Chương trình tọa đàm sẽ xây dựng các ý kiến nhằm đưa ra giải pháp để hút khách đến với vận tải công cộng, đóng góp một phần nhằm nâng cao nhận thức và sự đồng thuận trong dư luận xã hội về lợi ích của vận tải hành khách công cộng trên địa bàn TP Hà Nội.

Đồng thời buổi tọa đàm cũng góp phần đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền pháp luật về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông. Nâng cao ý thức của người dân khi tham gia giao thông, xây dựng văn hóa giao thông, góp phần xây dựng trật tự, văn minh đô thị và bảo đảm trật tự, an toàn giao thông trên địa bàn Hà Nội và cả nước. Cùng với đó, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong triển khai Quyết định 876/QĐ-TTg năm 2022 phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí methane của ngành giao thông vận tải.

Ngoài ra buổi tọa đàm cũng nhằm mục đích thực hiện Kế hoạch số 235/KH-UBND của UBND TP Hà Nội thực hiện Nghị quyết số 48/NQ-CP của Chính phủ về “Tăng cường bảo đảm trật tự, an toàn giao thông và chống ùn tắc giao thông giai đoạn 2022 - 2025”; đặt mục tiêu vận tải hành khách công cộng đạt 30 - 35% vào năm 2025.

Với mong muốn có thêm những cái nhìn tổng quan về vấn đề này, Báo Nhà báo & Công luận phối hợp cùng với Trung tâm Trung tâm Quản lý Giao thông Công cộng Hà Nội tổ chức buổi toạ đàm với chủ đề :  “NHỮNG GIẢI PHÁP CẦN THIẾT ĐỂ THÚC ĐẨY GIAO THÔNG XANH TRÊN ĐỊA BÀN THỦ ĐÔ”

Tham dự buổi toạ đàm ngày hôm nay tôi xin trân trọng giới thiệu các vị khách mời:

1. Ông Phạm Đình Tiến - Trưởng phòng Kế hoạch & Vận hành (Trung tâm Quản lý và Điều hành giao thông Hà Nội).

2. Ông Nguyễn Hoàng Hải – Phó chủ tịch hiệp hội vận tải hành khách công cộng

Cùng tham gia chương trình có các ban sinh viên thuộc các trường đại học đóng trên địa bàn TP Hà Nội.

Thưa quý vị và các bạn! Trước những diễn biến thực tế, thành phố Hà Nội đã đề xuất các mục tiêu, chính sách bảo vệ môi trường vào Luật Thủ đô 2024 đã được Quốc hội thông qua.

Cụ thể, tại Khoản 6, Điều 3, Luật Thủ đô quy định vùng phát thải thấp là khu vực được xác định để hạn chế các phương tiện giao thông gây ô nhiễm môi trường, nhằm cải thiện chất lượng không khí.

Hiện, Sở TN&MT Hà Nội đang hoàn thiện dự thảo nghị quyết để trình HĐND thành phố vào tháng 12. Nếu nghị quyết được thông qua, từ ngày 1/1/2025, thành phố sẽ có hành lang pháp lý chính thức về các điều kiện và tiêu chí cần thiết, từ đó tạo cơ sở cho chính quyền địa phương đánh giá thực trạng và khả năng để xây dựng hồ sơ kỹ thuật về vùng phát thải thấp.

Sau khi Nghị quyết được thông qua, Sở TN&MT Hà Nội, Giao thông Vận tải, Quy hoạch - Kiến trúc và các sở, ngành khác sẽ đánh giá tổng thể các yếu tố về điều kiện, tiêu chí và giải pháp dựa trên thực tiễn và năng lực thực thi của khu vực được đề xuất rồi trình UBND thành phố xem xét, thông qua.

Các điều kiện, tiêu chí ở các vùng, các quận, huyện sẽ khác nhau. Việc xây dựng và ban hành các quy định về tiêu chí, điều kiện, trình tự, thủ tục xây dựng “vùng phát thải thấp” là hành lang pháp lý quan trọng để các quận, huyện, thị xã trên địa bàn thành phố xác định các khu vực phù hợp, xây dựng và thực thi “vùng phát thải thấp” phù hợp với đặc thù, điều kiện, năng lực của địa phương, bảo đảm tính khả thi với mục tiêu cuối cùng là cải thiện chất lượng không khí và bảo vệ sức khỏe người dân.

