Ngày 23/1, Ban Thường vụ Thành uỷ Hà Nội đã ban hành Chỉ thị số 41-CT/TU về phát triển giao thông đường sắt đô thị trên địa bàn thành phố.

Chỉ thị nêu rõ, bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình triển khai các dự án đường sắt đô thị còn chậm, gặp nhiều thách thức và khó khăn. Nguồn lực đầu tư phụ thuộc chủ yếu vào nguồn vốn vay ODA, dẫn đến bị ràng buộc về cơ chế và công nghệ.

Mô hình tổ chức quản lý dự án còn bất cập, các dự án đầu tư xây dựng thường xuyên chậm tiến độ, đặc biệt là công tác giải phóng mặt bằng kéo dài dẫn đến đội vốn, lãng phí.

Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế nêu trên chủ yếu do thiếu sự đồng bộ trong phối hợp triển khai chiến lược, kế hoạch phát triển các dự án đầu tư xây dựng đường sắt đô thị; cơ chế, kiểm tra, giám sát, xử lý trách nhiệm đối với các cấp, ngành chưa sâu sát, chưa hiệu quả...

Tháo gỡ các nút thắt, khơi thông các nguồn lực

Để kịp thời khắc phục những tồn tại, hạn chế, Ban Thường vụ Thành ủy yêu cầu các cấp ủy đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội quán triệt và tập trung thực hiện tốt các nhiệm vụ sau:

Một là, thống nhất nhận thức và hành động về vị trí, vai trò, tầm quan trọng, sự cần thiết phát triển giao thông đường sắt đô thị trên địa bàn thành phố. Trong đó xác định đường sắt đô thị là trục xương sống của mạng lưới vận tải hành khách công cộng Thủ đô. Việc đầu tư hiệu quả và sớm đưa vào khai thác vận hành các tuyến đường sắt đô thị sẽ nâng cao thị phần vận tải hành khách công cộng, giảm ùn tắc giao thông và sự phụ thuộc vào phương tiện cá nhân, giảm thiểu ô nhiễm môi trường và tai nạn giao thông, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của thành phố và vùng Thủ đô.

Hai là, phát triển giao thông đường sắt đô thị phải đảm bảo các tiêu chí, tiêu chuẩn kỹ thuật hiện đại, đồng bộ, dần tiếp cận công nghệ tiên tiến của thế giới, đảm bảo thân thiện với môi trường và sử dụng năng lượng hiệu quả, tiết kiệm. Đẩy mạnh xã hội hóa, khuyến khích các doanh nghiệp trong nước tham gia phát triển ngành công nghiệp đường sắt, từng bước thu hẹp khoảng cách, tiến tới tự chủ về công nghệ sản xuất, chế tạo phương tiện, trang thiết bị và nguồn nhân lực phục vụ vận hành bảo dưỡng đường sắt đô thị.

Ba là, huy động tối đa mọi nguồn lực, đa dạng hóa phương thức đầu tư hệ thống đường sắt đô thị, trong đó nguồn lực trong nước là cơ bản, lâu dài, nguồn lực bên ngoài là quan trọng.

Kết hợp bài bản giữa phát triển từng bước vững chắc với những giải pháp đột phá để hình thành mạng lưới hoàn chỉnh, thông suốt, liên kết đa phương thức với các hình thức vận tải khác; đồng thời chú trọng vận hành, bảo trì đảm bảo khai thác hiệu quả, nâng cao chất lượng dịch vụ.

Bốn là, tiếp tục tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, đẩy mạnh tuyên truyền, tạo sự đồng thuận rộng rãi và quyết tâm cao trong việc phát triển hệ thống đường sắt đô thị của Thủ đô. Cụ thể hóa các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp phát triển đường sắt đô thị đồng bộ, gắn kết chặt chẽ với các chương trình, kế hoạch phát triển đô thị, phát triển giao thông vận tải của thành phố. Quá trình triển khai, phải quán triệt, thực hiện tốt phương châm: “Rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ quy trình và rõ hiệu quả”.

Năm là, chủ động phối hợp với các ban, bộ, ngành của Trung ương để rà soát, nghiên cứu, hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách đảm bảo đồng bộ, hiệu quả nhằm tháo gỡ các nút thắt, khơi thông các nguồn lực tham gia đầu tư phát triển giao thông đường sắt đô thị bằng nhiều phương thức và hình thức khác nhau (đầu tư theo phương thức đối tác công - tư, cơ chế vay lại trái phiếu Chính phủ...).

TP tiếp tục thu hút mạnh mẽ, sử dụng hiệu quả nguồn vốn của các chính phủ, tổ chức quốc tế, nguồn vốn ODA để nghiên cứu chuẩn bị đầu tư và đầu tư cho giao thông đường sắt đô thị. Cụ thể hóa các chính sách nhằm sử dụng và khai thác hiệu quả kết cấu hạ tầng đường sắt đô thị thông qua cơ chế giao, cho thuê hoặc chuyển nhượng có thời hạn. Rà soát, cải cách thủ tục hành chính về đầu tư để tạo môi trường đầu tư bình đẳng, lành mạnh, cạnh tranh cho các doanh nghiệp trong và ngoài nước tham gia vào phát triển giao thông đường sắt đô thị.

