Xây dựng bất động sản ở Trung Quốc bị đình trệ và giá nhà giảm, nhiều chủ nhà Trung Quốc đang phải dần cắt giảm chi tiêu, trì hoãn việc kết hôn và các quyết định khác trong cuộc sống, thậm chí, họ phải trì hoãn việc thanh toán thế chấp cho những ngôi nhà chưa hoàn thành.

Nhà phát triển Peter sở hữu xế hộp đắt đỏ BMW 5, ấp ủ xây dựng ngôi nhà trị giá 2 triệu nhân dân tệ (300.000 USD) ở Trịnh Châu, thủ phủ của tỉnh Hà Nam, đã bị Tập đoàn phát triển bất động sản Aoyuan (Trung Quốc) tạm dừng dự án. Giờ đây, anh đang phải gánh một khoản thế chấp chiếm tới 90% thu nhập khả dụng trên một ngôi nhà mà anh có thể chưa bao giờ nhìn thấy.

“Tôi biết mọi khoản đầu tư đều đi kèm với rủi ro và sẵn sàng trả giá cho sự lựa chọn của chính mình,” Peter nói thêm: "Nhưng chủ nhà không phải là người đáng trách và không nên gánh chịu hậu quả."

Được biết, anh Peter là một trong số hàng trăm nghìn người mua nhà tại hơn 90 thành phố trên khắp Trung Quốc “tẩy chay” khoản thế chấp trị giá 2 nghìn tỷ nhân dân tệ sau khi các tập đoàn phát triển bất động sản quy mô lớn như Aoyuan và China Evergrande Group tạm dừng hàng loạt dự án nhà ở, đi vào khủng hoảng vỡ nợ.

Trong khi đó, ngày càng nhiều tầng lớp trung lưu của Trung Quốc - vốn có ước tính 70% tài sản gắn liền với thị trường nhà đất, đang thực hiện các hành động để từ chối thanh toán, gây ra mối đe dọa cho nền kinh tế và ổn định xã hội.

Các nhà chức trách Trung Quốc hiện đang gấp rút giải quyết tình trạng này, với một số đề xuất thời gian ân hạn thanh toán các khoản vay và để chính quyền địa phương và các ngân hàng vào cuộc giải cứu diễn biến này.

Nhà phân tích Kristy Hung của Bloomberg Intelligence ước tính rằng việc dừng xây dựng các dự án bất động sản có thể ảnh hưởng đến 4,7 nghìn tỷ nhân dân tệ các ngôi nhà ở Trung Quốc và có thể cần tới 1,4 nghìn tỷ nhân dân tệ, tương đương khoảng 1,3% tổng GDP để hoàn thành chúng.

Thị trường duy nhất

Ngành công nghiệp nhà ở Trung Quốc đặc biệt ở chỗ, những ngôi nhà mới thường được bán trước khi chúng được xây dựng, với các khoản thanh toán thế chấp phải được thực hiện ngay sau lần đặt cọc đầu tiên. Khoản tiền bán trước này đã góp phần tạo ra bong bóng nhà ở bằng cách cho phép các nhà phát triển bắt đầu phát triển các dự án mới.

Trong khi các dự án bất động sản bị đình trệ không phải là điều bất thường ở Trung Quốc, thì mức độ khủng hoảng hiện nay là rất phi thường. Điều này diễn ra khi nền kinh tế tăng trưởng chậm lại sau hơn hai năm đại dịch Covid và một cuộc tấn công lớn vào khu vực tư nhân với danh nghĩa "thịnh vượng chung", đã khiến tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên lên mức cao nhất trong lịch sử.

Được biết, giá nhà ở đã giảm trong 10 tháng liên tiếp, trong khi thu nhập khả dụng trên đầu người giảm trong quý thứ năm liên tiếp vào cuối tháng Sáu. Điều này xảy ra sau bong bóng nợ kéo dài một thập kỷ chứng kiến đòn bẩy hộ gia đình của Trung Quốc tăng lên 61,6% GDP vào cuối năm 2021 từ 27,8% vào cuối năm 2011. Tuy nhiên, đây là mức thấp so với các nền kinh tế lớn như Hoa Kỳ và Nhật Bản.

