Theo dõi báo trên:
Vào cuối tháng 1/2020, Mitch Smith - phóng viên tờ The New York Times ở Chicago được yêu cầu thu thập thông tin về từng trường hợp riêng lẻ của Mỹ liên quan Covid-19. Các thông tin bước đầu được nhập bằng tay, báo cáo tỉ mỉ về số tuổi, vị trí, giới tính và tình trạng sức khỏe của mỗi người.
“Bản đồ thế giới Coronavirus” được cập nhật hằng giờ của The New York Times. Nguồn: The New York Times
Song, vào giữa tháng 3/2020, kèm theo sự bùng nổ của Covid-19 là áp lực về lượng thông tin, số liệu khổng lồ, khiến các phóng viên không đủ thời gian để báo cáo và nhập dữ liệu theo cách thủ công.
Có bao nhiêu ca dương tính mỗi ngày; tổng số người bệnh đến nay là bao nhiêu; tỷ lệ tiêm vaccine thế nào… là những con số được nhiều người quan tâm khi đại dịch bùng phát.
Nếu như trước đây độc giả phải tiếp cận nhiều bài báo để nắm bắt lượng thông tin này, thì nay họ chỉ cần vào “Bản đồ thế giới Coronavirus” được cập nhật hằng giờ của The New York Times.
“Click” chuột vào một điểm bất kỳ trên bản đồ, tất cả dữ liệu về “dòng chảy” Covid-19 sẽ hiện ra sinh động. Đây là cách thức nén dữ liệu giúp bạn đọc tìm thấy những thông tin theo nhu cầu quan tâm, thay vì tất cả các dữ liệu được dàn trải trên mặt báo.
Thành quả tổ chức thông tin này được đóng góp bởi hơn 100 nhà báo và kỹ sư từ khắp tổ chức, là thành phần quan trọng giúp The New York Times giành được Giải thưởng Pulitzer năm 2021 về dịch vụ công cộng.
Những gì mà đội ngũ của The New York Times thực hiện là quá trình đầy đủ để sản xuất báo chí dữ liệu (data journalism).
Báo chí dữ liệu đã xuất hiện từ những năm 1970, song được nhắc đến nhiều hơn trong thập niên qua, khi công nghệ kỹ thuật số và mạng Internet phát triển. Đây là sự kết hợp giữa khả năng “ngửi tin” của một phóng viên truyền thống và năng lực “tiêu hóa”, diễn giải thông tin bằng các phương tiện kỹ thuật số của một nhà thống kê.
Các dữ liệu về việc tiêm chủng vaccine ở Việt Nam được thể hiện bằng biểu đồ và bản đồ. Nguồn: VnExpress
Báo chí dữ liệu là sự kết hợp giữa khả năng “ngửi tin” của một phóng viên truyền thống và năng lực “tiêu hoá”, diễn giải thông tin bằng các phương tiện kỹ thuật số của một nhà thống kê
Trên Nikkei Asia - hãng tin kinh tế uy tín của Nhật, ông Steve Coll - Hiệu trưởng Khoa Báo chí sau Ðại học của Ðại học Columbia nhận định đại dịch Covid-19 đã thúc đẩy việc sử dụng báo chí dữ liệu và chứng tỏ tầm quan trọng của nó đối với tương lai của ngành báo chí.
Mạng lưới báo chí điều tra toàn cầu cũng chỉ ra: “Ðây sẽ không phải là đại dịch cuối cùng của chúng ta, vì vậy việc trang bị các công cụ này rất quan trọng”.
Thực tế, báo chí dữ liệu đã được ứng dụng nhiều trong lĩnh vực kinh tế, tài chính, các bài báo về chính sách với các nhóm dân số… nhưng khi Covid-19 bùng phát, báo chí dữ liệu mới thể hiện được đầy đủ những khía cạnh vượt trội so với các loại hình báo chí truyền thống.
Các hãng thông tấn lớn như: Bloomberg, Nikkei Asia, The Guardian, BBC… cũng đã vận dụng nhuần nhuyễn báo chí dữ liệu trong từng tác phẩm. Họ hình ảnh hóa (visualisation) dữ liệu bằng các biểu đồ, infographic…
Các biểu đồ đường giúp người xem dễ dàng so sánh diễn biến Covid-19 trong các đợt bùng phát, ca nhiễm ở các địa phương, nhóm tuổi người mắc bệnh... Biểu đồ cột thể hiện trực quan mức độ lây nhiễm của các chủng virus, số ca dương tính mỗi ngày… Các bản đồ với từng khu vực có màu sắc đậm nhạt thể hiện các điểm nóng của dịch bệnh hay độ phủ của vaccine…
Tại Việt Nam, xu hướng báo chí dữ liệu cũng đã nhen nhóm và phát triển ở một số báo điện tử hoặc trang tin điện tử. Mỗi tờ báo hiện đang đối mặt với lượng lớn dữ liệu từ nhiều tổ chức cung cấp, cập nhật thường xuyên về sự lây lan của Covid-19 khi cuộc chiến chống dịch ngày càng cam go. Các ca nhiễm mới mỗi ngày không còn dừng lại ở hàng đơn vị, chục hay trăm mà lên đến hàng ngàn và tăng theo cấp số nhân.
