Theo dõi báo trên:
Kính thiên văn được đặt theo tên của cố giám đốc NASA James Webb, người đã lãnh đạo cơ quan vũ trụ của Mỹ này từ năm 1961 đến năm 1968. Dự án bắt đầu được tiến hành vào năm 1996, có sự hợp tác giữa 17 quốc gia và dẫn đầu bởi NASA, cùng với những đóng góp quan trọng từ cơ quan không gian châu Âu và cơ quan không gian Canada.
Hình ảnh "gương vàng" của James Webb. Ảnh: NASA
Dự án James Webb có nhiều lần bị trì hoãn và bị đội chi phí. Lúc đầu người ta ước tính ngân sách cho dự án kính thiên văn này vào khoảng 1,6 tỷ USD và dự kiến sẽ phóng vào năm 2011. Tuy nhiên, cho đến nay tổng chi phí cho dự án được có ý nghĩa tới tương lai nhân loại và cả trái đất này đã lên tới 10 tỷ USD và phải mất đến 25 năm mới hoàn thành.
Kính viễn vọng không gian James Webb nhẹ hơn rất nhiều so với người tiền nhiệm Hubble. Đây là một cú sốc thực sự đối với hầu hết mọi người. Hubble có đường kính 2,4 mét, với một gương chính cứng 4,0 mét vuông. James Webb có đường kính 6,5 mét, được làm từ 18 mảnh gương khác nhau, với diện tích 25,37 mét vuông.
Tuy nhiên, Webb có khối lượng chỉ là 6.500 kg, trong khi Hubble có khối lượng 11.100 kg. Vấn đề nằm ở các kỹ thuật đáng kinh ngạc được áp dụng cho James Webb. Mọi thành phần trên James Webb đều nhẹ hơn thiết bị tương tự của Hubble.
Gương của James Webb là gương kính thiên văn lớn nhẹ nhất mọi thời đại. Mỗi phần trong số 18 mảnh gương chính lúc đầu dự tính sẽ có khối lượng 250 kg. Tuy nhiên, vào thời điểm hoàn thành, khối lượng đó đã giảm xuống chỉ còn 21 kg!
18 tấm gương này sẽ tạo thành một mặt phẳng duy nhất với độ chính xác từ 18 đến 20 nanomet: tốt nhất mọi thời đại, tất cả đều là những chiếc gương nhẹ nhất từng được sản xuất.
Kính thiên văn mới mạnh hơn kính viễn vọng Hubble ít nhất 100 lần. Trong khi gương Hubble có đường kính 7,8 feet (2,37m), thì gương của kính viễn vọng James Webb có đường kính 21,3 feet (6,5m).
Mặc dù bề mặt gương của James Webb trông có vẻ bằng vàng, nhưng nó được làm từ berili. Đúng là có một lớp phủ vàng, nhưng sẽ là thảm họa nếu sản xuất những chiếc gương hoàn toàn bằng vàng. Vấn đề nằm ở sự giãn nở nhiệt.
Ngay cả ở nhiệt độ rất thấp, vàng vẫn nở ra và co lại đáng kể, đây là yếu tố phá vỡ vật liệu được lựa chọn làm gương của Webb. Tuy nhiên, berili thì khác. Bằng cách làm nguội berili đến nhiệt độ đông lạnh và đánh bóng, những khuyết điểm về sự giãn nở do nhiệt sẽ được giải quyết. Chỉ khi berili được sản xuất và gia công đến hình dạng cuối cùng thì vàng mới được phủ lên, với độ dày chỉ khoảng 100 nanomet. Tức gương của Webb gần như được làm hoàn toàn bằng berili.
Mỗi chiếc trong số 18 chiếc gương của James Webb cần phải làm nổi bật trong việc phản chiếu loại ánh sáng mà nó được thiết kế để quan sát: ánh sáng hồng ngoại. Vàng cần thiết cho việc này, nhưng không được quá nhiều vì tính chất giãn nở của nó.
