Ngày 6/6, Sở Giáo dục và Đào tạo TP.Hồ Chí Minh đã chính thức tổ chức kì thi tuyển sinh vào lớp 10 trên toàn thành phố với môn thi đầu tiên là môn Ngữ văn.

Theo các thầy cô, về cơ bản, cấu trúc đề thi vẫn như cấu trúc các năm trước gồm có 3 câu hỏi, câu 1 phần đọc hiểu, chiếm 30% tổng số điểm bài thi. Câu 2, Nghị luận xã hội, chiếm 30% tổng số điểm bài thi và câu 3, Nghị luận văn học, chiếm 40% tổng số điểm bài thi.

Đề thi năm nay của TP. Hồ Chí Minh cũng như mọi năm, rất sáng tạo, gây hứng thú cho người làm bài, mạch xuyên suốt trong đề thi là: Nhịp trái tim không chỉ dành riêng cho mình.

Theo đó, câu 1 gồm các câu hỏi liên quan đến kĩ năng đọc hiểu, thành phần biệt lập, không chỉ vậy trong câu hỏi này còn cho phép học sinh bày tỏ quan điểm cá nhân về “Tổ chức một hoạt động để khơi lên nhịp trái tim dành cho biển đảo quê hương ở các bạn trẻ”. Đây là một câu hỏi hay, giàu ý nghĩa.

Câu hỏi 2 tiếp tục bám sát vào vấn đề ban đầu: “Nhịp trái tim không chỉ dành cho riêng mình….”. Đây là một câu nghị luận rất hay. “Nghĩa bằng khối óc” hay “Nghĩ bằng con tim”, đâu mới là mới là lời khuyên đúng đắn nhất?

Câu nghị luận xã hội đã đưa ra một vấn đề hay, đầy ý nghĩa, đồng thời cũng giúp học sinh phát huy, thể hiện quan điểm cá nhân của mình.

Câu hỏi cuối, cũng như mọi năm đề có hai câu cho học sinh lựa chọn: Đề bài 1, Câu hỏi cho vào tác phẩm “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng với nội dung cụ thể là tình cảm của bé Thu dành cho cha, từ đó liên hệ với cuộc sống hoặc một tác phẩm khác để làm nổi bật ý nghĩa, vai trò của tình cảm gia đình đối với mỗi người.

Đề bài 2, “Câu lạc bộ Bạn yêu thơ” học sinh sẽ viết bài văn nghị luận về một khổ thơ/đoạn thơ/bài thơ và đồng thời nói lên được những tình cảm sâu sắc mà thơ ca khơi lên trong các bạn. Đây là câu hỏi học sinh được tự do lựa chọn khổ thơ/đoạn thơ/bài thơ mà mình yêu thích để phân tích, cảm nhận.

Để hoàn thành bài thi tốt, một phần quan trọng nữa không kém là chúng ta cần phân bố thời gian hợp lí để làm bài.

Thời gian luôn tỷ lệ thuận với dung lượng viết và điểm số từng câu. Câu 1 chúng ta cần dành khoảng 25 đến 30 phút để làm; câu 2 cần dùng 25 đến 30 phút và còn lại câu nghị luận văn học nên dành cho 60 phút.

Phân bố thời gian hợp lí cũng là một trong những bí quyết để có một bài làm tốt!

Đề thi tuyển sinh của TP. Hồ Chí Minh năm học 2024 – 2025 được đánh giá là sáng tạo nhưng đồng thời cũng rất vừa sức, bám sát với cấu trúc đề. Các em nếu chăm chỉ ôn tập và rèn luyện kĩ năng làm bài thì để đạt điểm 7, 8 là không hề khó.

Sau đây gợi ý đáp án đề thi: Phần đọc hiểu học sinh trả lời, thời điểm kỉ niệm 49 năm Thống nhất đất nước và 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ. Chủ đề: Tôi yêu Tổ quốc tôi.

Câu 2, học sinh chỉ ra 1 thành phần biệt lập có trong đoạn cuối. Thành phần phụ chú: vùng biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Câu 3, những câu thơ cho em thấy được hình ảnh những người lính ở đảo Trường Sa: họ có tuổi đời còn trẻ; mang trong mình nhiệt huyết và tình yêu đất nước mãnh liệt để bảo vệ chủ quyền biển đảo quê hương.

Câu 4, học sinh lựa chọn một hoạt động và đưa ra lí giải phù hợp.

Gợi ý: Vẽ tranh về biển đảo quê hương. Cuộc thi tìm hiểu biển đảo. Sáng tác thơ, văn về biển đảo quê hương.

