Nghiên cứu thay đổi hình thức đấu thầu bằng kiểm soát giá thuốc

Theo ông Dương Tuấn Đức - Giám đốc Trung tâm Giám định bảo hiểm y tế (BHYT) và thanh toán đa tuyến khu vực phía Bắc, Bảo hiểm Xã hội (BHXH) Việt Nam cho rằng, đấu thầu tập trung có rất nhiều lợi thế, đặc biệt sẽ giảm được các hội đồng đấu thầu thuốc ở các cấp cơ sở khám chữa bệnh. 

Tuy nhiên, thực tế việc đấu thầu hiện nay có rất nhiều vấn đề, kể cả có quy định nhưng vẫn còn những lỗ hổng trong quá trình đấu thầu và rất khó khăn cho các đơn vị đấu thầu.

Nếu câu hỏi đấu thầu thuốc có phải là giải pháp hữu hiệu để quản lý giá thuốc hay không thì câu trả lời sẽ là đấu thầu chưa chắc đã phải là biện pháp hữu hiệu nhất.

“Đã đến lúc Việt Nam nên nghiên cứu thay đổi hình thức đấu thầu bằng kiểm soát giá thuốc, đưa ra mức giá trần. Từ đó, các cơ sở khám chữa bệnh có thể tự mua sắm ở các các đơn vị cung ứng theo mức giá này” - ông Đức nêu ý kiến.

Chia sẻ thêm về kinh nghiệm của một số nước trong vấn đề này, ông Dương Tuấn Đức cho biết, nhiều quốc gia tiên tiến không thực hiện đấu thầu thuốc mà kiểm soát giá. Tại Pháp, Đan Mạch thì trực tiếp người đứng đầu chính phủ sẽ đứng ra làm chủ tịch hội đồng kiểm soát giá và họ đàm phán với các công ty dược để điều chỉnh giá thuốc hàng năm.

Ngoài ra, các nước khu vực như EU cũng không thực hiện cấp thuốc ngoại trú. Hàn Quốc tách thuốc ra khỏi bệnh viện. Thay vì bệnh nhân đến bệnh viện khám lấy thuốc ở đó thì bệnh viện sẽ cho bệnh nhân ra hiệu thuốc mua thuốc.

Cơ quan BHYT sẽ ký hợp đồng trực tiếp với hiệu thuốc và bệnh nhân lấy thuốc sẽ thanh toán với cơ quan BHYT. Hiệu thuốc cũng thực hiện mua thuốc theo giá trần mà Bộ Y tế công bố theo quyết định. Điều này giúp giảm được rất nhiều công sức cho các hội đồng đấu thầu thuốc của ngành Y tế.

Việc đấu thầu mất rất nhiều thời gian, nhân lực

Hiện nay, có tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế tại một số địa phương khiến người bệnh phải tự mua thuốc bên ngoài, dù thuộc danh mục được chi trả của BHYT, làm ảnh hưởng tới quyền lợi của người tham gia BHYT.

Một trong những lý do là việc đấu thầu tập trung ở các cơ cơ sở y tế cả tại Trung ương và địa phương khá chậm. Theo thống kê, có những mặt hàng thuốc, vật tư y tế dù đã hết, có những tỉnh phải đấu thầu tập trung ở Sở Y tế như: Nghệ An, TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, tình trạng chậm trên 3 tháng chưa đấu thầu diễn ra khá phổ biến.

Liên quan đến công tác đấu thầu, ông Lê Văn Phúc, Trưởng ban Thực hiện chính sách BHYT, BHXH Việt Nam cho biết, hiện một số địa phương như TP. Hồ Chí Minh cũng đang cho các cơ sở tham gia đấu thầu.

Tuy nhiên, việc đấu thầu tại các cơ sở thực tế mất rất nhiều thời gian, nhân lực. Việc thanh toán, giá cả giữa các cơ sở khám chữa bệnh cũng có sự chênh lệch. Nên các cơ sở y tế cũng không muốn tham gia đấu thầu.

Trước đó, Bộ Y tế cũng thừa nhận, nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế là do tâm lý lo ngại, sợ sai, không dám làm, không dám đấu thầu, mua sắm của một số địa phương và đơn vị.

Thậm chí, ngay cả khi một số địa phương giao cho các đơn vị chủ động tự đấu thầu, thay vì đấu thầu tập trung như trước, nhưng các đơn vị vẫn tỏ ra lúng túng hoặc e ngại trong tổ chức thực hiện.

Lại có những địa phương chỉ đấu thầu thuốc theo danh mục mà Bộ Y tế quy định cho địa phương mà không mở rộng.

Thêm vào đó, trong giai đoạn dịch COVID-19 vừa qua, việc tập trung nhân lực cho công tác đấu thầu còn hạn chế. Những nguyên nhân này dẫn tới tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế tại một số tỉnh thành, khiến người bệnh BHYT phải tự mua thuốc bên ngoài dù đang khám chữa bệnh tại cơ sở y tế.