Đầu tư xây dựng mạng lưới giao thông xanh và sạch

Sáu là, rà soát và cập nhật điều chỉnh bổ sung quy hoạch mạng lưới đường sắt đô thị cùng với việc điều chỉnh các Quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Quy hoạch giao thông vận tải Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đảm bảo tính khả thi, đồng bộ, kết nối liên vùng để phát huy tối đa các lợi thế của loại hình đường sắt đô thị trong phát triển và tái phát triển đô thị.

Nghiên cứu, đề xuất áp dụng mô hình TOD (phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng) trong quy hoạch để khai thác và sử dụng hiệu quả giá trị từ quỹ đất, không gian ngầm tại khu vực xung quanh các nhà ga, khu vực depot.

TP rà soát các quy hoạch hệ thống đường sắt đô thị, khu vực TOD và các cơ chế thu phí giá trị thặng dư từ đất trong khu vực TOD. Đồng thời, chú trọng công tác bảo tồn, phát huy giá trị các công trình lịch sử, văn hóa tại khu vực có các tuyến đường sắt đô thị. Phấn đấu trước năm 2035 hoàn thành xây dựng 14 tuyến đường sắt đô thị, nhằm đẩy mạnh khâu đột phá về kết cấu hạ tầng.

Bảy là, triển khai Đề án tổng thể đầu tư xây dựng hệ thống đường sắt đô thị để đề xuất các giải pháp mới, với những phương thức quản lý dự án mới, nhằm hoàn chỉnh hệ thống đường sắt đô thị.

Đầu tư xây dựng mạng lưới giao thông xanh và sạch nhằm cắt giảm lượng khí thải carbon do các phương tiện giao thông gây ra. Nghiên cứu, xây dựng kế hoạch, lộ trình phát triển hệ thống giao thông kết nối vùng, quốc tế và mô hình TOD cho các tuyến đường sắt đô thị trên địa bàn thành phố.

Trên cơ sở Luật Thủ đô năm 2024, tiếp tục nghiên cứu các chính sách về việc huy động và cơ chế quản lý đặc thù để tạo nhiều thuận lợi cho việc phát triển hệ thống đường sắt đô thị tại Hà Nội.

Tám là, rà soát, kiện toàn hệ thống tổ chức, bộ máy, tập trung nguồn lực để nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn nghiệp vụ; thu hút các chuyên gia giỏi để phát triển nguồn nhân lực đường sắt đô thị...

Chín là, đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu, đa dạng hoá liên kết, hợp tác quốc tế, chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực đường sắt đô thị để học tập, chia sẻ kinh nghiệm.

Xây dựng chính sách khuyến khích, thu hút các tập đoàn, công ty quốc tế về sản xuất, cung cấp phương tiện, trang thiết bị đường sắt thiết lập các cơ sở sản xuất đặt tại Việt Nam và chuyển giao khoa học công nghệ cho các doanh nghiệp trong nước.

Nghiên cứu xây dựng, hoàn thiện khung tiêu chuẩn kỹ thuật, hệ thống định mức, đơn giá thống nhất cho các dự án đường sắt đô thị đảm bảo sự đồng bộ, khả năng tích hợp các tuyến đường sắt đô thị để nâng cao hiệu quả đầu tư, giảm chi phí vận hành, bảo trì. Ưu tiên thực hiện chuyển đổi số trong hoạt động đầu tư xây dựng, quản lý, bảo trì, khai thác kết cấu hạ tầng và phương tiện kinh doanh vận tải đường sắt đô thị.

Sớm triển khai xây dựng và hoàn thiện trung tâm điều hành tập trung hệ thống đường sắt đô thị (NOCC), hệ thống vé (AFC) bảo đảm kết nối liên thông dữ liệu.

Mười là, hằng năm, tổ chức tổng kết, đánh giá để kịp thời biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân có sáng kiến, giải pháp sáng tạo, đột phá trong quá trình triển khai, thực hiện. Đồng thời có biện pháp kiểm điểm, xử lý nghiêm minh những hành vi tham nhũng, lãng phí, thiếu trách nhiệm gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển đường sắt đô thị của Thủ đô.

Về tổ chức thực hiện, Ban Thường vụ Thành uỷ giao Ban Cán sự Đảng UBND thành phố lãnh đạo UBND thành phố chỉ đạo các đơn vị có liên quan xây dựng các kế hoạch thực hiện, thanh tra việc thực hiện từng nội dung tại Chỉ thị này gắn với thực hiện các Chương trình toàn khóa XVII của Thành ủy nhiệm kỳ 2020-2025. Hà Nội yêu cầu tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong chỉ đạo, điều hành, nêu cao vị trí, vai trò gắn với trách nhiệm của tập thể, cá nhân trong quá trình triển khai Chỉ thị.

Căn cứ kết quả thực hiện chỉ thị, Ban Cán sự Đảng UBND thành phố kịp thời tham mưu, đề xuất Ban Thường vụ Thành ủy các chủ trương, giải pháp đối với những vấn đề bất cập, phát sinh. Định kỳ hằng quý báo cáo kết quả thực hiện chỉ thị với Ban Thường vụ Thành ủy.

Đảng đoàn HĐND thành phố chỉ đạo Thường trực HĐND thành phố, các Ban của HĐND thành phố tăng cường giám sát theo chuyên đề; đôn đốc việc thực hiện chỉ thị...