Theo lộ trình thực hiện vùng phát thải thấp năm 2025-2030, Hà Nội lựa chọn khu vực quận Hoàn Kiếm để thực hiện thí điểm vùng phát thải thấp, đánh giá hiệu quả và đề xuất nhân rộng mô hình ở các địa phương.

Thưa Ông Phạm Đình Tiến - Trưởng phòng Kế hoạch & Vận hành (Trung tâm Quản lý và Điều hành giao thông Hà Nội), thời gian qua, TP Hà Nội đã có rất nhiều các phương án để thúc đẩy người dân sử dụng các phương tiện giao thông công cộng, giao thông xanh? Ông có thể đánh giá khái quát về vấn đề này không thưa ông?

Ông Phạm Đình Tiến: Trong thời gian vừa qua, thành phố Hà Nội có rất nhiều phương án để thúc đẩy người dân sử dụng vận tải công cộng. Hiện tại, mạng lưới vận tải công cộng đang phát triển rất mạnh mẽ cụ thể: có 24 mạng lưới đường sắt đô thị 12A Cát Linh – Hà Đông được đưa vào sử dụng từ năm 2021. Mới đây nhất là ngày 8/8/2024 đưa vào sử dụng đường sắt trên cao tuyến Cầu Giấy – Nhổn. Song hành với 2 tuyến đường sắt thì mạng lưới xe buýt có 153 tuyến đang khai thác vận hành. Mạng lưới xe buýt được phủ rộng 33/30 quận, huyện, thị xã đạt 100%; 513/579 xã phường đạt 88,6% và 100% khu công nghiệp đều có dịch vụ xe buýt tiếp cận, 89,2% các khu đô thị đều có dịch vụ xe buýt tiếp cận.

Vừa qua do ảnh hưởng đại dịch covid gây ảnh hưởng đến nhu cầu di chuyển của người dân, do đó, thành phố và Sở Giao thông Vận tải đã triển khai đề án rà soát đánh giá tổng thể quản lý xe buýt để có cơ sở đề xuất các giải pháp điều chỉnh nâng cao chất lượng dịch vụ, sản lượng vận tải công cộng trên địa bàn thành phố. Và trong thời gian vừa qua, đề án phát triển vận tải công cộng bằng xe buýt sử dụng điện (năng lượng xanh) đã được thành phố phê duyệt thông qua quyết định 6004 ngày 8/1 để thực hiện kế hoạch chuyển đổi năng lượng xanh theo quyết định 876 của Thủ tướng Chính phủ. Đây là dịch vụ giao thông vận tải rất sạch, thân thiện và nó sẽ thay đổi cả chất lượng lẫn phương cách phục vụ tương lai sẽ sánh ngang với các nước phát triển

Hiện nay, hệ thống vé điện tử thí điểm đang được triển khai áp dụng trên 25 tuyến. Trong quý 2 năm 2024, chúng tôi đã đưa vào áp dụng thẻ vé điện tử số phi vật lý. Người dân sử dụng điện thoại smartphone có thể tự tải cho mình thẻ vé điện tử, tự nạp tiền mua vé mà không cần đến các điểm bán vé. Việc này được sự ủng hộ nhiệt tình từ người dân.

Thêm vào đó, một điểm nổi bật nữa là đề án giao thông thông minh đã được hội đồng nhân dân thành phố thông qua tại nghị quyết số 80 ngày 9/11. Đề án này có một phần rất quan trọng đó là việc ứng dụng khoa học công nghệ trong điều hành vận tải công cộng.