Trong khi đó, nhu cầu của độc giả lại không muốn dành quá nhiều thời gian chỉ để tiếp nhận một thông tin mà “càng nhiều càng tốt”. Các cơ quan báo chí buộc phải chuyển mình.
Thanh Niên Online, VnExpress, Zing... là những tờ báo, trang tin áp dụng báo chí dữ liệu mạnh mẽ trong đợt bùng phát dịch Covid-19 lần này. Bảng dữ liệu được cập nhật liên tục đặt ngay trang chủ hay các biểu đồ được chèn linh hoạt trong các bài viết… giúp độc giả dễ dàng nắm bắt thông tin thay vì các tin bài truyền thống “quá nhiều chữ”.
Ông Trần Việt Hưng - Tổng Thư ký tòa soạn Thanh Niên Online đánh giá, dù mới manh nha nhưng báo chí dữ liệu đóng vai trò rất quan trọng trong đại dịch Covid-19.
Ðể xây dựng báo chí dữ liệu, trước tiên phải kể đến việc đầu tư về mặt nhân sự. Nhiều tòa soạn đã cử một số phóng viên, biên tập viên có kinh nghiệm tham dự các lớp đào tạo về báo chí dữ liệu ở trong và ngoài nước hoặc thuê người đã được đào tạo.
Vấn đề đặt ra tiếp đó là về nguồn dữ liệu phải chuẩn xác và kịp thời.
Không chỉ là sử dụng các nền tảng kỹ thuật website, các ứng dụng về dữ liệu như Google sheet, Flourish.studio… đòi hỏi người làm báo phải biết cần làm gì với data, hạ tầng mình có được và sáng tạo trên nguồn tài nguyên đó.
Cho rằng đào tạo nội bộ là việc bắt buộc phải làm, song ông Hưng đánh giá kết quả mà nó mang lại không như mong muốn. Nhiều tòa soạn có nhân lực về báo chí nhưng không có nhân lực về công nghệ, ngành xử lý dữ liệu. Ngược lại, cũng sẽ hạn chế nếu các cơ quan thông tấn tuyển được nhân lực về công nghệ nhưng lại không am hiểu về báo chí.
“Việc thu hút nhân lực bên ngoài vào rất khó. Rất hiếm nhân lực trong lĩnh vực này làm việc ở ngành báo, đa phần họ làm việc ở các công ty, doanh nghiệp về công nghệ với mức lương cao hơn rất nhiều”, Tổng Thư ký tòa soạn Thanh Niên Online nêu.
Cùng với đó, ông cho rằng việc tiếp cận nguồn dữ liệu cũng đặt ra nhiều thách thức đối với báo chí Việt Nam hiện tại. Các thông tin về Covid-19, phóng viên thường dựa trên cơ sở dữ liệu của Bộ Y tế, nhưng những dữ liệu này lại chưa chính xác và cập nhật kịp thời.
“Trước đó có giai đoạn ngành y tế mỗi 10 ngày mới công bố số lượng người tử vong, dẫn đến tình trạng khi thể hiện lên biểu đồ đường những ngày trước là 0 thì tự dưng vọt lên cao trông rất vô lý. Ngoài ra, số tăng của các tỉnh thành cũng rất khó để căn chỉnh. Bởi, sau khi trung tâm kiểm soát bệnh tật các tỉnh công bố, Bộ Y tế sẽ lọc lại, thẩm định khiến xảy ra độ trễ giữa 2 lần công bố”, ông Hưng phân tích.
Tổng Thư ký tòa soạn Thanh Niên Online cho rằng, để thích nghi với hiện tại, các tòa soạn nên tận dụng nguồn nhân lực hiện có và không ngừng đổi mới, sáng tạo thêm.
