Mặt trận Tổ quốc được đề xuất giữ vai trò trung tâm trong tổ chức chính trị - xã hội

Trình bày trước Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, ngay sau khi được thành lập, Ủy ban dự thảo đã tiến hành nghiên cứu, xây dựng dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013. Dự thảo gồm 2 điều, trong đó Điều 1 có 8 khoản sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và tổ chức chính quyền địa phương; Điều 2 gồm 3 khoản quy định về hiệu lực thi hành và điều khoản chuyển tiếp.

Về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội, dự thảo tập trung sửa đổi Điều 9 và khoản 1 Điều 84 Hiến pháp 2013 nhằm khẳng định rõ vị trí trung tâm của Mặt trận trong khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Việc sửa đổi sẽ đảm bảo cơ sở pháp lý cho việc sắp xếp lại tổ chức bộ máy của Mặt trận và các tổ chức trực thuộc. Đồng thời, khoản 1 Điều 84 được điều chỉnh để làm rõ quyền của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong việc trình dự án luật, pháp lệnh – phù hợp với vai trò được mở rộng nêu trên.

Với Điều 10 về Công đoàn Việt Nam, dự thảo đề xuất sửa đổi theo hướng khẳng định Công đoàn là tổ chức chính trị - xã hội của giai cấp công nhân và người lao động, trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Công đoàn được xác định là đại diện của người lao động ở cấp quốc gia trong quan hệ lao động và quốc tế, phù hợp với bối cảnh hội nhập quốc tế và yêu cầu mới trong bảo vệ quyền lợi người lao động.

Đáng chú ý, nội dung sửa đổi tại Chương IX về chính quyền địa phương phản ánh rõ chủ trương sắp xếp tinh gọn bộ máy. Theo đó, Hiến pháp mới sẽ không còn quy định cấp hành chính huyện. Điều 110 được sửa đổi theo hướng quy định tổng quát về các đơn vị hành chính gồm tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh (không nêu cụ thể huyện, xã). Việc thành lập, giải thể, điều chỉnh địa giới các đơn vị hành chính sẽ do Quốc hội quyết định.

Liên quan đến tổ chức chính quyền địa phương, dự thảo sửa đổi các điều 111, 112, 114 theo hướng chỉ quy định hai cơ quan là Hội đồng Nhân dân và Ủy ban Nhân dân. Thuật ngữ “cấp chính quyền địa phương” không còn được sử dụng. Đồng thời, khoản 2 Điều 115 được điều chỉnh, không còn quy định Chánh án Tòa án Nhân dân và Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân là đối tượng trả lời chất vấn tại Hội đồng Nhân dân – nhằm bảo đảm phù hợp với mô hình tổ chức nhà nước sau sắp xếp.

Dự kiến, Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025. Trong đó, dự thảo sẽ tuyên bố chính thức việc kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện và đưa ra các quy định chuyển tiếp để kịp thời kiện toàn bộ máy Hội đồng Nhân dân, Ủy ban Nhân dân nhiệm kỳ 2021–2026 cũng như chỉ định các chức danh phù hợp trong quá trình sắp xếp đơn vị hành chính.

Ông Nguyễn Khắc Định cho biết, việc lấy ý kiến Nhân dân, các ngành, các cấp về dự thảo Nghị quyết đã bắt đầu từ ngày 6/5 và sẽ hoàn thành vào ngày 5/6/2025. Quá trình này sẽ được tổ chức một cách dân chủ, thực chất, đa dạng hình thức và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin để tạo thuận lợi tối đa cho người dân tham gia góp ý.

“Trên cơ sở các ý kiến góp ý, Ủy ban dự thảo sẽ phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan để nghiên cứu, tiếp thu, hoàn thiện và báo cáo Quốc hội thảo luận, cho ý kiến một lần nữa. Sau đó, sẽ trình Quốc hội xem xét, thông qua vào ngày 24/6/2025 theo đúng chương trình kỳ họp”, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.