Công chúng muốn báo chí minh bạch khi sử dụng AI

Theo nghiên cứu từ Trusting News, 94% số người được khảo sát tin rằng các tòa soạn nên công khai việc sử dụng AI. Hơn 60% cho biết các tổ chức tin tức chỉ nên sử dụng các công cụ này nếu có chính sách rõ ràng, trong khi 30% khác cho rằng AI "không bao giờ nên được sử dụng trong bất kỳ trường hợp nào".

Trước thực trạng đó, làm thế nào để các tòa soạn xoa dịu sự mất lòng tin của công chúng? Giám đốc MJC Benjamin Toff, nhà nghiên cứu chính của dự án, cho rằng lắng nghe độc giả là một khởi đầu tốt. Ông đề nghị các cơ quan báo chí cần nỗ lực đánh giá quan điểm của độc giả và nghiêm túc xem xét các mối quan tâm của họ.

Toff chia sẻ, nhiều tòa soạn lo ngại về việc tụt hậu và chậm đổi mới. Rõ ràng, AI có thể giúp các nhà báo làm được nhiều việc hơn với ít nguồn lực hơn. Tuy nhiên, các tổ chức tin tức phải cẩn thận để không đi quá xa so với công chúng khi sử dụng những công nghệ này. Ông cũng đặt ra một câu hỏi quan trọng: Các tòa soạn ngày nay đang sử dụng báo chí hỗ trợ AI như thế nào trong công việc của họ?

Trong một hội thảo của Poynter, cựu thành viên ICFJ Knight Fellow Nikita Roy, một nhà khoa học dữ liệu và chuyên gia AI, đã liệt kê 4 loại dự án AI mà bà đã thấy tại các tòa soạn. Chúng bao gồm việc tạo nội dung (như tạo tiêu đề hoặc bài đăng mạng xã hội), tối ưu hóa quy trình làm việc (sử dụng công cụ phiên âm và hiệu đính), phân tích và giám sát (dự đoán sự mất độc giả), và các công cụ hướng đến đối tượng độc giả (như chatbot tương tác và tóm tắt bài viết).

Roy nhấn mạnh rằng các nhà báo có trách nhiệm với bản thân và độc giả trong việc làm quen với các công cụ AI. "Chúng ta cần các nhà báo là những người hiểu sâu sắc về công nghệ này, vì chỉ khi đó bạn mới có thể áp dụng nó một cách có trách nhiệm", bà nói.

Đạo đức là một phần quan trọng để giúp công chúng giành lại lòng tin. Một bài viết trên trang web TheWord360.com đã liệt kê 10 cách sử dụng AI một cách có đạo đức trong báo chí. Trong đó có những lời khuyên quan trọng như duy trì sự giám sát của con người ở mọi bước, sử dụng AI để tăng cường chứ không phải thay thế báo cáo của con người, và đào tạo các nhà báo về kiến thức và đạo đức liên quan đến AI. Về bản chất, khi AI được sử dụng trong báo chí, công chúng đều muốn được biết.

Trusting News khuyến nghị các tuyên bố tiết lộ thông tin phải chứa các điểm chính sau: thông tin về những gì công cụ AI đã làm, lý do nhà báo sử dụng AI, mô tả về cách con người tham gia vào quá trình, và giải thích về cách nội dung vẫn đảm bảo tính đạo đức, chính xác và đáp ứng các tiêu chuẩn biên tập của phòng tin tức.

Việc tiết lộ có thể đơn giản như nói với độc giả rằng, "Bài viết này được viết/tóm tắt/chỉnh sửa/dịch với sự hỗ trợ của AI. Một nhà báo đã xem xét nội dung để đảm bảo tính chính xác và ngữ cảnh". Tuy nhiên, một số câu chuyện phức tạp hơn sẽ cần nhiều chi tiết.

Ví dụ, trong một bài báo điều tra, bạn có thể nói: "Chúng tôi đã sử dụng Trí tuệ Nhân tạo (AI) để hỗ trợ phân tích hồ sơ công khai nhận được từ nhà nước. Các phóng viên đã kiểm tra thông tin bằng cách xem xét lại hồ sơ công khai một cách thủ công. AI đã cho phép chúng tôi thực hiện việc này nhanh hơn".

Một bài báo của USA Today về những thay đổi tại sân bay Jackson Hole, Wyoming, cũng tiết lộ rõ ràng: "Những điểm chính này được tạo ra với sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo và được một nhà báo xem xét trước khi xuất bản. Không có phần nào khác của bài viết được tạo ra bằng AI".

Để giúp các tòa soạn xây dựng chính sách tiết lộ thông tin, nhiều tổ chức đã cung cấp các tài nguyên hữu ích. Trusting News có một hướng dẫn từng bước về cách công bố việc sử dụng AI cùng với một cơ sở dữ liệu ví dụ. Viện Poynter có một bộ công cụ khởi động giúp giải quyết vai trò của AI trong báo chí. MediaWise, hợp tác với Associated Press, đã biên soạn một bộ công cụ để tích hợp kiến thức về AI vào hoạt động báo cáo.

Tất cả các nguồn này đều nhấn mạnh rằng, "Chúng tôi tin rằng việc sử dụng AI một cách có trách nhiệm có thể hỗ trợ báo chí tốt hơn, chứ không phải thay thế nó. Đây là cách chúng tôi sử dụng AI trong công việc, và cách bạn có thể mong đợi chúng tôi sử dụng nó một cách có trách nhiệm và luôn cân nhắc đến nhu cầu của bạn".