Theo quan điểm của Th.S Đặng Thị Kiều Oanh (40 tuổi, giáo viên ngữ văn Trường Quốc tế Quy Nhơn và một trường THPT tại Quy Nhơn), thí sinh tham gia kỳ thi tốt nghiệp THPT Quốc gia năm nay, đa phần là lứa học trò chịu những tác động nặng nề nhất của đại dịch Covid-19, khi cả ba năm THPT đều phải trải qua những khoảng thời gian dài học online.

Th.S Đặng Thị Kiều Oanh cho rằng, đề Văn THPT 2022 vừa sức, độ khó vừa phải, học sinh với năng lực trung bình có thể kiếm điểm được nếu đọc kĩ đề thi.

Dự đoán về đáp án đề thi môn Ngữ Văn, Th.S Đặng Thị Kiều Oanh cho biết như sau:

Câu 1, thể thơ của đoạn trích là tự do; câu 2, Những tính từ miêu tả vẻ đẹp của tuổi trẻ trong đoạn thơ: trong, tinh khiết, khoẻ, mơn mởn; câu 3, tác dụng của biện pháp tu từ so sánh được sử dụng trong đoạn thơ giúp tăng sự gợi hình cho sự diễn đạt khi so sánh tuổi trẻ như sao trời mát mắt, cháy bùng như ngọn lửa thiêng liêng, nhằm nhấn mạnh vẻ đẹp, sức mạnh quật cường, kiên cường của tuổi trẻ khi đất nước bình yên cũng như khi đất nước bị xâm lược. Qua hình ảnh so sánh tác giả ngợi ca, tôn vinh vẻ đẹp của sức mạnh tuổi trẻ; câu 4, đoạn trích thể hiện nhiều suy ngẫm của tác giả về ý nghĩa sự hy sinh của tuổi trẻ.

“Đọc ‘Con đường của những vì sao’ của Nguyễn Trọng Tạo, chúng ta hiểu hơn quá khứ thông qua một thể loại giàu cảm xúc. Thế hệ trẻ hiểu hơn về chiến tranh, hiểu chiến tranh bằng cảm xúc chứ không chỉ đơn thuần là những bài học lịch sử. Những con người sau chiến tranh tiếp nhận quá khứ bằng cảm xúc và bằng tâm hồn. Đoạn trích hâm nóng lên một tinh thần đối với quá khứ. Mọi người hãy nhớ về sự hy sinh của thế hệ trước cùng sự trân trọng biết ơn”, vị này nói.

Ở phần làm văn, câu nghị luận xã hội, Th.S Đặng Thị Kiều Oanh cho rằng, những luận điểm chính cần triển khai gồm: giới thiệu và dẫn dắt vào vấn đề cần nghị luận: Trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc tiếp bước các thế hệ đi trước; phần giải thích: nói tới thế hệ trẻ là nói tới những hành trình đầy niềm hưng phấn, với tinh thần trách nhiệm rất cao. Thế hệ trẻ, với đặc điểm trẻ trung, cởi mở của mình, luôn là nét tươi sáng, tích cực của bức tranh cuộc sống; đưa dẫn chứng vào bài.

Đồng thời, cần bàn luận về thế hệ trẻ cần dấn bước vào đời với quyết tâm lớn, với những hành động quyết liệt, vì mục đích đưa đất nước bước lên tầm cao mới, khẳng định được tự thể tồn tại đường hoàng của mình trước thế giới, nhân loại; phần phản đề: vẫn còn có một bộ phận nhỏ của thế hệ trẻ chưa có nhận thức đúng đắn về trách nhiệm của mình trong việc tiếp bước các thế hệ đi trước, trách nhiệm đối với quê hương, đất nước, chỉ biết đến bản thân mình, coi việc chung là việc của người khác,… những người này đáng bị xã hội thẳng thắn lên án.

Sau cùng là khái quát lại vấn đề nghị luận: trách nhiệm của thế hệ trẻ hôm nay trước đất nước dân tộc và rút ra bài học cho bản thân: Mỗi người trẻ cần ý thức được trách nhiệm của bản thân để tiếp bước các thế hệ đi trước, phải chăm chỉ học hành, rèn luyện đạo đức, phải biết không ngừng khám phá, sáng tạo, “đi con đường người trước đã đi/ bằng rất nhiều lối mới”.