Mô hình gương cầu vàng của James Webb. Ảnh: NASA
Để phủ một lớp vàng siêu mỏng được như vậy, các nhà khoa học của NASA đã phải sử dụng công nghệ lắng đọng hơi chân không rất phức tạp, vàng sẽ được biến thành hơi trong quá trình này. Tổng cộng chỉ có 48 gam vàng được phủ lên bề mặt rộng tới 6,5m của gương cầu.
Gương và các dụng cụ được bảo vệ bởi một tấm chắn nắng năm lớp, có hình dạng giống như một cánh diều và có kích thước như một sân tennis.
Các màng của nó được cấu tạo từ kapton, một vật liệu được biết đến với khả năng chịu nhiệt cao và ổn định trong một phạm vi nhiệt độ rộng. Cả hai điều này đều rất quan trọng. Do đối diện với mặt trời, tấm chắn sẽ nóng tới 110 độ C, trong khi mặt còn lại chỉ là -201 độ C.
Kính thiên văn cũng có một "xe buýt tàu vũ trụ" chứa các hệ thống phụ của nó để cung cấp năng lượng điện, lực đẩy, thông tin liên lạc, định hướng, sưởi ấm và xử lý dữ liệu.
Kính viễn vọng James Webb sẽ giúp các nhà thiên văn học không chỉ nhìn xa hơn vào không gian mà còn đưa chúng ta quay ngược thời gian. Với kính thiên văn mới, các nhà thiên văn đang hy vọng sẽ nghiên cứu những ngôi sao và thiên hà đầu tiên trong vũ trụ để hiểu được bí mật của nó.
Với Hubble, các nhà khoa học đã có thể nhìn lại được quá khứ sau vụ nổ Big Bang khoảng 400 triệu năm. Kính viễn vọng James Webb có thể thu hẹp khoảng cách đó và hiển thị hình ảnh từ 250 triệu năm sau vụ nổ Big Bang, đưa chúng ta đến gần điểm xuất phát của vũ trụ hơn.
Trong khi kính thiên văn Hubble thu thập hình ảnh chủ yếu là tia cực tím (nhìn thấy được), James Webb chủ yếu sẽ chụp ảnh bằng tia hồng ngoại, tiết lộ nhiều chi tiết hơn về các vật thể.
Với hình ảnh hồng ngoại, các nhà thiên văn học có thể nhìn thấy các thiên hà cực kỳ cũ do quá trình gọi là "dịch chuyển đỏ", trong đó ánh sáng bị kéo dài khi nó xuất hiện và biến mất, để lại một vệt đỏ phía sau. Với tia hồng ngoại, Webb có thể chụp được các thiên hà xa xưa. Đó là cách bạn quay trở lại thời gian, theo kiểu nhìn lại hình bóng còn lại của một vật thể đã đi qua.
James Webb quá lớn để có thể vừa với hình nón mũi tên lửa, nên nó được cấu tạo như một “robot biến hình”, tức được cuộn lại và sẽ mở ra sau khi phóng vào không gian. Đây là một nhiệm vụ phức tạp và khó khăn nhất mà NASA từng trải qua. Khoảng 30 phút sau khi cất cánh, ăng ten liên lạc và các tấm pin mặt trời cung cấp năng lượng cho nó mới được bung ra.
Ngay khi đi qua mặt trăng, tấm chắn nắng hiện đang được gấp lại như đàn accordion sẽ được mở ra. Các màng mỏng của nó sẽ được điểu khiển bởi một cơ chế phức tạp bao gồm 400 ròng rọc và gần 2000 mét cáp.
Sang tuần thứ 2 của hành trình, cuối cùng mới đến lượt tấm gương chính được mở ra. Song cũng phải sau đó 6 tháng, kính thiên văn mới sẵn sàng hoạt động.
Trong khi Hubble chỉ cách Trái đất 547 km, Kính viễn vọng James Webb sẽ cách Trái đất hàng triệu km - gần gấp 4 lần khoảng cách giữa trái đất và mặt trăng.