“Hiện, Thanh Niên dựa theo nguồn dữ liệu công khai của Chính phủ rồi cố gắng thiết kế sao cho phù hợp với bạn đọc của mình, cố gắng nảy lên những điểm nhấn quan trọng. Không có gì quá khó khăn, nhưng vẫn đòi hỏi nhân lực có nhiều kỹ năng về báo chí, am hiểu người đọc muốn gì”, ông Hưng nói.
Bên cạnh những nỗ lực phục vụ độc giả, ông Hưng đánh giá việc thực hiện báo chí dữ liệu đồng thời tác động tích cực đến bản thân các nhà báo, khiến họ phải ý thức hơn về việc xác minh, truy vấn, phân tích nguồn dữ liệu…
Nó còn tác động tích cực đến Nhà nước khi phải thay đổi nhận thức về tầm quan trọng của việc công bố dữ liệu trong việc minh bạch hóa thông tin.
“Tuy mới thôi nhưng chắc chắn sẽ đạt được thành tựu”, ông Hưng lạc quan nhận định về tương lai của báo chí dữ liệu Việt Nam.
Ngô Công Quang
Thích
Tags:
(CLO) Các đơn vị kinh doanh vận tải, bến xe thực hiện công khai, minh bạch và đúng quy định về giá cước vận tải; phục vụ tốt nhu cầu đi lại của người dân dịp nghỉ lễ Giỗ Tổ Hùng Vương và 30/4 - 1/5.
(CLO) Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) vừa có thông báo việc điều chỉnh mức giá dịch vụ sử dụng tuyến đường cao tốc TP.Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây.
(CLO) Ngày 4/4, Nhà Vua Philippe và Hoàng hậu Mathilde của Vương quốc Bỉ rời Thành phố Hồ Chí Minh, kết thúc tốt đẹp thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam từ ngày 31/3 đến ngày 4/4, theo lời mời của Chủ tịch nước Lương Cường và Phu nhân.
(CLO) Sau 2 ngày công chiếu sớm, bộ phim “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối” của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên thu về hơn 23 tỷ đồng doanh thu phòng vé, theo dữ liệu từ Box Office Vietnam.
(CLO) Ngày 4/4, tại TP Đồng Hới, Bộ Tư lệnh Quân khu 4 phối hợp với UBND tỉnh Quảng Bình tổ chức buổi gặp mặt, tặng quà và động viên các lực lượng quân nhân trên hành trình vào TP Hồ Chí Minh, tham gia huấn luyện phục vụ Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025).
(CLO) Liên quan vụ án xảy ra tại Công ty TNHH Cây xanh Công Minh, ngày 06/3/2025, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an đã ra Quyết định khởi tố đối với 03 bị can về tội “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng”; xác định: các bị can đã thực hiện các hành vi vi phạm quy định về đấu thầu, đưa và nhận hối lộ trong hàng trăm dự án đã gây thiệt hại cho nhà nước gần 100 tỷ đồng.
(CLO) Việc Hoa Kỳ áp thuế lên hàng hoá Việt Nam sẽ gây khó khăn cho doanh nghiệp sản xuất, nhất là những ngành nghề có kim ngạch xuất khẩu lớn như dệt may, da giày, điện tử, gỗ, nội thất,...
(CLO) UBND TP Hà Nội vừa ban hành khung giá cho thuê nhà ở xã hội được đầu tư xây dựng không bằng vốn đầu tư công, nguồn tài chính công đoàn trên địa bàn thành phố Hà Nội, áp dụng từ ngày 14/4/2025.
(CLO) Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn, ngày 5/4, Bắc Bộ ngày nắng đẹp, riêng Tây Bắc Bộ cục bộ có nơi mưa to về chiều tối. Khu vực Nam Bộ dự báo triều cường dâng cao gây ngập úng về chiều tối và đêm, đặc biệt với vùng trũng thấp ven biển, ven sông.
(CLO) Theo nguồn tin của phóng viên được biết, Công an tỉnh Đắk Lắk đã có quyết định tạm hoãn xuất cảnh đối với Nguyễn Thúc Thùy Tiên (SN 1998, trú tại TP Hồ Chí Minh).
(CLO) Ngày 4/4/2025, Công an xã Diễn Thọ, huyện Diễn Châu (Nghệ An) cho biết, đang hoàn tất hồ sơ để xử lý vi phạm hành chính đối với một cá nhân có hành vi đăng tải thông tin sai sự thật trên mạng xã hội, gây ảnh hưởng đến uy tín của lực lượng chức năng.
(CLO) Ghi nhận chiều ngày 4/4, ngày làm việc cuối cùng trước kỳ nghỉ lễ Giỗ Tổ Hùng Vương (mùng 10/3 Âm lịch), giao thông tại Hà Nội nhìn chung thông thoáng, chưa xảy ra tình trạng ùn tắc kéo dài tại các tuyến đường chính và cửa ngõ ra vào thành phố.
