Tại Kỳ họp bất thường lần thứ nhất, Quốc hội khoá XV (diễn ra từ 4-11/1/2022), Quốc hội sẽ xem xét, thông qua Nghị quyết về chính sách tài khoá, tiền tệ để hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội.

Thảo luận về nội dung này, ngày 7/1, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) cho biết, bà đánh giá cao việc Chính phủ đã chủ động, khẩn trương và cầu thị trong quá trình xây dựng chính sách tài khóa, tiền tệ.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Thủy góp ý trực tiếp vào các chính sách liên quan đến người lao động và thị trường lao động. Theo nữ đại biểu Quốc hội: “Có lẽ chưa khi nào chúng ta chứng kiến nhiều khó khăn đến thế với người lao động và thị trường lao động như giai đoạn hiện nay. Cuộc suy thoái kinh tế lần này mặc dù không phải là một cuộc suy thoái kinh điển mà là do dịch bệnh gây ra nhưng đã để lại những hậu quả rất nặng nề với cả nền kinh tế, trong đó có vấn đề lao động và việc làm. Sẽ không khó để nhận thấy những người xung quanh chúng ta, nếu không phải là công chức nhà nước thì hầu như đều đang phải đối mặt với vấn đề lao động, nhất là tình trạng mất việc, giãn, giảm việc làm”.

Vị đại biểu Quốc hội đoàn Bắc Kạn nêu 5 vấn đề cụ thể như sau: Thứ nhất, về tình trạng mất việc, giãn, giảm việc làm, có thể thấy, 4 đợt dịch vừa qua đã gây ra những ảnh hưởng rất lớn đối với người lao động, chỉ tính riêng quý III vừa rồi cả nước đã có hơn 28 triệu người lao động phải hứng chịu tác động tiêu cực của đại dịch, trong đó hơn 4,7 triệu người bị mất việc làm, hơn 14 triệu người phải tạm nghỉ, tạm ngừng sản xuất, kinh doanh, hơn 10 triệu người phải giãn, giảm giờ làm việc. Biến thể delta đã “cuốn đi” khoảng 1/4 mức lương bình quân tháng của người lao động ở vùng Đông Nam Bộ, đồng lương của người lao động vốn đã không dư dả gì thì nay vì dịch bệnh càng trở nên khó khăn hơn. Kết quả khảo sát của Ban nghiên cứu phát triển doanh nghiệp tư nhân với 43.000 lao động bị mất việc cho thấy, gần 50% trong số này có nguồn tích lũy chỉ đủ để duy trì cuộc sống trong 1 tháng, 37% chỉ đủ duy trì cuộc sống cho 3 tháng và chỉ có hơn 4% là đủ duy trì cuộc sống cho trên 4 tháng.

Thứ hai, thị trường lao động bị đẩy vào trạng thái cả cung lao động và cầu lao động đều bị thu hẹp. Đợt bùng phát dịch lần thứ tư đã khiến cho 1,3 triệu lao động phải dịch chuyển về quê, dẫn tới đứt gãy thị trường lao động, thiếu hụt lao động nghiêm trọng tại một số tỉnh phía Nam, nhất là những nơi tập trung đông khu công nghiệp, khu chế xuất. Cho đến nay, một lượng lớn lao động đã về quê nhưng chưa có nhu cầu quay trở lại, vì còn e dè với dịch bệnh, hoặc là mệt mỏi sau một thời gian dài giãn cách. Nhiều người chọn phương án lập nghiệp tại quê nhà, nhiều người có tâm lý chờ qua Tết mới đi làm, trong khi đó, nhiều tỉnh có lao động trở về đang phải đối mặt với áp lực rất lớn về giải quyết việc làm và bảo đảm an sinh xã hội. Điều này đã tạo ra một nghịch lý về cung cầu lao động, nơi cần lao động thì không có, còn nơi có lao động thì rất khó để tìm việc làm.

Thứ ba, dịch bệnh đã dẫn đến xuất hiện những nhóm lao động dễ bị tổn thương. Khác với các cuộc khủng hoảng trước đây, với sự gián đoạn của chuỗi cung ứng, sự hạn chế đi lại và khả năng làm việc từ xa đã dẫn tới tình trạng cắt giảm một lượng lớn việc làm. Lao động làm công việc giản đơn trở nên yếu thế trong đại dịch, tỷ lệ mất việc của nhóm này cao gần gấp đôi so với các nhóm khác. Lao động có trình độ thấp, lao động là người lớn tuổi, lao động tự do rất khó khăn trong tìm kiếm việc làm, kể cả là công việc có tính chất tạm thời.

Thứ tư, tính bền vững của quan hệ lao động đang có nguy cơ bị xâm phạm, do mất việc, nhiều lao động ở khu vực chính thức có xu hướng chuyển dịch sang tìm việc ở khu vực phi chính thức, dẫn tới số lao động tự do tăng cao nhất trong vòng 3 năm trở lại đây, chiếm tới 57% tổng số lao động có việc làm. Điều này cũng đồng nghĩa với việc một lượng lớn lao động đang có việc làm nhưng không ổn định, thiếu tính bền vững. Trong đó, những chính sách an sinh, bảo hiểm, chế độ ốm đau, thai sản ở khu vực này rất hạn chế. Cùng với đó, nhiều quan hệ lao động đã được xây dựng ổn định qua các năm đang có nguy cơ bị phá vỡ, nhiều tiêu chuẩn về lao động đang không được tôn trọng, đầy đủ cả từ phía người sử dụng lao động và người lao động.

Thứ năm, qua đại dịch cũng đã bộc lộ những hạn chế trong quản lý thị trường lao động thời công nghệ, điều đó đã dẫn tới nhiều người lao động và người sử dụng lao động thực sự có cung cầu về lao động nhưng chưa tìm được nhau.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Thủy nhấn mạnh, đất nước đang trở lại trạng thái bình thường mới, để hồi phục và phát triển, một trong những vấn đề quan trọng nhất chính là vấn đề lao động. Vừa qua, Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã có nhiều quyết sách chưa từng có tiền lệ, có ý nghĩa thiết thực, hỗ trợ người lao động và doanh nghiệp.

Để đóng góp ý kiến cho dự thảo Nghị quyết, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Thủy nêu rõ 3 vấn đề: “Một là, kiến nghị tăng gói kinh phí hỗ trợ tiền thuê nhà trọ, đề nghị áp dụng cả về lao động chính thức và lao động ở khu vực phi chính thức. Hiện nay dự thảo Nghị quyết đang đề xuất dành khoảng 6,6 nghìn tỷ và chỉ dành cho khu vực lao động chính thức là chưa phù hợp. Hai là, kiến nghị dành một khoản kinh phí thỏa đáng để hỗ trợ tiền xây dựng nhà ở cho công nhân. Ba là, kiến nghị dành một khoản kinh phí phù hợp để hỗ trợ tiền xét nghiệm, tiền đi lại, hỗ trợ tư vấn việc làm khi người lao động quay trở lại làm việc”.