Dịp tết Kỷ Hợi 2019, nhiều người dân và du khách, ngóng hoài hoa Anh Đào (còn có tên Mai Anh Đào) vẫn chưa nở. Chỉ có vài cây ở ngoại thành, nở lác đác hoa. Còn tôi ngày nào cũng rảo quanh hồ Xuân Hương, xem hoa nở thế nào, mới yên tâm đến công sở làm việc. Vẫn những cây đào sần sùi, mảnh mai “trút bỏ” hết lá vàng, ngủ vùi trong sương lạnh. Tôi quan sát rất kỹ, những cây cổ thụ và cây dáng đẹp, mới thấy nhú “tí” nụ bé tẹo, rất chậm lớn.

Thời gian trôi nhanh, như nước chảy qua cầu. Từ Rằm tháng Giêng đến nay, Anh Đào nở rộ, rực hồng phố núi. Nhìn bông Anh Đào hé nở, tôi ngỡ như làn môi thiếu nữ mỉm cười, vẫy gọi, níu giữ chân người. Lúc nào ra phố cũng thấy “Người người chụp ảnh, nhà nhà chụp ảnh” cùng Anh Đào. Bất kể người dân hay du khách, rảnh rỗi là thi nhau chụp bằng đủ thứ (máy ảnh, điện thoại, iPad, camera...).

Riêng tôi, ngày nào cũng chụp Anh Đào - sáng, trưa, chiều, tối. Bởi, mỗi thời khắc, góc độ cho một kiểu ảnh, vẻ đẹp khác nhau. Tôi có thói quen, luôn mang máy ảnh nhỏ, thấy đẹp là dừng lại chụp, thậm chí chụp bằng cả smartphone. Tôi, thường gặp may và có duyên chụp hoa Anh Đào. Sau giờ tan sở và ngày nghỉ, vác máy ảnh lớn đi chụp, tôi luôn gặp “mỹ nhân” phù trợ, làm mẫu ảnh miễn phí. Khi thì nữ sinh, hoa khôi, nghệ sĩ, sinh viên và cả “Đầm Tây” nữa, với áo dài, măng tô, váy ngắn, váy dài… đủ kiểu. Những lúc ấy, tôi chụp như lên đồng hết “cạc” mà vẫn thèm thuồng, tiếc nuối.

Hoa Anh Đào (tên khoa học Prunus Cesacoides) là loại cây thân gỗ, 5 tuổi (cao khoảng 4m, tán lá rộng 2m) bắt đầu nở hoa, khá sung mãn. Vào đầu mùa khô (tháng 10 hàng năm) Anh Đào vàng lá dần, rụng hết, trơ trọi cành nhánh khẳng khiu, tích nhựa và ngủ đông. Khi đất trời chuyển mùa (khoảng cuối tháng 1) là lúc Anh Đào “bừng tỉnh”, nở hoa báo hiệu xuân về. Anh Đào thường nở đồng loạt, chi chít hoa từ gốc đến ngọn, thật ấn tượng và quyến rũ.

Cả thành phố như “mặc” áo hồng, hấp dẫn kỳ lạ, luôn làm ngất ngây, nao lòng bao lữ khách. Hơn một tháng sau, thì hoa nhạt màu dần, tàn dần, là lúc lá xanh non xuất hiện. Rồi, những quả Anh Đào bé tẹo (nhỏ hơn trái xoan) thấp thoáng trong kẽ lá, khi chín có màu tím, vị chát hơi chua, rất quyến rũ đám học trò. Mấy tháng sau, quả chín tự rơi quanh gốc (hoặc chim tha khắp nơi) mọc thành cây con. Với người mê cây và các vườn ươm, hái quả về, ươm trong bịch nilon, thành cây con đem bán. Và, vòng đời Anh Đào lại tiếp diễn. Anh Đào sống mãnh liệt, chịu hạn và lạnh, xuất hiện ở cao nguyên Lâm Viên hàng trăm năm nay, là cây bản địa đặc hữu của Đà Lạt.

