Nhìn lại chặng đường 60 năm hình thành và phát triển

"Ngày 29/10 tới đây, Viện Báo chí sẽ kỷ niệm 60 năm ngày truyền thống - một dịp để điểm lại những thành tựu Viện đã đạt được đồng thời đề ra những mục tiêu, định hướng giải pháp nhằm phát triển Học viện lên một tầm cao mới, giữ vững thương hiệu và nâng cao uy tín của Viện Báo chí" - PGS.TS Đỗ Thị Thu Hằng - Viện trưởng Viện báo chí - Học viện Báo chí & Tuyên truyền khẳng định. 

Viện Báo chí là một trong những đơn vị ra đời ngày 16/1/1962 theo Nghị quyết số 36-NQ/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Khoa Báo chí duy nhất đổi tên một lần vào 1/2019 theo quyết định số 6591-QĐ/HVCTQG của Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh trên cơ sở sáp nhập Viện Nghiên cứu Báo chí - Truyền thông (trực thuộc Học viện Báo chí và Tuyên truyền).

Tiền thân của Khoa Báo chí là Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng tại khu rừng Bờ Rạ, xã Tân Thái, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, được Tổng bộ Việt Minh mở năm 1949. Trước khi thành lập Khoa Báo chí, Trường Tuyên huấn Trung ương năm 1962, năm 1960 chương trình đào tạo nhà báo bắt đầu được mở ra tại trường Đại học Nhân dân với thời gian đào tạo 10 tháng. Đối tượng được đào tạo trong giai đoạn này là các cán bộ làm công tác báo chí, tuyên huấn ở các cơ quan được cử đi dự các lớp đào tạo, kịp cung cấp cho miền Nam.

Chương trình đào tạo ngắn ngày, theo yêu cầu của công tác tư tưởng, báo chí và tuyên truyền đáp ứng công tác lãnh đạo và chỉ đạo của Trung ương. Đây là bước đệm quan trọng cho sự ra đời của Khoa Báo chí, trường Tuyên huấn Trung ương.  

Từ năm 1962 đến 1968, trường mở các khoá đào tạo ngắn hạn từ 3 - 27 tháng, đối tượng là cán bộ trong các cơ quan báo chí, tuyên huấn ở miền Bắc. Đầu ra là nguồn lực báo chí phục vụ cho hệ thống báo chí miền Bắc và một phần đưa vào miền Nam phục vụ cuộc vận động đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Năm 1969, Khoa Báo chí tuyển Đại học báo chí Khoá 1 gồm 200 học viên là cán bộ, phóng viên trẻ ở các cơ quan báo chí, cán bộ tuyên huấn và một số ít sinh viên, học sinh tốt nghiệp cấp 3 được cơ quan gửi đi đào tạo tạo nguồn, chương trình đào tạo chính quy tập trung 4 năm.

Năm 1995, năm đầu tiên trên cả nước, Khoa Báo chí được Bộ Giáo dục và Đào tạo cho phép chiêu sinh Thạc sĩ báo chí Khóa 1. Đến năm 2003 là năm đầu tiên Khoa Báo chí (Học viện Báo chí và Tuyên truyền) được Bộ Giáo dục và Đào tạo cho phép chiêu sinh đào tạo Tiến sĩ báo chí. Như vậy, giống như trình độ Thạc sĩ, Khoa Báo chí cũng là đơn vị đầu tiên trên cả nước đào tạo trình độ Tiến sĩ ngành Báo chí học.

Trong suốt hành trình xây dựng và phát triển Viện Báo chí luôn hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Từ truyền thống của thế hệ trước cho đến nay, các thế hệ cán bộ, nhà giáo luôn quyết tâm xây dựng Viện là cở sở giáo dục đại học, sau đại học có tầm vóc, uy tín về đào tạo báo chí - truyền thông.

Năm 2017 đánh dấu giai đoạn đào tạo nguồn lực cho báo chí - truyền thông kỷ nguyên số của Khoa Báo chí - Viện Báo chí, với việc tuyển sinh ngành Truyền thông đại chúng, đào tạo nhà báo - nhà truyền thông đa nền tảng, đa loại hình và ngành Truyền thông đa phương tiện. Giai đoạn từ 2018 đánh dấu thời gian quan trọng, khi Học viện Báo chí và Tuyên truyền thành lập và xây dựng Viện Báo chí, mô hình cấp Viện duy nhất của Học viện Báo chí và Tuyên truyền đào tạo - nghiên cứu báo chí truyền thông hội tụ cho nền báo chí cách mạng trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư và chuyển đổi số.