Phần II, làm văn, yêu cầu về hình thức đoạn văn khoảng 500 chữ, không mắc lỗi diễn đạt, dùng từ. Đảm bảo đủ 3 phần mở bài, thân bài, kết bài.

Yêu cầu về nội dung Làm sáng tỏ được vấn đề nghị luận: Biết nghĩ bằng con tim.

Bài làm có thể triển khai theo nhiều cách, sau đây là gợi ý: Biết nghĩ bằng con tim - lời khuyên này tưởng chừng như trái ngược với quan niệm thông thường, nhưng lại ẩn chứa nhiều giá trị sâu sắc và ý nghĩa, mở ra cho chúng ta một góc nhìn mới mẻ về cuộc sống.

Ở phần thân bài, giải thích vấn đề biết nghĩ bằng con tim là tập trung cảm nhận, lắng nghe vấn đề bằng tình cảm, bằng cả sự chân thành.

Biết nghĩ bằng con tim không đơn thuần là việc để cảm xúc chi phối lý trí, mà là sự kết hợp hài hòa giữa lý trí và cảm xúc, giúp con người đưa ra những quyết định sáng suốt và sống một cuộc sống trọn vẹn hơn.

Các em cần làm rõ suy nghĩ bằng con tim giúp ta thấu hiểu và cảm thông với mọi người xung quanh.

Đặt mình vào vị trí của người khác, ta sẽ dễ dàng đồng cảm với những khó khăn, niềm vui và nỗi buồn của họ. Từ đó, ta biết cách cư xử sao cho phù hợp, tạo dựng những mối quan hệ tốt đẹp và xây dựng một xã hội đầy ắp yêu thương.

Suy nghĩ bằng con tim cũng giúp ta trân trọng những giá trị tinh thần trong cuộc sống.

Thay vì chạy theo những giá trị vật chất phù phiếm, ta sẽ biết trân trọng những điều bình dị như tình yêu thương, hạnh phúc gia đình, tình bạn, tình thầy trò,...

Những giá trị tinh thần này mới là nguồn động lực giúp ta vượt qua mọi khó khăn và sống một cuộc sống ý nghĩa. Biết nghĩ bằng con tim giúp ta nhìn nhận lại thái độ của mình trong cuộc sống, biết được niềm vui, nỗi buồn của mình ở đâu. Từ đó biết hàn gắn những nỗi đau và tìm được ý nghĩa của cuộc sống;

Biết nghĩ bằng con tim giúp chúng ta thấu hiểu chính mình, làm chủ cuộc sống của mình;

Học sinh lấy dẫn chứng minh họa phù hợp.

Trong bài văn học sinh cần bày tỏ chính kiến về việc "biết nghĩ bằng con tim" không đồng nghĩa với việc gạt bỏ hoàn toàn lý trí.

Có những người sống quá cảm xúc, không suy nghĩ thấu đáo mà quyết định sai lầm.

Có những người sống quá lí trí khiến cuộc sống trở nên khô khan, lạnh lùng, vô cảm.

Lý trí là nền tảng giúp ta đưa ra những quyết định sáng suốt và có trách nhiệm. Khi kết hợp hài hòa giữa lý trí và cảm xúc, ta sẽ có những hành động đúng đắn và phù hợp với hoàn cảnh.

Lời khuyên "biết nghĩ bằng con tim" của tác giả Thu Giang Nguyễn Duy Cần là một lời khuyên đắt giá cho cuộc sống. Khi ta biết cách suy nghĩ bằng con tim, ta sẽ có một cuộc sống trọn vẹn và ý nghĩa hơn.

Liên hệ bản thân và kết bài: Tổng kết lại vấn đề.

Phần nghị luận văn học: Nếu học sinh lựa chọn đề số 1 về “Chiếc Lược Ngà” thì phẩn mở bài cần giới thiệu tác giả Nguyễn Quang Sáng là nhà văn trưởng thành trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.

Sinh ra, lớn lên và hoạt động chủ yếu ở chiến trường miền Nam nên các sáng tác của ông hầu như chỉ xoay quanh cuộc sống con người Nam Bộ trong hai cuộc kháng chiến cũng như sau hòa bình.

Giới thiệu tác phẩm: Tác phẩm Chiếc lược ngà được viết năm 1966 khi tác giả hoạt động ở chiến trường Nam Bộ. Được in trong tập truyện cùng tên.

Giới thiệu vấn đề nghị luận: Tình cảm nhân vật bé Thu dành cho cha. Từ đó liên hệ thực tế cuộc sống (hoặc một tác phẩm khác cùng đề tài) để thấy được ý nghĩa của tình cảm gia đình đối với mỗi con người.