Một nhiệm vụ nữa trong thời gian vừa qua, thành phố và sở giao thông vận tải chỉ đạo tích cực có hiệu quả việc triển khai các tuyến xe buýt, tuyến đường sắt đô thị có sự tăng cường kết nối trung chuyển giữa các loại hình xe buýt, BRT, đường sắt đô thị. Về lâu dài, đường sắt đô thị sẽ là phương tiện chủ yếu của vận tải công cộng. Trước mắt, xe buýt vẫn là phương tiện vận chuyển chính trong đô thị

Đó là một số giải pháp trong thời gian vừa qua thành phố và sở giao thông vận tải chỉ đạo để thúc đẩy người dân sử dụng các phương tiện giao thông công cộng song hành đó sẽ chuyển đổi sang hệ thống vận tải công cộng xanh gìn giữ môi trường.

Thưa ông Nguyễn Hoàng Hải – Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội, là một người tâm huyết với ngành giao thông nói chung và vấn đề giao thông công cộng nói riêng, ông có thể chia sẻ những đánh giá tổng quan của mình về việc thực hiện chuyển đổi giao thông xanh trên địa bàn thành phố không ạ?

Ông Nguyễn Hoàng Hải: Giao thông công cộng của thành phố vừa qua có nhiều sự chuyển biến tích cực. Bản thân giao thông công cộng là một loại hình giúp cho cải thiện môi trường của thành phố rất là hiệu quả. Giao thông công cộng có vai trò thu hút lượng lớn người dân tham gia. Ngoài xe buýt, giờ còn có đường sắt đô thị song hành tăng cường phục vụ số đông hành khách giúp cho giảm sử dụng phương tiện cá nhân, giảm thoát xả, giảm ô nhiễm môi trường và giảm tai nạn giao thông.

Hiện tại, chúng ta đang tiến hành chuyển sang xu thế mới không chỉ ở Việt Nam mà còn ở các nước trên thế giới đó là chuyển đổi xanh. Chuyển đổi xanh trong giao thông thì vẫn phải nói đến vai trò của giao thông công cộng trong việc phát triển bền vững và cải thiện môi trường và chuyển đổi xanh đáp ứng được yêu cầu đó. Hà Nội đã triển khai nhiều giải pháp, kế hoạch, có những lộ trình để từng bước chuyển đổi từ buýt truyền thống sang buýt sử dụng nguyên liệu sạch, có những tăng cường đẩy nhanh tiến độ các dự án phát triển đường sắt đô thị. Đường sắt đô thị sẽ là thế mạnh, là xương sống, là mô hình phát thải Zero nên nó có vai trò rất quan trọng của Giao thông công cộng. Chúng ta đã triển khai một loạt các giải pháp đồng bộ, có đủ các điều kiện cần thiết. Bây giờ chỉ còn một câu chuyện nữa là thực hiện tham gia đồng bộ của các thành phần có vai trò, đương nhiên vai trò tích cực nhất vẫn thuộc ngành giao thông.

Chuyển đổi xanh được cộng đồng, xã hội, các cơ quan liên quan vào cuộc một cách đồng bộ kèm theo tiếng nói của nhiều giới, nhiều ngành thì việc chuyển đổi xanh sẽ có ý nghĩa.

Được biết, dự kiến trong thời gian tới đây, khu vực thí điểm sẽ cấm lưu thông các xe tải hạng nặng chạy bằng dầu diesel trong vùng phát thải thấp, ưu tiên ô tô đáp ứng tiêu chuẩn khí thải mức 4, xe máy đáp ứng tiêu chuẩn mức 2. 100% xe buýt thay thế, đầu tư mới sử dụng điện, năng lượng xanh, tỷ lệ đảm nhận của vận tải hành khách công cộng cho vùng phát thải thấp đạt 45-50%. Vậy thưa ông Phạm Đình Tiến, lộ trình chuyển đổi phương tiện buýt thường sang xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh của thành phố dự kiến đi theo 3 kịch bản. Ông có thể phân tích sâu hơn về các kịch bản này?