James Webb đã được đặt lên bệ phóng tên lửa Ariane 5 để khởi hành vào tối nay. Ảnh: NASA
Nếu có gì bất trắc, con người sẽ không thể sửa chữa James Webb, điều mà các kỹ sư có thể làm được với Hubble. Nói một cách đơn giản, Kính viễn vọng James Webb sẽ hoạt động hoặc sẽ không hoạt động?!
James Webb được thiết kế cho ít nhất 5 năm rưỡi hoạt động (6 tháng hiệu chuẩn, 5 năm hoạt động), nhưng các nhà khoa học hy vọng nó sẽ còn hoạt động lâu hơn nữa. Khi hết nhiên liệu, số phận của nó sẽ vĩnh viễn nằm trong một “quỹ đạo nghĩa địa” của mặt trời.
Hoàng Hải
Thích
(CLO) Chiều ngày 22/11, Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức Hội nghị phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về Hội và nâng cao chất lượng tham mưu trong công tác văn phòng của Hội Nhà báo khu vực phía Bắc.
(CLO) Hàng trăm tài liệu, cổ vật có niên đại cách ngày nay hơn 2.000 năm, phản ánh sự hình thành và phát triển của nền văn hóa Đông Sơn trên đất Vĩnh Phúc.
(CLO) Ngày 22/11, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã có Quyết định xử phạt Công ty cổ phần chứng khoán SmartInvest gần 1,4 tỷ đồng vì hàng loạt vi phạm.
(CLO) Bất chấp những thách thức từ cuộc chiến tranh xâm lược của Nga, kinh tế Ukraine đã tăng trưởng 4.2% trong 10 tháng đầu năm 2024 so với cùng kỳ năm ngoái, theo thông báo của Bộ Kinh tế Ukraine vào ngày 18 tháng 11.
(CLO) Triều Tiên và Nga vừa ký kết một thỏa thuận mới nhằm thúc đẩy hợp tác kinh tế sau các cuộc hội đàm tại Bình Nhưỡng trong tuần này, theo Thông tấn xã Trung ương Triều Tiên (KCNA).
(CLO) Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Lào Cai vừa phối hợp với Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1 thực hiện điều tra, phỏng vấn sâu người dân vùng lũ lịch sử gây chết và mất tích nhiều người ở xã Phúc Khánh.
(CLO) Trong những tuần gần đây, các hãng sản xuất ô tô lớn trên thế giới đã liên tiếp công bố kế hoạch cắt giảm nhân sự và đóng cửa nhà máy khi họ chật vật tìm kiếm lợi nhuận từ các dòng xe điện (EV) và đối mặt với làn sóng cạnh tranh từ những sản phẩm giá rẻ hơn.
(CLO) Chính quyền Tổng thống Joe Biden vừa thông báo với Quốc hội kế hoạch xóa 4,65 tỷ USD khoản nợ mà Ukraine đang gánh chịu, theo một bức thư do Bloomberg News thu thập được.
(CLO) Hai anh em họ từ Nghệ An ra Hà Nội học nghề cắt tóc. Tuy nhiên, cả hai lại rủ nhau buôn ma túy và bị Công an bắt giữ.
(CLO) Ngày 22/11, Toà án nhân dân tỉnh Hà Tĩnh mở phiên toà sơ thẩm xét xử các bị cáo: Xeng và Sisavanh Yongyaerlor (cùng SN 1988, trú huyện Khăm Cợt, tỉnh Bolikhămxay, Lào) về tội “Vận chuyển trái phép chất ma túy”.
(CLO) Ngày 22/11, tại Nhà Thái Học thuộc Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội) đã diễn ra Vòng Chung kết Giải thưởng Hành động vì Cộng đồng - Human Act Prize 2024 với chủ đề “Cộng đồng kiến tạo”.