Nhìn lại lịch sử truyền thống 60 năm qua, Khoa Báo chí - Viện Báo chí đã đạo tạo được gần 5000 cử nhân báo chí, trên 100 cử nhân truyền thông đại chúng và truyền thông đa phương tiện, khoảng 6000 sinh viên hệ tại chức, vừa làm vừa học tại Học viện và các địa phương trong cả nước. Khoảng 5000 học viên được đào tạo, tập huấn qua các khóa bồi dưỡng ngắn hạn theo chức danh của tòa soạn, theo nhu cầu xã hội và các chương trình đào tạo theo các dự án hợp tác với các đối tác trong và ngoài nước.

Xây dựng chiến lược chuyển đổi số gắn mô hình, dự án thiết thực

Trong quá trình phát triển, Khoa Báo chí - Viện Báo chí là đối tác tin cậy với Bộ Quốc phòng và các Bộ, ngành, doanh nghiệp, các tổ chức trong hệ thống chính trị trong cả nước. Viện Báo chí đã đào tạo cho Bộ Quốc phòng hàng ngàn người học ở tất cả các bậc, các hệ, đáp ứng yêu cầu hệ thống nhân lực báo chí - truyền thông trong quân đội; hàng ngàn người học cho các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp khác thuộc hệ thống chính trị.

Tính đến nay đã có 18 khóa cao học báo chí và quản lý báo chí truyền thông, với khoảng 1.200 học viên đã tốt nghiệp nhận bằng Thạc sĩ; 16 khóa nghiên cứu sinh báo chí với gần 100 Tiến sĩ báo chí đã tốt nghiệp với chương trình đào tạo do Khoa Báo chí - Viện Báo chí xây dựng và phát triển.

Kế thừa thành tựu và giá trị truyền thống từ Khoa Báo chí và Viện Nghiên cứu Báo chí truyền thông, Viện Báo chí đã tham gia thiết kế, thử nghiệm các mô hình/dự án ứng dụng, phát triển báo chí thành công, như: Dự án Báo chí và Quyền trẻ em, xây dựng mạng lưới báo viết về đề tài Trẻ em và Trang Thông tin điện tử Báo chí với Trẻ em (http://cmvn.org.vn ) năm 2005, Bộ giáo trình, sách tham khảo và tập huấn cho hàng ngàn lượt nhà báo về kỹ năng báo chí tiếp cận quyền trẻ em.

Dự án Báo chí điều tra phòng chống tham nhũng (với bộ giáo trình - sách tham khảo Báo chí điều tra - Mô hình Câu lạc bộ Nhà báo điều tra năm 2013 - 2015); mô hình đào tạo thực hành qua đặc san Báo chí Trẻ (từ 2002), Câu lạc bộ Báo chí Truyền thông CJC (2013).

Gần đây nhất là mô hình Đội thanh niên xung kích truyền thông bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trên không gian mạng (2021 - 2022). Trong khuôn khổ các đề tài nghiên cứu Nhà nước về “Mạng xã hội trong bối cảnh phát triển xã hội thông tin ở Việt Nam”, đề tài cấp bộ “Quản lý thông tin truyền thông trên mạng xã hội ở Việt Nam”, đề tài cấp Bộ trọng điểm “Xử lý thông tin sai lệch, xuyên tác trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận và văn học nghệ thuật”.

Viện đã nghiên cứu và đề xuất các đề án thử nghiệm các mô hình báo chí truyền thông hiện đại, mở hai mã ngành mới đáp ứng yêu cầu báo chí số, báo chí đa nền tảng, báo chí đa phương tiện - xuất bản giáo trình, sách chuyên khảo, sách tham khảo; đổi mới nội dung, phương thức đào tạo.

Hiện Viện đang tiếp tục nghiên cứu và tổ chức nghiên cứu với sự tham gia của đội ngũ hàng trăm cán bộ, giảng viên, cộng tác viên nghiên cứu, hàng ngàn nghiên cứu sinh, học viên sau đại học, các sinh viên bạc cử nhân ưu tú. Viện đã nỗ lực và bước đầu thành công trong phát triển lý luận báo chí và định hướng phát triển báo chí cách mạng Việt Nam trong mọi giai đoạn, đặc biệt là trong kỷ nguyên số hiện nay.

Tại lễ kỷ niệm 60 năm truyền thống tới đây, Viện Báo chí sẽ tổ chức chuỗi các hoạt động như: Triển lãm sách và sản phẩm báo chí - truyền thông; Lễ mít-tinh kỷ niệm 60 năm Ngày truyền thống; Hội thảo “Viện Báo chí: Truyền thống 60 năm đào tạo, nghiên cứu - vấn đề đặt ra và giải pháp phát triển” và trao Giải báo chí truyền thông Thắp sáng; trao học bổng cho sinh viên và chào tân sinh viên Fire Up 2022…