Luật Dự trữ Quốc gia đang có hiệu lực quy định  nhiệm vụ, quyền hạn của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Theo đó, Quốc hội có nhiệm vụ, thẩm quyền quyết định mức phân bổ ngân sách trung ương cho dự trữ quốc gia (DTQG) hàng năm.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội có nhiệm vụ quyết định mức bổ sung từ ngân sách trung ương cho DTQG hàng năm và quyết định ngân sách trung ương mua bù hàng DTQG đã xuất cấp.

Thực tế, từ năm 2013 đến năm 2023, Chính phủ đã trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội bổ sung kinh phí từ nguồn dự phòng ngân sách trung ương hàng năm để mua bù hàng DTQG đã xuất cấp.

Tuy nhiên, do quy trình trình cấp có thẩm quyền quyết định kinh phí mua bù hàng DTQG còn qua nhiều cấp, mất nhiều thời gian (từ khi Chính phủ có văn bản trình đến khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội có nghị quyết phê duyệt mất khoảng 2 tháng), trong khi đó các mặt hàng DTQG mua bù thường theo thời vụ (như mặt hàng lương thực, hạt giống cây trồng), hoặc phải đặt hàng, nhập khẩu từ nước ngoài (các mặt hàng an ninh, quốc phòng; một số mặt hàng vật tư nông nghiệp), việc bổ sung kinh phí chưa được kịp thời dẫn tới công tác triển khai thực hiện còn kéo dài (hoặc lỡ thời vụ), không kịp thực hiện trong năm kế hoạch phải chuyển dự toán sang năm sau thực hiện.

Điều 7 Luật Dự trữ quốc gia quy định nguyên tắc: “...Hàng dự trữ quốc gia sau khi đã xuất cấp phải được bù lại đủ, kịp thời”, như vậy, việc bố trí ngân sách trung ương mua bù hàng DTQG là hoàn toàn phù hợp và là điều kiện cần thiết để thực hiện nguyên tắc đã được Quốc hội quy định rõ tại Luật Dự trữ quốc gia nêu trên. 

Bên cạnh đó, thực tế trong nhiều năm qua, ngân sách trung ương mua bù hàng DTQG được bố trí từ nguồn dự phòng ngân sách trung ương. Theo quy định tại Luật Ngân sách nhà nước và Nghị định số 163/2016/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Ngân sách nhà nước, việc quyết định sử dụng dự phòng ngân sách trung ương (đối với các khoản chi trên 3 tỷ) do Thủ tướng Chính phủ quyết định và định kỳ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Như vậy, để cải cách thủ tục hành chính, đảm bảo tính kịp thời cho hoạt động DTQG và thuận lợi trong việc thực hiện các quy trình, thủ tục theo quy định của pháp luật DTQG và pháp luật ngân sách nhà nước, cần thiết phân cấp, thẩm quyền quyết định ngân sách trung ương mua bù hàng DTQG do Thủ tướng Chính phủ.

Đơn vị soạn thảo cho rằng, việc sửa đổi, bổ sung quy định thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ quyết định ngân sách trung ương mua bù hàng DTQG đã xuất cấp là để đảm bảo tính khoa học, thống nhất giữa các điều tại Luật Dự trữ quốc gia và đồng bộ với quy định tại Luật Ngân sách nhà nước.

Đề xuất này một mặt giúp cho việc mua hàng DTQG đã xuất được thực hiện kịp thời, theo đúng nguyên tắc quy định tại Luật Dự trữ quốc gia. Mặt khác, bảo đảm nguồn lực để nhà nước chủ động ứng phó với tình huống đột xuất.

Việc quy định thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ quyết định ngân sách trung ương mua bù hàng DTQG đã xuất cấp là giải pháp cải cách đáng kể về thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian trong quá trình thực hiện.