Dầu Iran bị chặn là tin xấu cho Trung Quốc
(CLO) Hơn 90% dầu Iran đổ về Trung Quốc, nhưng đảo Kharg bị tấn công sẽ khiến Bắc Kinh mất nguồn cung giá rẻ chiến lược.
Cho đến thời điểm hiện tại, Israel vẫn chưa động đến các trung tâm xuất khẩu năng lượng của Iran. Tuy nhiên, nếu kịch bản này xảy ra, Trung Quốc có thể đối mặt với nguy cơ mất đi nguồn dầu giá rẻ vốn rất quan trọng với nền kinh tế nước này.
Hiện tại, Iran xuất khẩu khoảng 1,7 triệu thùng dầu thô mỗi ngày, chiếm chưa đầy 2% nhu cầu toàn cầu.
Từ cuối năm 2018, Mỹ đã tái áp đặt các biện pháp trừng phạt lên ngành dầu mỏ của Tehran, chỉ vài tháng sau khi Tổng thống Donald Trump quyết định rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông.
Điều này đã đẩy Iran vào tình thế khó khăn, buộc nước này phải tìm cách duy trì dòng chảy dầu trên thị trường quốc tế.
Do phần lớn các quốc gia không dám mua dầu thô bị trừng phạt, Iran phải bán dầu với giá chiết khấu và sử dụng những phương thức bí mật để đưa hàng ra thị trường.
Một trong số đó là việc tận dụng "hạm đội bóng tối" - các tàu chở dầu tắt thiết bị định vị để vận chuyển dầu mà không bị phát hiện.
Theo số liệu từ công ty phân tích hàng hóa Kpler, hơn 90% lượng dầu xuất khẩu của Iran hiện nay đang đổ về Trung Quốc. Phần lớn trong số này được mua bởi các nhà máy lọc dầu nhỏ, còn gọi là "teapot", tập trung tại khu vực Sơn Đông.
Những cơ sở này hoạt động độc lập với các tập đoàn dầu khí nhà nước và đã chuyển sang sử dụng dầu Iran bất hợp pháp từ năm 2022 để bảo vệ lợi nhuận trước áp lực chi phí.
Ông Tom Reed, Phó Chủ tịch phụ trách dầu thô Trung Quốc của Argus Media, cho biết mức chiết khấu của dầu Iran so với các loại dầu tương tự không bị trừng phạt, chẳng hạn như Oman Export Blend, hiện chỉ còn khoảng 2 USD mỗi thùng.
Khoảng cách này đã thu hẹp đáng kể gần đây do lo ngại về khả năng xung đột với Israel và việc Mỹ siết chặt các biện pháp trừng phạt có thể làm gián đoạn nguồn cung từ Iran.
Trước đó, mức chiết khấu từng cao hơn nhiều, trung bình 11 USD trong năm 2023 và 4 USD trong năm 2024.
Với việc ít quốc gia khác sẵn sàng mua dầu Iran, các nhà máy lọc dầu Trung Quốc đang nắm lợi thế lớn trong mối quan hệ thương mại này. Năm ngoái, một quan chức từ Phòng Thương mại Iran đã ví tình trạng này như "một cái bẫy thuộc địa".
Do dầu bị trừng phạt được thanh toán bằng nhân dân tệ thay vì đô la Mỹ, Iran hầu như không có lựa chọn nào khác ngoài việc dùng nguồn thu từ dầu để mua hàng hóa Trung Quốc, qua đó càng gia tăng sự phụ thuộc vào quốc gia này.
Nếu Israel đặt mục tiêu thay đổi chế độ tại Iran, khả năng nước này tấn công vào các nguồn tài chính từ dầu mỏ của Tehran là không thể xem nhẹ.
Một cuộc tấn công nhằm vào đảo Kharg ở Vịnh Ba Tư - nơi xuất phát của hầu hết các tàu chở dầu Iran - có thể khiến phần lớn hoạt động xuất khẩu dầu của nước này bị đình trệ.
Điều này sẽ gây ra cú sốc lớn cho thị trường dầu mỏ toàn cầu và có thể tạo ra rạn nứt với Nhà Trắng. Tổng thống Donald Trump hẳn không muốn chứng kiến giá xăng tại Mỹ tăng vọt, ảnh hưởng đến người tiêu dùng trong nước.
Tuy nhiên, Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ và các đồng minh (OPEC+) lại sở hữu nguồn dự trữ đáng kể, có thể nhanh chóng bù đắp phần nào thiếu hụt.
Chẳng hạn, Ả Rập Xê Út và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất hiện có hơn 4 triệu thùng dầu mỗi ngày trong kho dự trữ.
Theo phân tích của Goldman Sachs, hai quốc gia này từng thay thế khoảng 80% lượng dầu bị mất chỉ trong vòng sáu tháng khi xảy ra các cú sốc nguồn cung trước đây.
Nguồn dự trữ này có thể đóng vai trò như một "van an toàn", giúp giảm căng thẳng trên thị trường dầu mỏ khi cần thiết. Dẫu vậy, Trung Quốc với vị thế khách hàng lớn nhất của Iran vẫn sẽ phải đối mặt với những khó khăn đáng kể nếu nguồn cung dầu từ Tehran bị gián đoạn.
Lần đầu tiên sau nhiều năm, các nhà máy lọc dầu tư nhân của Trung Quốc có thể buộc phải trả giá đầy đủ cho mỗi thùng dầu, thay vì tận dụng mức chiết khấu như trước đây.