Hơn 6 năm qua, anh Đặng Trung Hiếu (31 tuổi, ngụ quận 9, TP. HCM) ngày đêm nghiên cứu, học hỏi, để biến những xác chết vô tri vô giác của động vật, trở lại hình dáng nguyên vẹn ban đầu như vật thể sống.

Nghề làm tiêu bản động vật có thể hiểu là công việc chế tác mẫu vật, lưu trữ và phục dựng mẫu vật cho công tác lưu trữ mẫu động vật, thực vật,… tại các viện nghiên cứu và bảo tàng.

Anh Hiếu cho biết, ngay từ nhỏ, anh đã có cơ hội tiếp xúc với các tiêu bản hoa lá về điều tra thực vật học từ cô, bác trong gia đình. Từ đó, anh Hiếu mê mẩn vẻ đẹp đặc biệt của chúng, rồi mài mò và bắt đầu học theo.

“May mắn là gia đình luôn ủng hộ và tạo điều kiện để tôi đi đúng với năng lực của bản thân. Mỗi lần đi chợ, cứ thấy con tôm, con cá nào đẹp thì cả nhà đều mua về cho tôi tập làm tiêu bản”, anh Hiếu nói.

Song, xuất thân là một sinh viên được đào tạo về ngành đồ hoạt hình, anh Hiếu phải tập trung vào công việc là một đạo diễn phim hoạt hình tại Trung tâm tổ chức biểu diễn và điện ảnh TP. HCM.

Đến năm 2019, trong lúc đang làm việc, chàng trai 9X bỗng cảm thấy “bức rức”, trằn trọc suốt 3 tháng liền vì đam mê làm tiêu bản động vật cứ âm ỉ trong lòng. Cuối cùng, anh Hiếu đã ra quyết định thay đổi cuộc đời anh, chính là nghỉ việc và khởi nghiệp với nghề làm tiêu bản.

Anh cho biết, không có gì là đảm bảo vì ngành này không phổ biến tại Việt Nam, rất ít người theo đuổi. Vì thế, anh Hiếu phải tự tìm tòi, học hỏi từ các tài liệu nước ngoài anh tìm được qua Internet và sách.

“Thông qua các tài liệu, tôi bắt đầu nghiên cứu và thử nghiệm, đi từ thất bại này qua thất bại khác để tổ hợp các loại hoá chất, tìm ra công thức hoàn thiện cho mẫu vật. Làm được một tiêu bản không phải việc dễ, vì mỗi loài động vật đều khó đặc điểm riêng. Vậy nên ngoài việc đọc sách, tôi còn xem thêm phim về cơ thể, giải phẫu động vật”, chàng trai 9X kể.

Để tạo ra một tiêu bản động vật, người thợ phải trải qua nhiều công đoạn phức tạp. Khi con vật chết đi, anh Hiếu tiếp nhận và xử lý ngay công đoạn tách lọc da. Công đoạn này đòi hỏi nhiều về yếu tố thời gian, người thợ phải hoàn thành trong 1 ngày để xác không bị phân hủy. Vì một khi phân hủy, mẫu vật không còn làm lại được hình hài đầy đủ bộ lông, mà chỉ còn làm được phần khung xương.

Sau đó, người thợ làm tiêu bản sẽ đo lại kích thước các phần như khối cơ, vòng đầu,… để phục vụ cho công đoạn ghép xương, xử lý hóa chất, điêu khắc lại đúng hình hài con vật. Người thợ sẽ khoan lỗ ở các khớp xương, rồi dùng dây kẽm kết nối các khúc xương lớn lại với nhau.

Cuối cùng, anh Hiếu sẽ phủ phần da đã tách lọc từ trước lên phần khung xương, tô vẽ để hoàn thành bộ tiêu bản. Công việc này đòi hỏi người làm phải có sự tỉ mỉ, kiên nhẫn, am hiểu cấu trúc cơ thể con vật để tránh hư hỏng, không khác mấy với công việc của một bác sĩ thú y.

Quá trình này tùy thuộc vào kích thước, độ chi tiết của mỗi mẫu vật mà quyết định thời gian hoàn thành. Đối với các loại côn trùng, cá, chim, thú,… anh Hiếu chỉ mất vài tháng để hoàn thành, nhưng đối với những động vật lớn, anh phải mất đến cả năm.

Thời gian đầu, chàng trai 9X sử dụng formol để ngâm, xử lý xác động vật. Tuy nhiên, sau khi tham khảo nhiều thông tin khác nhau, anh Hiếu biết loại chất này gây hại cho sức khỏe nên anh đã nghiên cứu, đổi sang phương pháp ít dùng đến hóa chất hơn.

“Tôi đã đặt mua những loại hóa chất khác ở nước ngoài, rồi bảo quản xác động vật trong lồng kính với nhiệt độ thích hợp thì mẫu vật sẽ được lưu trữ rất lâu. Thực hiện mỗi loài sẽ có những khó khăn khác nhau. Ví dụ như làm mẫu vật là rắn, nếu không dùng đúng loại hóa chất thì có thể khiến xác bị phân hủy, da co bóp tróc vảy rất xấu, không thể trưng bày được”, anh Hiếu chia sẻ.

Được biết, các sản phẩm của anh Hiếu hiện đang được trưng bày ở các bảo tàng lớn ở Việt Nam. Chàng trai 9X còn tham gia làm tiêu bản động vật cho các phòng thí nghiệm ở các cơ sở giáo dục. Khởi nghiệp với nghề làm tiêu bản, anh Hiếu đã thành lập được cho mình một công ty chuyên chế tác mẫu vật, đồng thời hỗ trợ, hướng dẫn cho những bạn trẻ có đam mê với ngành nghề này.

“Tôi thấy rất vui vì đam mê của mình có thể giúp ích được cho cộng đồng, đặc biệt là có thể lưu trữ tại các viện bảo tàng, trường học để phục vụ cho việc giáo dục. Cứ thấy mấy đứa con nít nói ‘con này nhìn giống trên ti vi quá’ là tôi biết mình đã phục dựng thành công con vật đó. Cũng có người quá yêu thú cưng của họ, nên đã tìm đến tôi để thực hiện tiêu bản lưu giữ”, người thợ làm tiêu bản cười nói.