(CLO) Ước tính nhu cầu vốn đầu tư phát triển hệ thống cảng hàng không Việt Nam đến năm 2030 khoảng 443.000 tỷ đồng; được huy động từ nguồn vốn ngân sách nhà nước, vốn ngoài ngân sách và các nguồn vốn hợp pháp khác.
(CLO) Trong 3 tháng đầu năm 2025, lượng đặt phòng của khách châu Âu ở Mỹ đã giảm khoảng 18-20%, khiến nước này có thiể mất hàng tỷ USD doanh thu từ du lịch.
(CLO) Ngày 4/4, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) đã có quyết định bổ nhiệm Cục trưởng Cục TDTT Việt Nam giữ chức Vụ trưởng Vụ Khoa học, Công nghệ, Đào tạo và Môi trường thuộc Bộ VHTT&DL. Quyết định có hiệu lực từ ngày ban hành.
(CLO) Ngày 4/4, thông tin từ Công an tỉnh Thanh Hóa cho biết, chỉ tính từ đầu tháng 3/2025 đến nay, các phòng nghiệp vụ đã bắt, xử lý 4 vụ, 28 đối tượng khai thác khoáng sản trái phép; thu giữ 6 tầu hút cát, 5 máy xúc và nhiều tang vật có liên quan.
(CLO) Chiều 4/4, Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Ninh Bình tổ chức hội nghị giao ban công tác báo chí, tuyên truyền tháng 3, định hướng công tác tháng 4 năm 2025.
(CLO) Tại Hội nghị giao ban báo chí quý I/2025, tỉnh Yên Bái đã đề ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tuyên truyền, hướng tới Đại hội Đảng XIV và xây dựng hình ảnh địa phương.
(CLO) Ngày 4/4, tại Trụ sở Bộ Biên tập Báo Nhân Dân, số 71 Hàng Trống, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội, Báo Nhân Dân phối hợp cùng Tập đoàn TH tổ chức Hội thảo “Tương lai cho thế hệ vươn mình”.
(CLO) Ngày 4/4, tại Trụ sở Tỉnh ủy, Thường trực Tỉnh ủy tổ chức hội nghị công bố quyết định của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về công tác cán bộ.
(CLO) Sáng 4/4, Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Hà Tĩnh phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao & Du lịch và Hội Nhà báo tỉnh tổ chức hội nghị giao ban báo chí quý I năm 2025 nhằm đánh giá kết quả hoạt động báo chí thời gian qua và triển khai nhiệm vụ trong thời gian tới.
(CLO) Mạng xã hội đang tạo ra một 'thế giới song song' đầy cám dỗ, nơi giới trẻ đang phải đối mặt với một nghịch lý: 'bắt kịp' những xu hướng phù phiếm trên mạng xã hội, nhưng lại 'bỏ lỡ' những giá trị đích thực của cuộc sống.
(CLO) Ngày 3/4, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Hải Phòng chính thức phát động Giải báo chí "Vì một Hải Phòng phát triển" lần thứ VII với chủ đề "Hải Phòng - Thành phố thân thiện".
(CLO) Ngày 3/4, Hội Nhà báo thành phố Hải Phòng tổ chức lớp tập huấn nghiệp vụ báo chí với chủ đề "Ứng dụng trí tuệ nhân tạo AI trong làm báo đa phương tiện và sản xuất nội dung số trên các nền tảng mạng xã hội năm 2025" cho phóng viên, nhà báo đang hoạt động trên địa bàn thành phố Hải Phòng.
(NB&CL) “AI là công cụ, nhưng chính con người mới quyết định công cụ ấy được dùng vào việc gì. Không phải cứ có công nghệ là tiến bộ, mà là khi công nghệ đi cùng đạo đức, đi cùng sự thấu cảm, đi cùng khát vọng phục vụ sự thật…” – đó là nhấn mạnh của nhà báo Nhật Hoa khi trò chuyện về Hội nghị Nhà báo Thế giới 2025 tại Hàn Quốc, diễn ra từ 30/3 đến 5/4/2025, mà bà là đại diện cho người làm báo Việt Nam tham dự.
(CLO) UBND tỉnh Hải Dương vừa ban hành kế hoạch tổ chức xét và trao Giải thưởng Báo chí Nguyễn Lương Bằng lần thứ VI (giai đoạn 2021-2025), nhằm tôn vinh những tác phẩm báo chí xuất sắc, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
