PAPI 2018 gồm 8 chỉ số nội dung, gồm 6 chỉ số nội dung gốc như: tham gia của người dân ở cấp cơ sở; công khai, minh bạch; trách nhiệm giải trình với người dân; kiểm soát tham nhũng trong khu vực công; thủ tục hành chính công; cung ứng dịch vụ công và 2 chỉ số nội dung mới là: quản trị môi trường và quản trị điện tử.

Hơn 14.300 người dân được chọn ngẫu nhiên từ 63 tỉnh/ thành phố đã được phỏng vấn trong nghiên cứu Chỉ số PAPI 2018, họ được chia sẻ, trải nghiệm và cảm nhận qua nghiên cứu PAPI về hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền địa phương.

Bà Caitlin Wiesen, Quyền đại diện thường trú của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam cho biết: "Sau 10 năm, Chỉ số PAPI tiếp tục đóng vai trò là công cụ hữu hiệu góp phần thúc đẩy quản trị tốt ở Việt Nam. Chỉ số PAPI lắng nghe tiếng nói của người dân, tìm hiểu kỳ vọng của người dân đối với cấp chính quyền, bằng cách đó tạo điều kiện để người dân tham gia quản trị đất nước…"

Người dân tham gia nhiều hơn vào đời sống chính trị, xã hội

Theo kết quả PAPI công bố, năm 2018, người dân cũng ghi nhận một số thay đổi tích cực trong hiệu quả huy động sự tham gia của người dân vào đời chính trị, xã hội cấp cơ sở.

Kết quả khảo sát cho thấy tỷ lệ người dân bị chính quyền địa phương ép buộc đóng góp cho dự án mới/ tu sửa công trình công cộng tại địa phương giảm. Khoảng 50% những người đóng góp cho biết họ đã đóng góp tự nguyện trong năm 2017, 2018, cao hơn so với tỷ lệ 45% trước năm 2017.

Ngoài ra, người dân hài lòng hơn với mức độ công khai, minh bạch của chính quyền trong việc tổ chức lập danh sách hộ nghèo và chia sẻ thông tin thu, chi ngân sách cấp xã/phường.

Về cung ứng dịch vụ công căn bản, chỉ tiêu đánh giá độ bao phủ của bảo hiểm y tế được cải thiện, tỷ lệ người dân có bảo hiểm y tế tiếp tục tăng từ 80% năm 2017 lên 87% năm 2018.

Cơ sở hạ tầng căn bản, bao gồm các dịch vụ như đường xá, thu gom rác thải, cung cấp điện lưới và nước sạch cho ăn uống, sinh hoạt cũng được người dân đánh giá tích cực hơn trong năm 2018.

Đa số người dân ủng hộ bảo vệ môi trường, cho dù có phải hy sinh tăng trưởng kinh tế. Lĩnh vực dịch vụ và thủ tục hành chính công có cải thiện bao gồm dịch vụ chứng thực, xác nhận chính quyền của cơ sở, dịch vụ cấp phép xây dựng; dịch vụ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, dịch vụ hành chính công cấp xã/phường. 

Tuy nhiên, công khai, minh bạch quy hoạch/ kế hoạch sử dụng đất vẫn là khía cạnh chính quyền địa phương cần cải thiện.

Về trách nhiệm giải trình với người dân, năm 2018, số người gặp gỡ cán bộ, công chức chính quyền cấp thôn/ tổ dân phố hoặc cấp xã/ phường khi có bức xúc về chính quyền hoặc hàng xóm tăng lên, và số người cho rằng những cuộc tiếp xúc đó đem lại kết quả tăng lên so với năm 2017, nhưng người dân ít có cơ hội tiếp xúc với đại diện chính quyền từ cấp quận/ huyện, cấp tỉnh trở lên.

Người dân hài lòng hơn với dịch vụ công căn bản

Kết quả PAPI 2018 cho thấy, yếu tố tác động lớn nhất tới mức độ hài lòng với hiệu quả quản trị và hành chính công là hiệu quả kiểm soát tham nhũng trong khu vực công.

Sự hài lòng của người sử dụng dịch vụ giáo dục tiểu học có xu hướng giảm cho điều kiện vật chất, trang thiết bị của trường tiểu học công lập và chất lượng giáo dục có phần xuống cấp.

Những vấn đề mà người dân lo ngại nhất là đói nghèo, tham nhũng, tăng trưởng kinh tế, an ninh – trật tự, chất lượng giáo dục và môi trường… Hơn 50% số người được hỏi cho rằng chất lượng nguồn nước sinh hoạt hiện nay kém hơn 3 năm trước.

Mặc dù người dân có chung quan điểm rằng tham nhũng đã giảm đi so với 3 năm trước, song mỗi cấp chính quyền có mức độ thuyên giảm khác nhau.

Gần 60% số người trả lời cho rằng tham nhũng ở cấp xã/ phường đã thuyên giảm trong 3 năm qua, song chỉ có 50% số người trả lời cho rằng tham nhũng ở cấp quốc gia có xu hướng giảm.

Bên cạnh đó, người dân có cảm nhận vòi vĩnh trong dịch vụ y tế tuyến huyện/ quận và giáo dục tiểu học công lập giảm đáng kể so với kết quả khảo sát năm 2017.

Tuy nhiên, “lót tay” để có việc làm trong khu vực Nhà nước, vòi vĩnh trong cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, lạm dụng công quỹ chưa giảm.

Cần đổi mới chính sách và cách thức thực thi chính sách ở các cấp

Theo báo cáo, mỗi địa phương đều có những điểm mạnh và điểm yếu riêng, không có địa phương nào thuộc về nhóm điểm cao nhất ở cả tám chỉ số nội dung. Hơn nữa, khoảng cách giữa điểm cao nhất cấp tỉnh (47.05 điểm) và mức điểm tối đa là 80 điểm (trên thang từ 10 đến 80 điểm cho tất cả tám chỉ số nội dung) còn rất xa.

Điều đó cho thấy còn nhiều cơ hội đổi mới chính sách và cách thức thực thi chính sách để chính quyền các cấp ngày càng cởi mở hơn, minh bạch hơn, thực hiện trách nhiệm giải trình tốt hơn, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dân.

Năm 2018, nghiên cứu và chỉ số PAPI có những thay đổi đáng kể, đã phản ánh những thay đổi ở phương diện chính sách liên quan đến quản trị và hành chính công ở Việt Nam. PAPI đã không ngừng đổi mới nhằm cung cấp nhiều chỉ báo đo lường hiệu quả hoạt động của các cấp chính quyền trong quản trị và hành chính công.

PAPI cung cấp dữ liệu thực chúng cho công tác đổi mới chính sách và phương thức thực hiện cho phù hợp với thực tiễn, vì lợi ích của người dân Việt Nam.

Báo cáo PAPI 2018 là sản phẩm của hoạt động hợp tác nghiên cứu giữa Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Hỗ trợ Cộng đồng (CECODES), Trung tâm Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (VFF - CRT), Công ty Phân tích Thời gian thực (RTA) và Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc tại Việt Nam.

Minh Đạt