Hiện nay, hàng loạt các lệnh trừng phạt đang giáng xuống nền kinh tế Nga từ khắp nơi trên thế giới, có nhiều bằng chứng cho thấy sự sẵn sàng và khả năng hỗ trợ nước láng giềng phương Bắc của Trung Quốc có thể bị hạn chế. Bắc Kinh đã từ chối lên án chiến dịch quân sự của Nga vào Ukraine, nhưng muốn tránh bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt mà họ nhiều lần chỉ trích là không hiệu quả trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng.

Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị cho biết hôm thứ Ba trong cuộc điện đàm với người đồng cấp Tây Ban Nha: "Trung Quốc không phải là một bên trong cuộc khủng hoảng [Ukraine], và không muốn các lệnh trừng phạt ảnh hưởng đến Trung Quốc, đặc biệt là kinh tế”.

Ngoài ra, nước này cũng hoàn toàn ủng hộ các ý kiến được đưa ra vào hồi đầu tuần của Đại sứ Trung Quốc tại Ukraine. "Ukraine sẽ không bao giờ bị Trung Quốc tấn công. Chúng tôi sẽ hỗ trợ, đặc biệt là về mặt tài chính", theo thông cáo báo chí do chính quyền khu vực Lviv, Fan Xianrong đưa ra.

Lo ngại rằng các công ty Trung Quốc có thể phải đối mặt với các lệnh trừng phạt của Mỹ vì trước đó mối quan hệ của họ với Nga đã góp phần dẫn đến đợt bán tháo lớn chứng khoán Trung Quốc trong những ngày gần đây. Sự sụt giảm này đã được đảo ngược vào thứ Tư khi Bắc Kinh cam kết theo đuổi các chính sách nhằm thúc đẩy nền kinh tế đang suy yếu và ổn định thị trường tài chính.

Các quan chức Mỹ hôm thứ Hai chia sẻ rằng họ có thông tin cho thấy Trung Quốc đã bày tỏ sự cởi mở trong việc cung cấp cho Nga hỗ trợ quân sự và tài chính theo yêu cầu. Trung Quốc bác bỏ đó là "thông tin sai lệch".

Các nhà phân tích cho rằng Trung Quốc đang cố gắng đạt được "sự cân bằng mong manh" giữa việc ủng hộ Nga một cách khoa trương nhưng không gây hiềm khích thêm với Hoa Kỳ.

Trung Quốc và Nga đều có lợi ích chiến lược trong việc đối đầu với phương Tây. Mặt khác, các ngân hàng Trung Quốc không thể để mất khả năng tiếp cận với đô la Mỹ, và nhiều ngành công nghiệp của Trung Quốc không thể để mất quyền tiếp cận với công nghệ của Mỹ.

Trong khi Trung Quốc là đối tác thương mại quan trọng nhất của Nga, chính phủ Trung Quốc có những ưu tiên khác. Thương mại giữa hai nước chỉ chiếm 2% tổng kim ngạch thương mại của Trung Quốc. Theo thống kê của hải quan Trung Quốc từ năm ngoái, Liên minh châu Âu và Hoa Kỳ có cổ phần lớn hơn nhiều.

Dưới đây là một số bước tiến mà Bắc Kinh đã thực hiện trong những tuần gần đây để tách mình khỏi nền kinh tế bị cô lập và đang sụp đổ của Nga.

Khiến đồng Rúp giảm giá trị

Đồng nhân dân tệ - tiền tệ của Trung Quốc, không giao dịch hoàn toàn tự do, thay vào đó len lỏi trong các dải do các quan chức của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) thiết lập. Họ đã tăng gấp đôi quy mô phạm vi giao dịch của đồng rúp vào tuần trước, khiến cho đồng tiền Nga giảm giá nhanh hơn.

Kể từ khi bắt đầu cuộc khủng hoảng Ukraine, đồng Rúp Nga đã mất hơn 20% giá trị so với đồng đô la và đồng euro. Bắc Kinh không ủng hộ Moscow bằng cách khiến cho đồng tiền của Nga giảm giá so với đồng nhân dân tệ.

Đối với các mặt hàng nhập khẩu của Trung Quốc như điện thoại thông minh và ô tô, người Nga sẽ phải trả nhiều hơn bằng đồng rúp. Ví dụ như các thương hiệu điện thoại Trung Quốc Xiaomi và Huawei cực kỳ phổ biến ở Nga và đã cạnh tranh vị trí dẫn đầu thị trường với Apple (AAPL) và Samsung (SSNLF) trước chiến tranh nổ ra.

Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc như Great Wall Motor và Geely Auto chiếm 7% thị trường Nga, bán được hơn 115.000 xe trong năm ngoái. Do biến động tiền tệ, Great Wall Motor đã ngừng cung cấp xe mới cho các đại lý của Nga.