(CLO) Ngày 22/11, Hội môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) đã công bố Bộ Quy tắc đạo đức, ứng xử nghề nghiệp mới nhằm nâng cao uy tín, chất lượng và trách nhiệm của môi giới.
(CLO) Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền vừa ký ban hành Quyết định số 6068/QĐ-UBND ngày 22/11/2024 về việc công bố tình huống khẩn cấp các sạt lở trên các tuyến đê hữu Bùi, Bùi 2, Gò Khoăm, sạt lở bờ sông Bùi trên địa bàn huyện Chương Mỹ.
(CLO) Tỉnh Lai Châu cam kết tạo mọi thuận lợi để hỗ trợ các doanh nghiệp khai thác du lịch với mục tiêu "doanh nghiệp phát tài - Lai Châu phát triển''.
(CLO) Lần đầu tiên, Liên hoan phim hoạt hình “Dòng khát vọng” được tổ chức nhân kỷ niệm 65 năm ngành Hoạt hình Việt Nam ra đời (9/11/1959).
(CLO) Ngày 22/11, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Trọng Đông và lãnh đạo các sở, ngành thành phố đi kiểm tra tiến độ thi công và thực hiện Dự án hệ thống xử lý nước thải Yên Xá.
(CLO) Những trích đoạn từ cuốn hồi ký sắp xuất bản của cựu Thủ tướng Đức Angela Merkel đề cập đến mọi thứ, từ cuộc xung đột ở Ukraine cho đến Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump.
(CLO) Ngày 22/11, Thủ tướng Viktor Orban cho biết ông sẽ mời Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đến thăm Hungary, đồng thời đảm bảo rằng lệnh bắt giữ ông Netanyahu của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) sẽ "không được thực hiện".
(CLO) Nga tuyên bố các hệ thống phòng không hiện đại trên thế giới, bao gồm của Mỹ và châu Âu, không thể đánh chặn loại tên lửa đạn đạo mới Oreshnik mà nước này vừa phóng vào thành phố Dnipro ở miền trung Ukraine.
(CLO) Một ngọn núi lửa gần thủ đô Reykjavik của Iceland đã phun trào vào cuối ngày thứ Tư vừa qua, đánh dấu lần thứ mười trong vòng ba năm qua.
(CLO) Quốc hội Ukraine đã hoãn phiên họp dự kiến diễn ra vào ngày 22/11 và có thể sẽ kéo dài vì lo ngại về an ninh, trong bối cảnh chiến sự với Nga đang leo thang nguy hiểm.
(CLO) Ít nhất 42 người, bao gồm 6 phụ nữ, đã thiệt mạng và 20 người khác bị thương trong một vụ tấn công bằng súng tại quận Kurram, thuộc tỉnh Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan vào thứ Năm (21/11).
(CLO) Các cuộc không kích của Israel đã khiến 82 chiến binh thiệt mạng tại thành phố Palmyra, Syria, bao gồm các tay súng đến từ Iraq và Lebanon, theo Tổ chức Giám sát Nhân quyền Syria (SOHR) thông báo vào thứ Năm (21/11).
(CLO) Giới chức Hồng Kông (Trung Quốc) mới đây cho biết, một tổ chức ở đặc khu này đã điều hành đường dây mại dâm thông qua các nền tảng mạng xã hội, quảng bá các diễn viên phim người lớn Nhật Bản để thu hút khách hàng.
(CLO) Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un đã chỉ trích Mỹ vì làm gia tăng căng thẳng, cho rằng Bán đảo Triều Tiên đang đối mặt với nguy cơ chiến tranh hạt nhân cao chưa từng có khi đến thăm triển lãm quốc phòng Triều Tiên.
(CLO) Israel đã tiến hành một loạt các cuộc không kích vào Dải Gaza khiến gần 90 người thiệt mạng, trong đó có nhiều trẻ em đang ngủ, sau khi Mỹ một lần nữa phủ quyết nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc yêu cầu ngừng bắn.
