Hoa cúc là một loài hoa đa sắc, ngoài màu vàng cũng đã nhiều loại: Cúc đại đóa đến hoa cúc Thạch thảo, Cúc chi, cúc Mâm xôi, cúc Đồng tiền, cúc Thược dược, cúc Bất tử… cả hoa cúc dại ven đường như hoa Xuyến chi hay loại hoa cúc trắng cánh nhỏ tên cúc Họa Mi, cúc Tana… cho thấy hoa cúc trở thành biểu tượng mùa xuân từ bao giờ.

Vào những ngày trước Tết khoảng ba tháng, các nhà vườn đã bắt đầu gieo trồng hoa cúc. Và chừng 23 tháng Chạp, những chậu hoa cúc đã rực rỡ màu vàng khắp mọi nẻo đường để đợi người mua về chưng Tết. Có thể nói là trong các chợ hoa Tết, hoa cúc vàng gần như áp đảo các loại hoa khác bởi việc chọn mua chưng đơn giản. Hoa mua sớm, chưa bị kiệt sức vì “dầm mưa dãi nắng” tại các hàng hoa, đem về chăm sóc có thể để tới hết tháng Giêng, không như hoa mai hoa đào qua mùng 7 Tết đã phải bỏ đi. Ở Nha Trang, có cả mấy làng trồng hoa cúc, như ở Ninh Hòa trồng cả mấy chục ngàn chậu, có khi thương lái đặt mua sớm, tới ngày là chở đi đến tận các tỉnh thành khác, và đôi khi hoa cũng có chuyến đi xa về các tỉnh phía Bắc. Ở miền Nam thì làng hoa Sa Đéc cực kỳ nổi tiếng bởi muôn vàn loài hoa trồng bán Tết, và chẳng thiếu các chậu hoa cúc.

Vào những ngày cuối năm, tôi thường ra chỗ bán hoa quen ngay đường Dã Tượng, Nha Trang chọn hai chậu hoa cúc quen khi chủ hàng hoa vừa đem hoa bày ra gọi là mua mở hàng. Mỗi năm, hai chậu cúc đại đóa ấy nở vàng làm rộn ràng ngày Tết. Trong xóm tôi cũng vậy, mọi người thường mua hoa cúc rất sớm, và chưng trước nhà để cả con đường vàng hoa cúc trong dịp xuân về.

Trong ngày Tết, không thể thiếu hoa và những phiên chợ hoa dập dìu từ Sa Đéc hoặc các làng hoa các tỉnh về TP.HCM, làm vàng sắc trời. Hoa cúc được trang điểm cho các khách sạn, nhà hàng để báo tin xuân, và dĩ nhiên tại các điểm du lịch cũng chẳng thiếu hoa cúc. Nhưng không phải chỉ có cúc đại đóa, nhiều loại hoa cúc khác cũng tạo ra không gian riêng ngày tết, như cúc mâm xôi bé tí ti, chỉ là những bông hoa kết với nhau, làm chậu hoa vàng rực, rồi đến cúc bất tử kết chùm tạo nên một vẻ đẹp khác.

Một loại hoa họ cúc khác là hoa vạn thọ trong nhiều năm nay được gây trồng và bày bán nhiều nơi cũng như rất được chọn mua. So với các loại cúc khác thì cúc vạn thọ tương đối dễ trồng, và chỉ trồng trong những chậu nhỏ hoặc các giỏ tre, giỏ nhựa. Cúc vạn thọ cũng đa sắc, đa dạng nhưng được chuộng hơn cả là loại hoa vàng tròn cánh tượng trưng cho sự viên mãn. Cúc vạn thọ bán xen chung các loại hoa khác và có khi dọc theo các con đường, nhà trồng hoa đem ra bày bán. Loài hoa này người chơi Tết luôn mua số lượng lớn để bày trên lối đi và cúng chùa, có khi bày cả một thảm hoa cho ong bướm tò mò tìm kiếm hương hoa. Hoa cúc sang trọng gọi là cúc Tana. Cúc Tana thường mọc hoang và tạo nên một cánh đồng hoa cúc mang màu trắng tinh khôi, duyên dáng xen chút nhị vàng tươi tắn.

Sau đó cúc Tana được gây trồng và rất được ưa chuộng, trồng trong các chậu nhỏ bán Tết. Hoa cúc là vậy đó, loại hoa vàng rực rỡ làm nao lòng người, không so đo hơn thiệt với những loài hoa đài các, chỉ là những chậu hoa được trưng bày trước hiên nhà, ngoài sân. Nhưng hoa cúc đã là một phần không thể thiếu của mùa xuân.

Bài và ảnh: Khuê Việt Trường