Việc mở rộng biên độ giao dịch sẽ cho phép đồng nhân dân tệ bắt kịp với sự biến động mạnh của đồng rúp, khiến các công ty Trung Quốc "nắm bắt tốt hơn mức độ hoặc xu hướng của biến động tỷ giá hối đoái trong tương lai và giảm rủi ro hối đoái bằng cách sử dụng các phương pháp phòng ngừa rủi ro, chẳng hạn như các công cụ phái sinh", theo Mạng Doanh nghiệp Trung Quốc thuộc sở hữu nhà nước.

Hiện nay, khoảng 25 tỷ USD thương mại Trung - Nga được thực hiện bằng đồng nhân dân tệ.

Nguồn dự trữ tiền tệ

Theo Alicia Garca-Herrero, nhà kinh tế trưởng về Châu Á Thái Bình Dương tại Natixis, hỗ trợ đáng kể nhất mà Trung Quốc có thể cung cấp cho Nga là thông qua 90 tỷ USD dự trữ nhân dân tệ do Nga nắm giữ.

Các lệnh trừng phạt đã đóng băng khoảng 315 tỷ USD dự trữ của Nga, hoặc gần một nửa tổng số, do các nước phương Tây đã cấm giao dịch với ngân hàng trung ương của Nga.

Bộ trưởng Tài chính Nga ông Anton Siluanov đã tuyên bố trong tuần này rằng nước này muốn sử dụng dự trữ nhân dân tệ sau khi bị từ chối tiếp cận với đô la Mỹ và euro.

Theo Garca-Herrero nhận xét nếu Trung Quốc cho phép Nga chuyển đổi dự trữ nhân dân tệ của mình sang đô la Mỹ hoặc euro, điều đó rõ ràng sẽ đưa Nga vào sự bế tắc. Bà nói: “Rủi ro về vi phạm các lệnh trừng phạt của phương Tây sẽ là một bước tiến lớn mà PBOC phải thực hiện, điều này rất khó xảy ra”.

"Những lợi ích lâu dài của việc xích lại gần Nga có thể không lớn hơn tác động của việc các nhà đầu tư phương Tây đột ngột từ bỏ Trung Quốc", bà nói thêm.

Khấu trừ các bộ phận lắp ráp máy bay

Do lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu, hai nhà sản xuất máy bay lớn nhất thế giới là Boeing (BA) và Airbus (EADSF) không còn khả năng cung cấp phụ tùng thay thế hoặc hỗ trợ bảo trì cho các hãng hàng không Nga. Đầu tháng này, một quan chức hàng đầu của Nga nói rằng Trung Quốc đã từ chối gửi các bộ phận máy bay cho Nga.

Điều đó có nghĩa là các hãng hàng không Nga có thể cạn kiệt các bộ phận lắp ráp trong vòng vài tuần hoặc máy bay hoạt động mà không được thay thế thiết bị thường xuyên theo khuyến nghị để hoạt động an toàn.

Hãng thông tấn nhà nước Nga Tass dẫn lời người đứng đầu cơ quan vận tải hàng không Nga Valery Kudinov cho biết Nga sẽ tìm kiếm cơ hội tìm kiếm các bộ phận từ các nước như Thổ Nhĩ Kỳ và Ấn Độ.

Vào năm 2017, Trung Quốc và Nga đã thành lập một liên doanh hàng không dân dụng để phát triển một loại máy bay chở khách đường dài, thân rộng mới nhằm cạnh tranh với Boeing và Airbus. Việc sản xuất CR929 đã bắt đầu, nhưng những bất đồng về nhà cung cấp đã gây ra sự chậm trễ. Ban đầu, khách hàng dự kiến có thể mua chiếc máy bay này vào năm 2024. Tuy nhiên, Nga đã lùi thời hạn từ năm 2028 xuống năm 2029.

Đóng băng đầu tư cơ sở hạ tầng

Ngân hàng Thế giới đã tạm dừng tất cả các hoạt động của mình ở Nga và Belarus. Họ đã không phê duyệt các khoản vay hoặc đầu tư mới cho Nga kể từ năm 2014 và không phê duyệt cho Belarus kể từ năm 2020.

Có lẽ đáng ngạc nhiên hơn là Ngân hàng Đầu tư Cơ sở Hạ tầng Châu Á cũng làm như vậy. Hồi đầu tháng, họ tuyên bố sẽ đình chỉ tất cả các hoạt động liên quan đến Nga và Belarus "khi cuộc chiến ở Ukraine bùng phát." Theo tuyên bố, động thái này được thực hiện "vì lợi ích tốt nhất của ngân hàng".

Quyết định đình chỉ các hoạt động của AIIB (Trung Quốc) tại Nga có nghĩa là khoản cho vay được phê duyệt hoặc đề xuất trị giá 1,1 tỷ USD nhằm cải thiện mạng lưới đường bộ và đường sắt của Nga hiện đang bị tạm dừng.

Lê Na (Theo CNN)