Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Zhao Lijian nói với các phóng viên hôm thứ Hai (19/7) rằng: “Kế hoạch làm việc về nghiên cứu nguồn gốc giai đoạn hai do Ban Thư ký WHO đề xuất trái ngược với quan điểm của Trung Quốc và nhiều nước khác về vấn đề này. Chúng tôi lo ngại về vấn đề chính trị hóa của một số quốc gia".

Bắc Kinh đã kiên quyết phản đối việc giám sát thêm một phòng thí nghiệm virus học ở Vũ Hán, nơi virus có thể đã xuất hiện vào cuối năm 2019. Các nhà điều tra của WHO, sau các cuộc đàm phán sâu rộng, đã đến thăm Trung Quốc vào đầu năm nay và tuyên bố rằng một vụ rò rỉ trong phòng thí nghiệm là “cực kỳ khó xảy ra”. Tuy nhiên, phát hiện đó đã bị nghi ngờ không chỉ bởi Mỹ và các chính phủ đồng minh mà còn cả Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus.

Ông Tedros cho biết: “Nếu chúng tôi nhận được thông tin đầy đủ, chúng tôi có thể loại trừ điều đó. Vì vậy, một lần nữa, một trong những thách thức là khả năng tiếp cận và cũng như tính minh bạch đối với giả thuyết được đưa ra".

Phát biểu của ông Tedros không giống với quan điểm của ông trong những tháng đầu tiên của đại dịch, khi WHO cho rằng Bắc Kinh minh bạch về cuộc khủng hoảng y tế đang nổi lên đã làm dấy lên sự lo lắng của quốc tế và nghi ngờ có tham nhũng tại WHO.

“Bản thân tôi là một kỹ thuật viên phòng thí nghiệm. Tôi là một nhà miễn dịch học và đã làm việc trong phòng thí nghiệm, và các tai nạn trong phòng thí nghiệm đã xảy ra”, Tổng giám đốc WHO nói. "Đó là điều phổ biến. Tôi đã thấy nó xảy ra và bản thân tôi cũng có lỗi. Vì vậy, nó có thể xảy ra. Và việc kiểm tra những gì đã xảy ra, đặc biệt là trong phòng thí nghiệm của chúng tôi, là điều quan trọng".

Sự thay đổi quan điểm của người đứng đầu WHO đã khiến các quan chức Trung Quốc khó chịu.

“Trung Quốc đã đưa ra dữ liệu thô cần được chú ý đặc biệt, từng mục một, khi phái đoàn chung tiến hành nghiên cứu nguồn gốc ở Trung Quốc", ông Zhao nhấn mạnh hôm thứ Sáu (16/7).

“Các chuyên gia nước ngoài đã nhiều lần nói rằng nhóm chuyên gia có quyền truy cập vào lượng lớn dữ liệu thông tin và hoàn toàn hiểu rằng một số dữ liệu không thể được sao chép hoặc mang ra nước ngoài vì nó liên quan đến quyền riêng tư cá nhân", ông Zhao chia sẻ thêm. 

Một thành viên quan trọng trong cuộc điều tra ban đầu của WHO thừa nhận rằng các thành viên trong nhóm chỉ đơn giản hỏi các quan chức Trung Quốc xem phòng thí nghiệm của họ có phải là hiện trường của đợt bùng phát virus ban đầu hay không và chấp nhận sự từ chối của họ.

Về phía mình, các quan chức Trung Quốc muốn WHO điều tra xem liệu đại dịch có bắt đầu hoàn toàn ở một quốc gia khác hay không. Một số quan chức Trung Quốc từng đề nghị điều khi nguồn gốc đại dịch từ Mỹ khi cho rằng nước này có nhiều phòng thí nghiệm virus.

Ông Zhao mặc dù có phàn nàn về quan điểm của ông Tedros nhưng vẫn tuyên bố rằng Bắc Kinh sẽ không đồng ý cho một cuộc điều tra tiếp theo và cho biết việc này sẽ được các chuyên gia nghiên cứu kỹ.

“Chúng tôi hy vọng WHO có thể tuân thủ tinh thần khoa học, chuyên nghiệp, khách quan và làm việc với cộng đồng quốc tế để cùng nhau duy trì tính nghiêm túc và tính khoa học của các nghiên cứu, chống lại phản ứng dữ dội của chính trị hóa, và bảo vệ bầu không khí lành mạnh", ông Zhao nói. “Đối với kế hoạch làm việc về nghiên cứu nguồn gốc giai đoạn hai do WHO đề xuất, các chuyên gia liên quan của phía Trung Quốc đang nghiên cứu kỹ lưỡng".