Anh Đào Đà Lạt không phải là cây Anh Đào du nhập từ Nhật Bản bông to, hoa nhiều cánh và nhiều màu. Vì, Nhật Bản đã 3 lần tặng Đà Lạt cây con, nhưng cứ lụi dần và chết, chưa rõ nguyên nhân. Lần thứ 4 (tháng 11 năm 2018), Nhật Bản tặng Đà Lạt 125 cây (3 tuổi, cao 3m) chính hiệu Made in Japan, trồng ở Vườn hoa Đà Lạt (100 cây) và Vườn đào Mười Lời (25 cây), nhưng chưa ra hoa. Hy vọng, vài năm tới Đà Lạt sẽ có thêm hoa Anh Đào Nhật Bản, khoe sắc giữa đại ngàn thông xanh.

Người Đà Lạt, có truyền thống trồng hoa, thông minh và sáng tạo. Anh Bùi Văn Sang (con cố nghệ nhân Đào Mười Lời), lai ghép thành công hoa Anh Đào Nhật Bản với Đào phai Đà Lạt, đã cho hoa bói khá đẹp. Còn Tiến sĩ Trần Lệ (cựu cán bộ Viện Nghiên cứu Hạt nhân Đà Lạt), ươm hạt hoa Anh Đào (Nhật Bản) tại Điện Biên, rồi mang hơn trăm cây con, trồng tại Khu du lịch Hoa Sơn Điền Trang (Đà Lạt), có hơn chục cây nở hoa hồng thắm, say đắm lòng người. Biết rõ giá trị loài hoa này, những năm gần đây, Đà Lạt trồng mới nhiều cây Anh Đào bản địa, khắp nội và ngoại thành.

Nhưng, trồng tập trung nhiều nhất, hai bên đường Trần Hưng Đạo, Hồ Tùng Mậu, 3 tháng 4, Lê Đại Hành, Hùng Vương, Hai Bà Trưng, Tương Phố, quanh hồ Xuân Hương, hồ Tuyền Lâm, đèo Prenn, trong các Công viên, Khu du lịch và đường Mai Anh Đào (con đường duy nhất mang tên loài hoa này) đã nở hoa. Đặc biệt, tại Công viên Trần Quốc Toản (soi bóng bên hồ Xuân Hương) trồng hơn 3.000 cây Anh Đào (từ năm 2013), nở hoa khá đẹp. Đà Lạt, đã từng tổ chức “Ngày hội Hoa Anh Đào 2018” khá ấn tượng.

Mùa Anh Đào nở, là “Mùa Festival Hoa”, “Mùa Cưới”, “Mùa Du lịch”, “Mùa Tết”... rạo rực lòng người, Đà Lạt vui như trẩy hội. Anh Đào - loài hoa của mùa xuân, báo hiệu tết đến xuân về, loài hoa này đã định vị biệt danh “Đà Lạt - Thành phố hoa Anh Đào”. Cùng với muôn loài hoa khác, hoa Anh Đào đã góp phần làm nên thương hiệu “Đà Lạt - Thành phố Festival Hoa Việt Nam”.

“Ai lên xứ hoa đào, đừng quên mang về một cành hoa/ Cho tôi bớt mơ mộng, chiều chiều nhìn mây trôi xa xa/ Người về từ hôm nao, mà lòng còn thương vấn thương/ Bao nhiêu năm tháng cũ, mà hồn nào tôi vấn vương/ Giờ này nhìn sương khói, mà thầm mơ màu hoa trên má ai…”. Cảm ơn, Nhạc sĩ Hoàng Nguyên sáng tác bài hát “Ai lên xứ hoa Đào”, đã chắp cánh cho Đà Lạt bay xa, được nhiều người biết đến và yêu mến hơn !

Hà Hữu Nết