Hong Hao, cựu chiến lược gia về Trung Quốc tại Bocom International Holdings, cho biết việc từ chối thế chấp sẽ làm giảm giá nhà và doanh số bán nhà, tạo ra hiệu ứng tiêu cực lan tràn nền kinh tế.

Ở Trung Quốc, nơi thu nhập khả dụng trên đầu người chỉ bằng một phần nhỏ ở Mỹ, thường phải mất nhiều năm tiết kiệm mới đủ tiền mua một căn hộ, thường có giá vài triệu nhân dân tệ ở các trung tâm đô thị chính. Các cặp vợ chồng trẻ thường dựa vào cha mẹ và ông bà để giúp tài trợ, thường được ví von là “sáu chiếc ví”.

Li, một nhân viên công ty công nghệ đã bị cắt giảm 25% lương trong năm nay, hiện đang sử dụng một phần ba tiền lương của mình để trả khoản thế chấp 4.000 nhân dân tệ hàng tháng cho dự án phát triển Evergrande đang bị đình trệ ở Vũ Hán. Trong tháng này, ông đã cùng với khoảng 5.000 người khác tham gia một cuộc tẩy chay để thúc đẩy chính quyền địa phương và nhà phát triển khởi động lại việc xây dựng dự án, nơi được cho là có 39 tòa nhà chọc trời.

Chàng trai 26 tuổi nói rằng anh ấy “sợ hãi” về triển vọng của mình và sợ bắt đầu một mối quan hệ vì anh ấy không chắc mình sẽ sở hữu tài sản nhà đất - được coi là yêu cầu cho hôn nhân.

Biện pháp pháp lý giải quyết tình hình

Người mua nhà đất cũng đang xem xét các hành động pháp lý, đặc biệt là vấn đề liên quan các ngân hàng. Một số quyết định trước đó của tòa án đã đưa ra phán quyết có lợi cho người mua, hủy bỏ hợp đồng mua bất động sản của họ và yêu cầu các chủ đầu tư hoàn trả các khoản thanh toán và hoàn trả các khoản nợ còn lại cho ngân hàng.

Guo, người mua một tòa nhà Evergrande ở Hà Nam, đã đệ đơn kiện ngân hàng sau khi dự án bị trì hoãn vào năm ngoái và người cho vay của anh không đưa các khoản thanh toán xây dựng vào tài khoản ký quỹ.

“Chính ngân hàng ký quỹ và nhà phát triển đã vi phạm luật, tại sao người mua nhà phải trả giá?” anh ấy nói.

Trong khi đó, ngân hàng nơi anh Peter giao dịch cũng không thể chuyển tiền vào một tài khoản ký quỹ được cho là để hỗ trợ dự án, cho phép nhà phát triển tự do sử dụng tiền, anh và những người mua nhà khác đã tuyên bố trong lá thư tẩy chay thế chấp của họ.

Dẫu vậy, không phải tất cả người dân đều sẵn sàng phản đối hoặc gây áp lực với chính quyền địa phương. Anh Tom, người vào năm 2021 đã mua vào một dự án Evergrande ở Jingdezhen, không có kế hoạch ngừng thanh toán thế chấp hoặc tham gia các cuộc biểu tình vì lo ngại điều đó có thể làm ảnh hưởng đến xếp hạng tín dụng. Anh tin tưởng rằng chính quyền địa phương sẽ đảm bảo hoàn thành dự án.

Nhiều nhà đầu tư đặc biệt là người cao tuổi không có điều kiện chờ đợi. Ông Liu, một hưu trí ở Jingdezhen, không đủ điều kiện vay ngân hàng và đã sử dụng số tiền tiết kiệm trong đời khoảng 800.000 nhân dân tệ vào một căn hộ có thang máy. Ông đã hai lần đến công trường và không tìm thấy dấu hiệu hoạt động nào.

“Điều tốt nhất chúng tôi có thể hy vọng là chính phủ có thể can thiệp giải quyết tình hình,” ông Liu, người sống bằng lương hưu khoảng 3.500 nhân dân tệ một tháng, nói. “Nhưng hãy thành thật mà nói, ngay cả điều đó cũng có vẻ như là một hy vọng đã tan thành mây khói”.

Lê Na (Theo Bloomberg)