Một vấn đề của ngành Hải quan từ trước tới nay luôn là điểm nóng của dư luận là chuyện hải quan bị “tố” làm luật, gây nhũng nhiễu, các doanh nghiệp buộc phải chung chi cho cán bộ hải quan thì hàng mới dễ dàng được thông quan.

Theo phản ánh của nhiều doanh nghiệp, mặc dù hiện nay các thủ tục hải quan được khai qua hệ thống điện tử, nhưng vẫn có không ít doanh nghiệp vẫn bị làm phiền vì vấn đề này, hoặc vấn đề khác khiến việc thông quan gặp chậm trễ.

Trước đây, Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã từng khảo sát đánh giá của doanh nghiệp về cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan, cho thấy còn tới 28% doanh nghiệp cho biết đã phải trả chi phí không chính thức.

Cũng theo khảo sát, các cục hải quan lớn tại các tỉnh thành trọng điểm kinh tế lại nằm trong nhóm mà doanh nghiệp cho biết phải trả chi phí không chính thức cao. Các doanh nghiệp cho biết nếu không trả chi phí “đen” sẽ bị phân biệt đối xử như: kéo dài thời gian làm thủ tục, bổ sung những giấy tờ, chứng từ không có trong quy định...

Đã có nhiều doanh nghiệp phản ánh, tuy nhiên, sau khi có phản ánh, nhiều vụ việc chưa được làm rõ, chưa được xử lý nghiêm minh. Mặt khác, công tác xử lý cán bộ còn chưa đảm bảo tính răn đe, mang nặng hình thức theo kiểu…giải quyết cho xong. Chính điều này  khiến dư luận hoài nghi đặt câu hỏi, phải chăng đã từ lâu, ngành hải quan đã trở thành mảnh đất màu mỡ cho tiêu cực?

Gần đây nhất là vào ngày 1/7/2020, trên Cổng Dịch vụ công Quốc gia có tài khoản lấy tên Công ty TNHH LUXSHARE-ICT kiến nghị về việc bị Chi cục Hải quan quản lý các khu công nghiệp Bắc Giang gây khó khăn trong quá trình làm thủ tục tờ khai.

Theo đó, Công ty TNHH LUXSHARE-ICT là đơn vị thường xuyên mở tờ khai tại Chi cục Hải quan quản lý các Khu công nghiệp Bắc Giang.

Vài tháng gần đây khi doanh nghiệp mở rộng thêm sản xuất tai nghe không dây cho đối tác là Iphone của Apple. Do đó, doanh nghiệp phải liên tục sản xuất thì mới đáp ứng đủ cho đối tác thì không hiểu sao lại bị…phía Hải Quan gây khó dễ khi quá trình thủ tục làm tờ khai rất chậm.

Thông thường tờ khai nhập khẩu nguyên liệu của doanh nghiệp được gửi đi từ 9h sáng, nhưng nhiều hôm đến 4h chiều cũng không được thông quan tờ khai để lấy hàng.

Chính vì quá trình làm chậm, có dấu hiệu gây phiền hà trong khi làm thủ tục tờ khải của Chi cục Hải quan quản lý các Khu công nghiệp Bắc Giang đã gây thiệt hại nhiều cho doanh nghiệp.

Tại nội dung khiếu nại này, tài khoản này còn tố cáo cán bộ tiếp nhận ngồi ở ô số 3 và đặc biệt ở ô số 5 chính là những cá nhân có dấu hiệu gây khó dễ cho doanh nghiệp.

Để làm rõ hơn, phía doanh nghiệp cũng đã tham khảo một số doanh nghiệp khác cũng mở tờ khai tại Chi cục Hải quan quản lý các Khu công nghiệp Bắc Giang, và đều nhận được là cũng bị chậm trễ trong quá trình làm thủ tục tờ khai tại đây.

Doanh nghiệp đã phản ánh lên Chi cục trưởng hải quan Bắc Giang, Cục trưởng Hải quan Bắc Ninh, nhưng tình trạng chậm trễ vẫn tiếp diễn, không có cải thiện. Chính vì vậy doanh nghiệp mới có nội dung kiến nghị gửi Văn phòng Chính phủ, Bộ Tài Chính, Tổng cục Hải Quan nhanh chóng chấn chỉnh sự việc, giúp đỡ các doanh nghiệp tại Bắc Giang trong quá trình làm thủ tục tờ khai được nhanh chóng, tránh thiệt hại nhất trong quá trình sản xuất hàng hóa.

Ngay sau đó, Cục Hải quan tỉnh Bắc Ninh đã nhanh chóng chỉ đạo, thực hiện việc xác minh, xử lý theo đúng quy định. Phía Công ty TNHH Luxshare – ICT sau buổi làm việc với Chi cục Hải quan quản lý các Khu công nghiệp Bắc Giang đã phát ra thông báo khẳng định...không có vướng mắc trong quá trình thông quan hàng hóa. Không có cán bộ, công chức Hải quan chậm trễ trong giải quyết thủ tục Hải quan theo quy định và gây phiền hà, sách nhiễu đối với doanh nghiệp. Công ty khẳng định thông tin phản ánh là do cá nhân ngoài xã hội mạo danh Công ty để gửi lên Hệ thống dịch vụ công Quốc gia những nội dung không đúng, không trung thực...

Tuy nhiên, ý kiến từ các chuyên gia cho thấy, việc xử lý của Cục Hải quan tỉnh Bắc Ninh vẫn chưa đi đến tận “gốc” vấn đề. Việc hải quan gây chậm trễ trong quá trình thực hiện thủ tục thông quan thì cần xác minh cả từ phía hệ thống của hải quan chứ không phải chỉ cần đến “làm việc” với Công ty TNHH Luxshare – ICT để được “xác nhận” là xong.

Về vấn đề này, thiết nghĩ Cục Hải quan tỉnh Bắc Ninh, Tổng Cục Hải quan cần thành lập đoàn thanh tra, xác minh những vấn đề gây nhũng nhiễu doanh nghiệp tại các Chi cục trực thuộc thông qua việc kiểm tra thời gian xử lý trên hệ thống. Cần xử lý tận “gốc” của vấn đề chứ không phải xử lý theo vụ việc, theo tình thế để làm “êm" dư luận là điều mà doanh nghiệp và người dân mong chờ ở ngành Hải quan.

Gia Nguyên