Ông Phạm Đình Tiến: Vừa rồi Hà Nội ra đề án 6004 phát triển vận tải công cộng chuyển sang sử dụng năng lượng xanh, theo đó trong đề án đã đưa ra những mốc lộ trình chuyển đổi xe buýt sử dụng các năng lượng sạch theo các giai đoạn, các điều kiện nguồn lực, điều kiện hạ tầng theo các giai đoạn tương ứng. Hiện nay, tỷ lệ phương tiện sử dụng năng lượng sạch chỉ đạt 14,8% trên tổng các loại phương tiện. Dự kiến, năm 2025 sẽ nâng tỷ lệ lên 5% nữa. Giai đoạn chuyển đổi tích cực nhất là giai đoạn 2026 – 2030 với mục tiêu 93,4% và giai đoạn hết 2035 phải đạt 100% phương tiện trên hệ thống sử dụng năng lượng điện, năng lượng xanh và năng lượng sạch. So với yêu cầu đặt ra của Thủ tướng Chính phủ tại quyết định 876 thì thành phố Hà Nội đi sớm hơn 15 năm. Tương ứng với các lộ trình này sẽ có các kịch bản tương ứng:

Thứ nhất, kịch bản phát triển thấp, dự kiến số lượng phương tiện chuyển đổi sang năng lượng sạch khoảng 54 xe, năm 2026 – 2030 là 150 xe và giai đoạn 2031 – 2035 là 615 xe.

Thứ hai, theo mức độ phát triển trung bình thì số lượng phương tiện đầu tư mới của năm 2025 vào khoảng 142 xe, giai đoạn 2026 – 2030 là 860 xe, giai đoạn 2031 – 2035 là 1125 xe.

Thứ ba, theo mức phát triển cao thì năm 2025 là 498 xe, giai đoạn 2026 – 2030 vào khoảng 1335 xe, giai đoạn 2031 – 2035 là 1200 xe.

Như vậy, theo mức độ phát triển thì đều có lộ trình cơ cấu sử dụng năng lượng điện và năng lượng xanh trong đó xe buýt nhỏ chiếm 20%, xe buýt trung bình chiếm 70%, xe buýt lớn là 10%. Với quan điểm cân đối nguồn lực, kinh phí, điều kiện hạ tầng hiện nay đề xuất phát triển theo kịch bản thấp, tuy nhiên trong quá trình triển khai thực hiện các lộ trình tùy theo điều kiện có thể sẽ chuyển sang các kịch bản trung bình và cao.

Thưa ông Nguyễn Hoàng Hải, theo ông, để chuyển đổi xanh về giao thông trên địa bàn Thành phố ngoài các giải pháp tích hợp cần lưu ý thêm vấn đề gì?

Ông Nguyễn Hoàng Hải: Về việc chuyển đổi xanh này trong chương trình của thành phố đã đề cập đến có nhiều yếu tố ảnh hưởng:

Thứ nhất, đó là chuyển sang một loại phương tiện mới, phương tiện này có giá thành so với phương tiện truyền thống 2 – 3 lần tùy theo cấu hình của xe. Theo đó, đến năm 2035 chúng ta chuyển đổi 100% phương tiện sử dụng năng lượng xanh tương đương chuyển đổi khoảng hơn 2000 xe thì cần phải huy động một lượng kinh phí rất lớn. Theo quy định, chuyển sang các phương tiện này thuộc về các doanh nghiệp, như vậy cần phải có một cơ chế để cho các doanh nghiệp tiếp cận được nguồn tài chính đủ để chuyển đổi các phương tiện có giá cả hợp lý nhưng lại khả thi nhất. Như các nước khác có nhiều các chính sách trợ giá trực tiếp thẳng vào giá xe hay có những quỹ hỗ trợ cho phát triển xanh, do đó thành phố phải có những định hướng cụ thể để cho các doanh nghiệp có kế hoạch chuyển đổi số lượng xe hàng năm thì có thể tiếp cận được nguồn tài chính đáp ứng việc chuyển đổi này. Tiếp theo, phải có chính sách hỗ trợ về thuế, phí trong đầu tư phương tiện, trang thiết bị cho phương tiện xanh.

