Ngày 18/2, nhân kỷ niệm 923 năm ngày sinh danh nhân Tô Hiến Thành, tại di tích quốc gia đền Văn Hiến (xã Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng, TP Hà Nội) đã diễn ra lễ công bố, phát hành bộ sách “Cổ kim truyền lục”.

Bộ sách là tập thơ văn khoảng 500 bài, được sáng tác vào năm Đinh Mùi (1907) do các nhà nho ở xã Hạ Mỗ thực hiện.

“Cổ kim truyền lục” được viết theo nhiều thể loại khác nhau, như: Thi, thoại, huấn, tán, ca, lục, thị, biểu... Nhiều bài thơ thể đường luật đã đạt đến trình độ cao, nhất là lối “hồi văn cách”, tức là đọc quay lại từ dưới lên vẫn đúng âm vận và thanh thoát, câu đầu thường lặp lại ở câu cuối.

Nội dung của hầu hết các sáng tác đều toát lên tấm lòng yêu nước, ca ngợi công ơn các anh hùng dân tộc, các bậc tiên hiền, giáo dục con cháu... Một số bài cổ vũ, khích lệ tinh thần đấu tranh hoặc tìm lời lẽ giảng giải về nhân tình thế thái, về vận mệnh, về cơ hội để làm những việc có ích cho đời.

Theo ông Bùi Tất Thêm, Chủ tịch UBND xã Hạ Mỗ, vào cuối năm 1907, để tránh sự kiểm soát của chính quyền thực dân Pháp, các nhà nho trong làng đã khôn khéo sử dụng lễ “đồng giáng bút” tại chùa Hải Giác để mượn lời Tiên Thánh công bố các sáng tác của mình. Sau đó, các sáng tác đã được khắc mộc bản tại đền Văn Hiến vào năm 1908.

Sách in ra được phát cho mọi nhà, biếu tặng các nơi với mục đích “Thư lai địa địa, tuyên truyền vạn vũ” (Sách đến mọi nơi, tuyên truyền khắp chốn). Năm 1930, thực dân Pháp cho tay sai về tịch thu mộc bản và nhiều sách lưu hành trong làng. Với sự khôn khéo, nhân dân Hạ Mỗ đã đấu tranh và lấy lại được các bản khắc in cùng một vài bộ sách.

Hiện tại, Thư viện Quốc gia Việt Nam và Viện Nghiên cứu Hán Nôm đang lưu trữ 4 tập chữ Hán của bộ sách “Cổ kim truyền lục”. Hiện bộ sách đã được đưa vào “Dự án số hoá kho tàng thư tịch cổ văn hiến Hán Nôm”.

Năm 2015, xã Hạ Mỗ đã khởi động dự án biên dịch bộ sách “Cổ kim truyền lục” và các văn bản Hán tự tại các di tích trên địa bàn xã. Sau đó, bản dịch 4 cuốn của bộ sách “Cổ kim truyền lục” đã được tổ chức dịch thuật, hiệu đính và xuất bản.

Thế Vũ