Có hình dạng giống một viên đạn hơn là một chiếc máy bay thông thường, X-15 được trang bị tên lửa đã hoàn thành 199 chuyến bay thử nghiệm trong vòng 9 năm, bắt đầu từ năm 1959. Nó có thể đến rìa không gian và sau đó lướt trở lại Trái đất, thu thập dữ liệu cho thiết kế và kỹ thuật của các tàu vũ trụ Mỹ sau này, bao gồm cả tàu con thoi của NASA.

Máy bay được điều khiển bởi một đội ưu tú chỉ gồm 12 phi công, bao gồm cả Neil Armstrong, người dẫn đầu cuộc hạ cánh lên mặt trăng vào năm 1969.

"Một trong những phi công X-15, Bill Dana, từng nói rằng đó mới chính là chiếc máy bay để bay", ông Christian Gelzer, nhà sử học chính tại Trung tâm Nghiên cứu Chuyến bay Armstrong của NASA, cho biết. "Nó mang lại cho bạn tốc độ lớn nhất, sự phấn khích lớn nhất, nỗi kinh hoàng lớn nhất. Chúng tôi chưa chế tạo được thứ gì như X-15", ông nói thêm.

Loạt "X" bao gồm hơn 60 máy bay thử nghiệm được sản xuất bởi các cơ quan chính phủ Mỹ, bao gồm không quân và NASA, kể từ khi Thế chiến thứ hai kết thúc. X-15 có một mục tiêu đặc biệt đầy tham vọng.

Năm 1952, khi quá trình phát triển X-15 bắt đầu, kỷ lục tốc độ không khí chính thức của một chiếc máy bay chỉ ở mức dưới 700 dặm/giờ (1126 km/h). Nhiệm vụ của máy bay này là đạt tốc độ Mach 5, gấp 5 lần tốc độ âm thanh, tức gần 4.000 dặm/giờ (6437 km/h) 

"Một chiếc máy bay như vậy cũng sẽ phải bay ở độ cao 250.000 feet, cao hơn bất kỳ độ cao nào của máy bay tại thời điểm đó", ông Gelzer nói. Dự án được dẫn đầu bởi Không quân Mỹ và Ủy ban Cố vấn Quốc gia về Hàng không Vũ trụ (NACA), cơ quan sẽ trở thành NASA vào năm 1958.

X-15 về cơ bản là một tên lửa có buồng lái, vì vậy không giống như các máy bay khác, nó không được thiết kế để cất cánh từ đường băng. Thay vào đó, nó phải được đưa lên độ cao lớn và thả từ tàu mẹ, trong trường hợp này là một máy bay ném bom B-52 được cải tiến đặc biệt.

Với chiếc X-15 dài 18 mét bên dưới, chiếc B-52 sẽ cất cánh từ Căn cứ Không quân Edwards ở Nam California và bay về phía Nevada hoặc Utah, trước khi quay lại và thả máy bay ở độ cao 45.000 feet (13,7 km) và tốc độ hơn 600 dặm/h (965 km/h).

Chỉ tại thời điểm đó, phi công X-15 mới kích hoạt động cơ tên lửa và bắt đầu phóng ​​ra khỏi bầu khí quyển của Trái đất và vào không gian. Nhiên liệu là sự kết hợp của amoniac và oxy lỏng, chỉ đủ duy trì chưa đầy hai phút. Ông Gelzer nói: "Milt Thompson, một trong những phi công, nói rằng đó là chiếc máy bay duy nhất mà anh ấy rất vui khi động cơ ngừng hoạt động".

Sau khi đạt đến độ cao mục tiêu, X-15 bay cao tới 354.200 feet (107 km), gấp khoảng 10 lần độ cao hành trình của một máy bay thương mại, các phi công sẽ tiến hành các thí nghiệm trong môi trường chưa được biết đến này, giúp các chuyên gia thu thập dữ liệu về chuyến bay siêu thanh .

Phần lớn thiết kế của X-15 hướng tới việc có thể bay ở độ cao lớn, nơi không khí loãng đến nguyên tắc khí động học thông thường không còn hoạt động.

Vì lý do đó, X-15 được trang bị hệ thống điều khiển phản ứng, tương tự như hệ thống điều khiển sau này được sử dụng bởi các tàu con thoi và Trạm Vũ trụ Quốc tế. Nó thực hiện các vụ nổ hydrogen peroxide, về cơ bản là nước được oxy hóa ở nồng độ rất cao, tạo ra một lượng nhỏ lực đẩy đủ để lái máy bay.

Khi bay với tốc độ hàng nghìn dặm/giờ, lớp vỏ bên ngoài của X-15 trở nên rất nóng do ma sát khí động học và do đó nó phải được làm bằng hợp kim niken-crom đặc biệt có tên là Inconel X. "Máy bay nóng lên tới 1.200 độ F", ông Gelzer nói.

Hạ cánh X-15 không hề dễ dàng. "Kể từ thời điểm nó hết nhiên liệu, hoặc phi công tắt động cơ, đó là một chiếc tàu lượn. Một chiếc tàu lượn rất nặng, rất nhanh với đôi cánh rất nhỏ", ông cho hay. Thêm vào đó, do không có bánh xe hay bánh lái, chiếc máy bay này phải hạ cánh xuống lòng sông. 

Trung Kiên (theo CNN)