Xét về phần nghị luận văn học, vị Th.S này cho rằng, thí sinh cần đảm bảo cấu trúc của một bài văn nghị luận. Trong đó, mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề và kết bài khái quát được toàn bộ nội dung nghị luận.

“Các em nên xác định đúng vấn đề nghị luận, gồm những cảm nhận về phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong chuyến đi thực tế, đồng thời suy nghĩ về thông điệp của nhà văn”, Th.S Đặng Thị Kiều Oanh nói.

Sau đó, các em tiếp tục triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm thể hiện sự cảm nhận sâu sắc và vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. Thứ nhất, giới thiệu khái quát về tác giả Nguyễn Minh Châu và tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa.

Thứ hai, cảm nhận về phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong chuyến đi thực tế. Trong đó, phát hiện thứ nhất là vẻ đẹp toàn bích, tuyệt mĩ của tạo hóa - cảnh chiếc thuyền lưới vó trên mặt biển mờ sương phơn phớt ánh hồng. Cảm nhận về phát hiện thứ nhất là sự cần mẫn, say mê lao động nghệ thuật (phục kích cả tuần lễ); cảm giác hạnh phúc, mãn nguyện và sự rung động mãnh liệt khi đón gặp cái đẹp của tạo hóa.

“Qua phát hiện thứ nhất, ta thấy Phùng là một nghệ sĩ có tài, đặc biệt nhạy cảm và say mê vẻ đẹp thơ mộng của cảnh vật. Ngoài ra, thí sinh cần suy nghĩ về thông điệp của nhà văn, nêu được thông điệp của nhà văn về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống. Nghệ thuật phải đến gần hơn cuộc sống, nghệ thuật chân chính là nghệ thuật vị nhân sinh; người nghệ sĩ cũng phải đến gần với cuộc sống và con người, không được có cái nhìn thờ ơ, vô cảm. Nhân vật Phùng là đại diện tiêu biểu cho người nghệ sĩ chân chính với niềm đam mê nghệ thuật và trái tim nhạy cảm, nhân hậu. Cuộc đời không đơn giản, xuôi chiều mà chứa đựng nhiều nghịch lý; cuộc sống luôn tồn tại những mặt đối lập: Tốt – Xấu, Thiện- ác. Vì vậy cần phải nhìn đa diện, nhiều chiều để phát hiện ra bản chất thật đằng sau vẻ đẹp bề ngoài của hiện tượng. Đây là thông điệp sâu sắc, có tính triết lí, có giá trị giáo dục cao”, vị Th.S phân tích.

Về phần đánh giá chung, Th.S Đặng Thị Kiều Oanh cho rằng tác phẩm này có nghệ thuật trần thuật sinh động, tự nhiên, lôi cuốn. Xét đến vai trò người kể chuyện, Phùng vừa là một nhân vật trong truyện, vừa là người kể chuyện tạo nên tính đa dạng về điểm nhìn. Trong “Chiếc thuyền ngoài xa”, Phùng được khắc họa với đời sống nội tâm sâu sắc. Nhân vật trong tác phẩm cũng được đặt trong tình huống đặc biệt (tình huống nhận thức).

“Nhìn chung, cũng như những năm trước, đề thi Ngữ văn trong Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2022 đảm bảo đúng các yêu cầu về nội dung, hình thức của một đề thi tốt nghiệp. Phần phân loại thí sinh nằm ở câu Nghị luận văn học, học sinh trên cơ sở phân tích ngữ liệu, rút ra vấn đề mang ý nghĩa chiều sâu”, vị này nói.

Ngoài ra, Th.S Đặng Thị Kiều Oanh phân tích thêm, ở vế 2 của câu Nghị luận văn học, đa số học sinh khá, giỏi nắm chắc và sâu kiến thức mới làm được, vì vậy, về này phân loại được mức độ học sinh.

Bởi nó đặt ra sự liên hệ với hình ảnh con thuyền trong hai thời điểm (đầu và cuối truyện), trong 2 cự ly (chiếc thuyền khi ở ngoài khơi xa, được cảm nhận như một cái đẹp tuyệt đỉnh của ngoại cảnh và chiếc thuyền đang vật vã chống chọi với sóng gió giữa cơn bão biển dữ dội ở cuối truyện, gợi ra những suy tư bất an về thân phận con người), đã tạo ra một góc nhìn tương đối mới mẻ, có khả năng khơi gợi hứng thú và những suy nghĩ sâu sắc cho thí sinh.