Thảo luận về tình hình thực hiện chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội, quản lý và sử dụng Quỹ Bảo hiểm xã hội năm 2020 tại Phiên họp Quốc hội chiều 27/10, nhiều đại biểu Quốc đánh giá cao việc lần đầu tiên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội đã quyết định đưa nội dung về bảo hiểm xã hội để thảo luận toàn thể tại hội trường, khẳng định tầm quan trọng của các chính sách, pháp luật về bảo hiểm xã hội - một trong những trụ cột của an sinh xã hội.

Đánh giá về việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật, các đại biểu chỉ ra rằng, trong những năm qua, Chính phủ, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế, Bảo hiểm xã hội Việt Nam và các cơ quan có liên quan đã chủ động, tích cực trong việc kịp thời sửa đổi, ban hành các văn bản nhằm vừa đáp ứng công tác quản lý điều hành, vừa điều chỉnh, hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người lao động, người sử dụng lao động và các đối tượng khác trong việc thụ hưởng chế độ, tiếp cận chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), nhất là chính sách hỗ trợ đối tượng chịu sự tác động của đại dịch COVID-19.

Thảo luận trực tuyến về tình hình quản lý sử dụng quỹ BHXH, đại biểu Nguyễn Duy Minh, Đoàn ĐBQH thành phố Đà Nẵng cho biết, tính đến hết năm 2020, tổng số đối tượng tham gia bảo hiểm tăng 2,6% so với năm 2019 nhưng đối tượng tham gia bảo hiểm bắt buộc là chỉ hơn 15 triệu người, giảm 1% so với 2019. Số người tham giả bảo hiểm thất nghiệp là hơn 13 triệu người, giảm 1% so với 2019. Theo số liệu của Tổng cục thống kê, lực lượng lao động trong độ tuổi lao động là 48,3 triệu người. Điều này cho thấy việc mở rộng, phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội còn dưới mức tiềm năng; đồng thời còn chưa phù hợp với nội hàm loại hình xã hội bảo hiểm bắt buộc - bắt buộc người sử dụng lao động, người lao động phải tham gia như là một hành trang không thể thiếu khi tham gia thị trường lao động.

Đại biểu Nguyễn Duy Minh đề nghị Quốc hội tăng cường giám sát việc thực hiện chính sách pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp. Đề nghị Chính phủ và các cơ quan liên quan có biện pháp mạnh hơn, nghiêm khắc hơn trong thi hành Luật bảo hiểm xã hội, đẩy mạnh tuyên truyền để người sử dụng lao động phải chấp hành quy định của pháp luật, để người lao động thấy được quyền lợi của mình khi tham gia BHXH. Nghiên cứu sớm sửa đổi quy định về điều kiện thời gian tham gia BHXH để được hưởng chế độ từ 20 năm xuống 15 năm, tiến lên còn 10 năm theo Nghị quyết 28 đề ra.

Theo đại biểu Nguyễn Duy Minh, ngoài ra, cũng nên nghiên cứu có gói bảo hiểm xã hội ngắn hạn với mức đóng, mức hưởng phù hợp, nhất là đối với công nhân lao động. Bởi lẽ, trên thực tế, công nhân lao động thường làm việc trong một khoảng thời gian ngắn (5 đến 10 năm) vì nhiều nguyên nhân khác nhau như về quê, chuyển đổi ngành nghề hoặc gặp khó khăn về tài chính nên không thể tiếp tục tham gia BHXH, dẫn đến tình trạng “bán sổ bảo hiểm xã hội” như những năm vừa qua…

Đại biểu Nguyễn Duy Minh cũng đề nghị cần có hướng dẫn, giải quyết các chế độ, chính sách cho người lao động các tỉnh phía Nam về quê trong thời gian gần đây, đồng thời hạn chế tối đa các thủ tục để người lao động tham gia BHXH bị ảnh hưởng về quyền lợi của mình, tránh nguy cơ bị lôi kéo, kích động vì số lượng người bị ảnh hưởng lớn.

Về việc khắc phục nợ đóng BHXH, đại biểu Nguyễn Duy Minh cho biết, tình trạng trốn đóng, nợ đóng, gian lận, trục lợi bảo hiểm xã hội còn kéo dài, chậm được giải quyết như đã thể hiện trong báo cáo. Việc này ảnh hưởng rất lớn đến quyền lợi của người tham gia BHXH. Do đó, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành liên quan triển khai các giải pháp đề ra. Khi chuyển lương cho người lao động thì rà soát, đối chiếu có chuyển bảo hiểm xã hội chưa, nếu chưa có thì không chuyển lương. Trong thực tế một số địa phương khi gắn các biện pháp thu BHXH với các phương thức giao dịch khác như nộp thuế, quyết toán thuế, xuất nhập khẩu hàng hóa, vay vốn, thi đua khen thưởng thì việc khắc phục nợ đóng bảo hiểm sẽ tích cực hơn.

Đối với tình hình quản lý sử dụng quỹ BHXH, đại biểu Nguyễn Duy Minh đề nghị có đánh giá kết quả thực hiện việc hỗ trợ cho doanh nghiệp, người lao động bị ảnh hưởng bởi Covid-19 thông qua chính sách BHXH, BHTN; Nghiên cứu sử dụng tiền lãi từ đầu tư của Quỹ bảo hiểm xã hội để đầu tư Nhà ở xã hội cho công nhân, người lao động mua hoặc thuê. Điều này phù hợp với mục tiêu và có hiệu quả xã hội lớn. Ở góc độ của người sử dụng lao động, người lao động họ thấy rất cần thiết và mong muốn cả về trước mắt và lâu dài, họ cũng thấy được lợi ích của việc tham gia bảo hiểm xã hội.