Thứ hai, chuyển đổi xanh còn liên quan đến năng lượng, hạ tầng sạc lại năng lượng cho xe. Hiện tại, việc sạc cho xe buýt thường tập trung vào một thời điểm vào ban đêm, công suất lớn, diện tích trạm sạc phải đủ lớn để đáp ứng sạc cùng lúc nhiều xe. Ngoài ra, để sạc công suất lớn thì cần phải có nguồn điện trung thế, cao thế, điều này phụ thuộc quy hoạch của ngành điện, vì vậy phải có sự phối hợp của ngành điện, ngành giao thông và ngành công thương để chúng ta có thể quy hoạch hạ tầng sạc một cách hợp lý nhất, khả thi nhất đảm bảo cung ứng năng lượng cho số lượng xe tăng lên theo các giai đoạn.

Thứ ba, đây là việc chuyển đổi cả về công nghệ. Sử dụng xe điện khác xe chạy diesel, công nghệ bảo dưỡng, sửa chữa cũng hoàn toàn khác, khai thác vận hành cũng khác. Do đó để chuyển đổi sang công nghệ mới cần phải đào tạo lại cho nhân sự mới là rất cần thiết. Các trạm bảo dưỡng cho xe điện sẽ khác so với các trạm bảo dưỡng xe buýt hiện nay, có thể gọn nhẹ, có thể sạch sẽ và không dầu mỡ như bây giờ. Rõ ràng chúng ta cần có sự chuyển đổi đó.

Cuối cùng, chuyển đổi như thế cần phải sử dụng hợp lý số lượng xe đưa ra ngoài. Việc thay thế trên 2000 xe cũ bằng xe mới thì bài toán đặt ra là số lượng xe cũ bỏ ra thì sẽ xử lý ra sao để mang tính hiệu quả, tiết kiệm, tránh lãng phí đồng thời giảm phát thải ra ngoài. Như vậy, thành phố phải có phương án cụ thể để giải quyết vấn đề này.

Ngoài ra, việc chuyển đổi xanh là xu thế mới cần có sự ủng hộ của cộng đồng. Cần có sự tuyên truyền, chia sẻ, vận động rộng rãi trong xã hội để mọi người hiểu tầm quan trọng của việc tích cực sử dụng phương tiện công cộng để góp phần chuyển đổi xanh, giúp cho giảm số lượng phương tiện cá nhân, giảm phát thải ra ngoài không khí, giảm tai nạn giao thông.

Vâng xin cảm ơn ông Nguyễn Hoàng Hải!

Cùng với xây dựng vùng phát thải thấp, Hà Nội cũng sẽ đẩy nhanh xanh hóa hệ thống giao thông. Theo thống kê, đến hết tháng 4, thành phố có hơn 8 triệu phương tiện, trong đó trên 1,1 triệu ô tô và hơn 6,9 triệu xe máy với gần 73% xe đã sử dụng trên 10 năm. Theo các chuyên gia môi trường, thì để cải thiện chất lượng không khí một cách bền vững, việc phát triển giao thông xanh là vô cùng cần thiết, nhằm hạn chế thải khí CO2 và các loại khí thải độc hại khác ra môi trường.

Trong lộ trình xanh hóa giao thông, Hà Nội đang khuyến khích người dân sử dụng phương tiện giao thông công cộng, trong đó có xe buýt điện và mới nhất, UBND thành phố Hà Nội vừa phê duyệt "Đề án phát triển hệ thống giao thông vận tải công cộng bằng xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh trên địa bàn Thành phố". Đề án nhằm đưa ra kế hoạch, lộ trình chuyển đổi và phát triển xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh trên địa bàn thành phố theo lộ trình đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Và câu hỏi tiếp theo xin được dành cho các bạn sinh viên!

Xin hỏi bạn Vũ Tuyết Nhi, sinh viên trường Đại học Tài nguyên và Môi trường! Bạn đã tham gia giao thông xanh chưa và điều gì khiến bạn ấn tượng với chuyển đổi xanh giao thông trên những tuyến bạn đã tham gia?

Sinh viên Vũ Tuyết Nhi: Là sinh viên, em đã có điều kiện và cũng đã tham gia giao thông xanh rất nhiều. Em nghĩ giao thông xanh rất có ý nghĩa và có nhiều điểm ấn tượng:

1. Tiết kiệm chi phí: Phương tiện giao thông xanh như xe đạp, xe buýt công cộng, hoặc xe điện thường rẻ hơn rất nhiều so với việc sử dụng xe máy hay ô tô cá nhân.Với ngân sách sinh viên hạn chế, đây là cách hiệu quả để tiết kiệm tiền xăng, bảo dưỡng và các chi phí khác.

