “Nhân danh Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, trao cho chú chức vụ Đại tướng, để chú điều khiển binh sỹ, làm trọn sứ mệnh mà quốc dân phó thác”.

Khi sự kiện Lễ phong quân hàm cấp tướng được công bố trên Đài Tiếng nói Việt Nam, một phóng viên phương Tây hỏi Bác vì sao một lúc phong nhiều tướng, tá như vậy? Việc phong cấp này được tiến hành dựa theo những tiêu chuẩn nào? Bác đã trả lời rất giản dị: Việt Nam chúng tôi đang đánh giặc theo kiểu du kích, nên cũng phong quân hàm theo lối du kích, nghĩa là đánh thắng Đại tá phong Đại tá; đánh thắng Thiếu tướng phong Thiếu tướng; thắng Trung tướng phong Trung tướng; thắng Đại tướng phong Đại tướng.

Chừng ấy, thật giản dị, nhưng cho thấy niềm tin yêu, tin tưởng tuyệt đối mà Chủ tịch Hồ Chí Minh dành cho vị tướng tài năng của mình.

Sự tin yêu tin tưởng tuyệt đối mà lãnh tụ thiên tài của cách mạng Việt Nam dành cho người học trò xuất sắc của mình còn được thể hiện rõ nét trong sự kiện chiến dịch Điện Biên Phủ 6 năm sau đó. Chuyện kể rằng, trước khi lên đường ra mặt trận làm nhiệm vụ Bí thư Đảng ủy kiêm Tổng Chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đến Khuổi Tát để chào Bác và xin ý kiến Bác. Sau khi nghe Đại tướng báo cáo về một số trở ngại, Bác đã thân mật nói với Đại tướng: “Tổng Tư lệnh ra mặt trận, “Tướng quân tại ngoại”! Trao cho chú toàn quyền. Có vấn đề gì khó khăn, bàn thống nhất trong Đảng ủy, thống nhất với cố vấn thì cứ quyết định, rồi báo cáo sau. Trận này rất quan trọng, phải đánh cho thắng. Chắc thắng mới đánh, không chắc thắng không đánh”.

Cũng bởi sự tin yêu, được trao toàn quyền, cũng bởi lời nhắc nhở “chắc thắng mới đánh ấy”, Đại tướng Tổng Tư lệnh của chiến dịch Điện Biên Phủ đã bản lĩnh đưa ra “quyết định khó khăn nhất trong cuộc đời chỉ huy của mình”, góp phần làm nên Điện Biên Phủ “chấn động địa cầu”.

Còn nhiều, những câu chuyện đầy xúc cảm về mối quan hệ đặc biệt giữa hai con người, như đánh giá của Peter MacDonald, nhà quân sự trong tác phẩm “Võ Nguyên Giáp - Một sự đánh giá” (Giap, an assessment): “một vị Tổng tư lệnh phi thường, đó là Hồ Chí Minh, người cầm lái; Võ Nguyên Giáp, người chỉ huy các lực lượng vũ trang”. Từ sự lựa chọn đúng người, giao đúng việc, rèn luyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh, chúng ta đã có một vị tướng văn võ toàn tài, một “thiên tài quân sự của thế kỷ XX”. Âu đó cũng là sự may mắn lớn của dân tộc Việt Nam.

Hà Anh