Trong phần thân bài tình cảm nhân vật bé Thu dành cho cha. Trước khi bé Thu biết ông Sáu là cha. Những tưởng ngày đoàn viên sau 8 năm xa cách phải đầy mừng tủi, hạnh phúc nhưng cô bé lại thể hiện một thái độ khác thường.

Trước sự xúc động của ông Sáu, ba bé Thu thì cô bé ngạc nhiên, hoảng sợ, mặt tái đi, bỏ chạy, cầu cứu má.

Những ngày sau đó dù ông dành hết thời gian bên con, yêu thương, chăm sóc nhưng bé Thu vẫn lạnh nhạt, xa lánh thậm chí bướng bỉnh, ngang ngạnh cự tuyệt ông.

Cô bé không chịu gọi ông là cha. Những lúc phải nói với ông nó chỉ gọi trống không, bất chấp sự trách móc của mẹ.

Lúc khó khăn, nguy cấp khi phải chắt nước nồi cơm vừa to, vừa nặng quá sức mình con bé cũng không chịu nhờ ông Sáu. Nó tự xoay sở để không phải gọi ông là ba.

Cô bé còn từ chối sự chăm sóc của ông rất quyết liệt. Nó hất miếng trứng cá ông gắp cho ra khỏi bát làm đổ cả cơm. Lúc ông Sáu không kìm được nỗi đau khổ nên phạt bé Thu, con bé ngay lập tức bỏ sang nhà bà ngoại.

Bé Thu hồn nhiên nhưng cũng bướng bỉnh, cá tính. Cô không nhận ông Sáu là ba vì trên mặt ông có vết sẹo, không giống với người ba của cô bé trên tấm hình suốt 8 năm nay.

Chính cách chối từ tình cảm của ông Sáu đã cho thấy tình yêu thương thắm thiết của bé Thu giành cho cha mình. Đối với cô bé tiếng gọi cha rất thiêng liêng, không thể tùy tiện và trong hoàn cảnh cho rằng ông Sáu không phải cha mình, Thu nhất quyết cự tuyệt ông.

Sau khi bé Thu biết ông Sáu là cha mình. Sau khi nghe bà ngoại giải thích, bé Thu đã trở về nhà trong sáng ngày ông Sáu lên đường về đơn vị. Con bé đã thay đổi hoàn toàn thái độ trong sự ngỡ ngàng của ông Sáu và mọi người. Nó cau có, bướng bỉnh mà buồn rầu và nghĩ ngợi sâu xa.

Khi bắt gặp cái nhìn trìu mến, buồn bã của ba đôi mắt nó bỗng xôn xao. Đó là cái xôn xao của sự đồng cảm. Bé Thu nhận ra những tiếc nuối, xót xa, yêu thương trong ánh mắt của ba mình.

Đến giây phút cuối cùng, khi ông Sáu cất lời từ biệt con bé mới cất lên tiếng gọi ba xé lòng. Tiếng gọi bị kìm nén suốt 8 năm. Tiếng gọi chất chứa bao tình yêu thương thắm thiết.

Không chỉ vậy, nó xô đến ôm chặt lấy ba, hôn ba, hôn lên vết thẹo. Con bé muốn giữ chặt ba, không cho ba đi. Nó lo sợ ba sẽ đi mất. Nó muốn bày tỏ tất cả tình yêu của mình dành cho ba.

Trong khoảnh khắc, mọi khoảng cách với ba bị xóa bỏ. Cô bé không dấu sự gắn bó và tình cảm của mình dành cho ba khiến mọi người xúc động.

Miêu tả biến đổi tình cảm của bé Thu, tác giả đã một lần nữa tô đậm tình yêu ba tha thiết. Khi lạnh nhạt cũng như khi quấn quýt, bé Thu đều hướng đến ba mình.

Liên hệ thực tế (hoặc tác phẩm khác cùng chủ đề) để thấy được ý nghĩa của tình cảm gia đình đối với mỗi con người.

Học sinh có thể lựa chọn liên hệ thực tế hoặc liên hệ tác phẩm khác cùng chủ đề để thấy được ý nghĩa của tình cảm gia đình đối với con người. Sau đây là gợi ý, liên hệ tác phẩm cũng chủ đề: Bếp lửa. Ý nghĩa của tình cảm gia đình đối với mỗi con người: Gia đình là điểm tựa, là nơi mang đến những bình yên, hạnh phúc cho mỗi cá nhân. Gia đình là động lực để mỗi cá nhân phấn đấu.

Gia đình là nơi che chở, vỗ về, tiếp thêm sức mạnh để mỗi cá nhân phấn đấu, vượt qua khó khăn, thử thách.

Trong phần kết bài, học sinh cần tổng kết lại vấn đề khẳng định tình cảm mẫu tử là giá trị thiêng liêng của mỗi con người.