Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đến thăm Trường Tiểu học Võ Thị Thắng tại thủ đô La Habana, tháng 3/2018. Ảnh: VOV

Quan hệ truyền thống gắn bó, thủy chung

Việt Nam và Cuba chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày 2/12/1960. Từ đó đến nay, dù tình hình thế giới có nhiều thách thức, thăng trầm, song mối quan hệ đoàn kết, anh em giữa Việt Nam - Cuba do hai nhà lãnh đạo Fidel Castro và Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt nền móng ngày càng được củng cố và phát triển, gắn bó khăng khít trên nhiều lĩnh vực.

Hai bên duy trì trao đổi thường xuyên đoàn các cấp thăm lẫn nhau, nổi bật gần đây có các chuyến thăm Cuba của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (tháng 4/2012 và tháng 3/2018), Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng (tháng 3/2014), Chủ tịch nước Trương Tấn Sang (tháng 9/2015), Cố Chủ tịch nước Trần Đại Quang (tháng 11/2016), Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân tham dự tang lễ Lãnh tụ Fidel Castro (tháng 11/2016); và các chuyến thăm Việt Nam của Chủ tịch Fidel Castro (tháng 2/2003), Chủ tịch Raul Castro (tháng 7/2012), Chủ tịch Quốc hội Esteban Lazo Hernande (tháng 6/2017)...

Hai bên thường xuyên trao đổi đoàn giữa các cơ quan của Đảng, các bộ, ngành, doanh nghiệp... Đây là minh chứng cho quan hệ hợp tác hữu nghị, đoàn kết đặc biệt mà lãnh đạo, nhân dân hai nước dày công vun đắp, đồng thời qua đó góp phần thúc đẩy quan hệ truyền thống tốt đẹp Việt Nam - Cuba. Ngoài ra, hai bên còn tiến hành thường xuyên, hiệu quả các cơ chế hợp tác Ủy ban liên Chính phủ, Hội thảo lý luận giữa hai Đảng, tham khảo chính trị giữa hai Bộ Ngoại giao, đối thoại về an ninh - quốc phòng.

Về ngoại giao đa phương, hai bên duy trì quan hệ hợp tác, ủng hộ lẫn nhau tại các tổ chức quốc tế, diễn đàn đa phương, nhất là tại Liên Hợp quốc. Việt Nam cam kết ủng hộ Cuba ứng cử vào Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2021 - 2023; nhất quán ủng hộ việc bãi bỏ cấm vận kinh tế của Mỹ chống Cuba. Bên cạnh đó, Cuba khẳng định ủng hộ Việt Nam ứng cử vào Hội đồng bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020 - 2021.

Không chỉ cấp Nhà nước, những năm qua, nhiều Bộ, ngành, cơ quan, tổ chức của hai nước cũng thường xuyên duy trì sự hợp tác chặt chẽ với nhiều hoạt động hợp tác sôi động.

Có thể nói, mối quan hệ giữa hai nước không chỉ được vun đắp từ sự gắn bó, hỗ trợ lẫn nhau giữa hai Đảng, Nhà nước và Chính phủ mà ngay cả mỗi người dân Việt Nam, Cuba đều là những người xây dựng mối quan hệ hữu nghị đặc biệt này. Từ những sinh viên, kỹ sư xây dựng cho đến những nhà ngoại giao, bác sĩ… đã viết nên những trang sử đẹp trong quan hệ song phương giữa hai nước.

Nâng tầm hợp tác trong bối cảnh mới

Cùng với quan hệ chính trị tốt đẹp, hợp tác kinh tế, thương mại giữa hai nước cũng được quan tâm thúc đẩy thông qua các chương trình, dự án hợp tác và đầu tư. Hiện Việt Nam là một trong 10 nước dẫn đầu và đứng thứ hai ở châu Á về trao đổi thương mại với Cuba. Mặt hàng Việt Nam xuất khẩu sang Cuba với giá trị lớn nhất là gạo (khoảng 300.000 - 400.000 tấn/năm), ngoài ra, còn có than đá, hóa chất, dệt may, máy tính... Cuba xuất khẩu chủ yếu sang Việt Nam mặt hàng dược phẩm. Giá trị kim ngạch hai chiều đạt trung bình 170 triệu USD/năm từ năm 2012 đến 2014; năm 2015 đạt 218 triệu USD; năm 2016 và 2017 duy trì mức 230 triệu USD.

Gần đây, Cuba chủ trương mở rộng hợp tác với nước ngoài, hàng trăm doanh nghiệp Việt Nam đã sang Cuba tìm cơ hội đầu tư kinh doanh. Các doanh nghiệp Việt Nam đã tích cực phối hợp với các đối tác Cuba trong lĩnh vực sản xuất vật liệu xây dựng, đồ gia dụng, xây dựng khách sạn, khu nghỉ dưỡng, phát triển năng lượng tái tạo và một số lĩnh vực khác. Các dự án hợp tác sản xuất lúa gạo, phát triển cây ngô, đậu tương, cà phê, nuôi trồng thủy sản tại Cuba được hai bên phối hợp triển khai hiệu quả, góp phần hỗ trợ Cuba nâng cao sản lượng sản xuất, đảm bảo an ninh lương thực.

Phía Cuba cũng chủ động đề xuất doanh nghiệp Việt Nam tham gia đầu tư vào các lĩnh vực tiềm năng như sản xuất lương thực, công nghiệp, du lịch, công nghệ sinh học và các lĩnh vực ưu tiên phát triển tại Đặc khu kinh tế Mariel. Việt Nam và Cuba thúc đẩy khả năng hợp tác giữa Tập đoàn Viễn thông Quân đội Viettel và Công ty Viễn thông Nhà nước Cuba ETECSA trong lĩnh vực viễn thông. Hai bên tiếp tục hợp tác trong lĩnh vực sản xuất vaccine, dược phẩm, trao đổi chuyên gia nghiên cứu kiểm nghiệm thuốc.

Về hợp tác nông nghiệp, Dự án hợp tác hỗ trợ Cuba phát triển sản xuất lúa gạo quy mô hộ gia đình giai đoạn 2011 - 2015 với tổng số vốn đầu tư 43 triệu USD đạt kết quả tích cực. Các dự án hỗ trợ Cuba sản xuất ngô, đậu tương và nuôi trồng thủy sản đã kết thúc giai đoạn 1 và hiện đang tiếp tục thực hiện giai đoạn 2. Hai bên tiếp tục nghiên cứu và triển khai các dự án nông nghiệp - thủy sản khác trong thời gian tới…

Trong bối cảnh đó, chuyến thăm tới Việt Nam của Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cuba Miguel Mario Diáz Canel Bermúdez nhằm tiếp nối và phát triển quan hệ đặc biệt Việt Nam - Cuba, triển khai các nội dung thỏa thuận đạt được trong chuyến thăm cấp Nhà nước tới Cuba của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tháng 3/2018 và chuyến thăm Việt Nam của Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Cuba Salvador Valdés Mesa tháng 9/2018.

Với một lịch trình dự kiến dày đặc cùng nhiều hoạt động phong phú, chuyến thăm của Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cuba Miguel Mario Diáz Canel Bermúdez góp phần củng cố sự tin cậy chính trị, thúc đẩy hợp tác trên các lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư... có bước phát triển thực chất, tương xứng với quan hệ chính trị giữa hai nước.

T.Toàn