Việc chính thức phê duyệt kế hoạch phát triển một tuyến đường vận chuyển dài 45 km ở Istanbul vào tháng trước đã mở ra cuộc tranh luận về cam kết của Thổ Nhĩ Kỳ đối với Công ước Montreux năm 1936.

Hiệp ước nhằm mục đích phi quân sự hóa Biển Đen bằng cách đặt ra các quy tắc thương mại và hải quân nghiêm ngặt về việc đi qua eo biển Bosphorus và Dardanelles dẫn đến Địa Trung Hải.

Trong lá thư của mình, 104 đô đốc đã nghỉ hưu cho biết hiệp ước hiện có "bảo vệ tốt nhất các lợi ích của Thổ Nhĩ Kỳ".

"Gần đây, việc tranh luận rút khỏi các điều ước quốc tế của Hiệp ước Montreux và dự án Kênh đào Istanbul là đáng lo ngại", bức thư viết.

Hôm thứ Hai (5/4), ông Erdogan đã cáo buộc 104 đô đốc đã nghỉ hưu "ám chỉ một cuộc đảo chính chính trị" bằng cách chỉ trích kế hoạch của ông về một tuyến đường mới nối Biển Đen với Địa Trung Hải.

Ông Erdogan nói trong một tuyên bố: “Ở một đất nước có quá khứ đầy rẫy những cuộc đảo chính, một âm mưu khác của nhóm các đô đốc đã nghỉ hưu không bao giờ có thể được chấp nhận”.

Trong khi văn phòng công tố viên chính của Ankara đã ban hành lệnh bắt giữ đối với 10 cựu đô đốc đã ký vào bức thư, 4 người khác đã phải trình báo với cảnh sát ở thủ đô Thổ ​​Nhĩ Kỳ trong vòng 3 ngày. Bốn người khác không bị bắt vì lý do tuổi đã cao.

Họ bị cáo buộc "sử dụng vũ lực và bạo lực để thoát khỏi trật tự hiến pháp", đài truyền hình NTV đưa tin.

Văn phòng công tố đã mở một cuộc điều tra hôm Chủ nhật đối với các đô đốc đã nghỉ hưu vì nghi ngờ có "thỏa thuận phạm tội chống lại an ninh của đất nước và trật tự hiến pháp".

Cách diễn đạt này tương tự như cách mà các công tố viên đã sử dụng để chống lại các nhà phê bình khác của ông Erdogan, những người đã bị bỏ tù trong một cuộc đàn áp sau một cuộc đảo chính thất bại vào năm 2016.

Cha đẻ của học thuyết hàng hải bị bắt

Các đô đốc đã nghỉ hưu bị bắt giữ hôm thứ Hai bao gồm một số chỉ huy hải quân nổi tiếng nhất của Thổ Nhĩ Kỳ, ông Cem Gurdeniz, cha đẻ của học thuyết hàng hải mới gây tranh cãi của Thổ Nhĩ Kỳ, "Tổ quốc xanh".

Học thuyết này đã trở nên nổi tiếng, đặc biệt là trong căng thẳng năm ngoái giữa Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ về việc Ankara thăm dò khí đốt ở phía đông Địa Trung Hải.

Họ lập luận rằng Thổ Nhĩ Kỳ có quyền đối với các biên giới hàng hải đáng kể bao gồm vùng nước xung quanh một số hòn đảo của Hy Lạp, khiến Athens cảm thấy bất bình.

Cũng bị bắt giữ là ông Alaettin Sevim, người trước đó đã bị bắt vào năm 2011 khi bị cáo buộc tham gia âm mưu đảo chính.

Trước khi lệnh bắt được ban hành, hãng thông tấn nhà nước Anadolu cho biết văn phòng công tố đã xác định ai là "những kẻ cầm đầu" của bức thư ngỏ.

Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ đã phản ứng giận dữ với bức thư, cho rằng đây có vẻ là một lời kêu gọi đảo chính.

"Nói rõ suy nghĩ của một người là một chuyện, chuẩn bị một tuyên bố gợi lên một cuộc đảo chính là một chuyện khác", Chủ tịch quốc hội Mustafa Sentop cho biết hôm Chủ nhật (4/4).

Các cuộc đảo chính là một chủ đề nhạy cảm ở Thổ Nhĩ Kỳ kể từ khi quân đội, vốn từ lâu coi mình là người bảo đảm cho hiến pháp của đất nước, đã tổ chức ba cuộc đảo chính từ năm 1960 đến 1980.

Nỗ lực lật đổ Tổng thống Erdogan vào năm 2016 được đổ lỗi cho nhà truyền đạo Hồi giáo Fethullah Gulen. Ông Erdogan nắm quyền rút Thổ Nhĩ Kỳ ra khỏi các hiệp ước mà không cần quốc hội thông qua vào năm 2018.

Tháng trước, ông đã rút Thổ Nhĩ Kỳ khỏi hiệp ước ràng buộc đầu tiên trên thế giới về ngăn chặn và chống bạo lực đối với phụ nữ.