2. Góp phần bảo vệ môi trường: Là sinh viên, mình sẽ ý thức được trách nhiệm đối với môi trường. Chọn giao thông xanh là một cách cụ thể để giảm khí thải, hạn chế ô nhiễm không khí, và xây dựng lối sống bền vững.

3. Sức khỏe và thể chất: Nếu sử dụng xe đạp hoặc đi bộ, mình sẽ vừa di chuyển, vừa rèn luyện sức khỏe. Điều này rất tốt cho tinh thần và thể trạng, nhất là khi lịch học ngồi nhiều.

4. Ý nghĩa cộng đồng: Tham gia giao thông xanh giúp mình kết nối với những người bạn cùng chí hướng, tạo nên cộng đồng ý thức về bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Đồng thời, giao thông công cộng là nơi giao lưu, gặp gỡ và học hỏi từ nhiều người.

5. Trải nghiệm cuộc sống: Đi xe đạp hoặc xe buýt giúp mình nhìn thấy thành phố ở một góc độ khác, chậm rãi hơn và có thể cảm nhận nhiều điều thú vị mà việc lái xe cá nhân dễ bỏ qua.

Câu hỏi tiếp theo dành cho bạn Dương Thị Nguyệt! Bạn đánh giá như thế nào về việc truyền thông quảng báo hình ảnh giao thông xanh? Nếu bạn là một sứ giả cho vấn đề này bạn sẽ truyền tải thông điệp gì đến những người tham gia giao thông?

Sinh viên Dương Thị Nguyệt: Việc truyền thông quảng bá hình ảnh giao thông xanh đóng vai trò rất quan trọng trong việc thúc đẩy ý thức cộng đồng về phát triển bền vững và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, hiện nay, tại một số nơi, việc này vẫn chưa được thực hiện đủ mạnh mẽ hoặc chưa thực sự chạm đến cảm xúc và hành vi của người dân. Vì vậy, chiến lược truyền thông cần phải làm nổi bật các lợi ích tích cực của việc sử dụng các phương tiện giao thông công cộng cũng như các phương tiện xanh thân thiện với môi trường như là xe đạp, xe điện và xe buýt xanh...

Nếu là một sứ giả cho việc tuyên truyền giao thông xanh, em muốn truyền tải thông điệp đó là "Giao thông xanh là một lựa chọn thông minh cho cả hiện tại và tương lai!"

Xin cảm ơn các bạn!

Theo phương án chuyển đổi, trong đầu năm 2025, có 4 đơn vị vận tải (gồm Tổng công ty vận tải Hà Nội, Công ty cổ phần Vận tải Newway, Công ty liên doanh Vận chuyển quốc tế Hải Vân, Công ty TNHH Du lịch dịch vụ xây dựng Bảo Yến) sẽ đầu tư và vận hành thí điểm 5 tuyến xe buýt điện, với 76 xe (11 xe buýt nhỏ, 65 xe trung bình), để xây dựng định mức, đơn giá cho chủng loại xe buýt điện sức chứa trung bình và nhỏ.

 Đối với các tuyến buýt hết hạn thầu trong năm 2025, dự kiến thành phố sẽ chuyển đổi phương tiện động cơ diezel lớn hết khấu hao sang xe buýt điện lớn (tuyến buýt số 34 với tổng số dự kiến 27 xe). Tổng số phương tiện dự kiến chuyển đổi trong năm 2025 là 103 xe, bằng 5% tổng số phương tiện chuyển đổi.

Để thực hiện đề án này, TP. Hà Nội sẽ chỉ đạo các cơ quan chức năng nghiên cứu bài học kinh nghiệm phát triển vận tải công cộng bằng xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh trên thế giới và sử dụng các phương pháp thống kê, phân tích, khảo sát và kinh nghiệm chuyên gia để đề xuất các giải pháp.