Theo dõi báo trên:
“Đề cương Văn hóa Việt Nam năm 1943 đã đem lại một không khí mới cho văn hóa Việt Nam. Sự khai phóng về tư tưởng văn hóa, đường hướng trở về với dân tộc, nhân dân và góc nhìn sự vật dưới con mắt biện chứng đã đem lại một cảm hứng mới cho những người làm văn hóa, những trí thức đang muốn thay đổi, muốn tìm đường đi mà chưa thấy lối…” - nhìn nhận của PGS.TS Phạm Quang Long có lẽ cũng là nhìn nhận của rất nhiều nhà nghiên cứu.
Năm 1943, năm Đề cương Văn hóa Việt Nam ra đời, dưới ách thống trị một cổ hai tròng của thực dân Pháp, phát xít Nhật, cả Việt Nam có tới… 90% người dân mù chữ, giới trí thức Việt Nam dù phần đa giàu lòng tự tôn dân tộc, khát khao dân chủ và tự do nhưng bởi chưa được thức tỉnh về con đường giải phóng dân tộc hoặc là còn đang mò mẫm tìm đường nên rơi vào hoang mang, bi quan, nhìn chung đời sống tinh thần rơi vào bế tắc, ngột ngạt.
Thời điểm 1943 đó, nói như nhà nghiên cứu Phạm Quang Long: “Trên lĩnh vực văn hóa, nhiều xu hướng khác nhau đang chi phối đời sống tinh thần của dân tộc… Có thể nói việc tìm đường, nhận đường của nhiều trí thức yêu nước lúc này đang gặp những lúng túng, bế tắc… Tất cả những điều này có nguy cơ ảnh hưởng đến việc “nhận đường” cho một giai đoạn quan trọng của thời kỳ chuẩn bị cách mạng xã hội”.
Chính trong buổi khủng hoảng, phân vân trong “nhận đường”, giữa đêm đen ngột ngạt bế tắc ấy, giữa thời điểm Đảng ta, cần người dân thức tỉnh, muốn nghệ thuật phải bám vào hiện thực, phê phán chế độ phát xít, thực dân, phong kiến thối nát, tàn bạo, muốn trí thức, văn nghệ sĩ hiểu hiện trạng khổ đau của đất nước, để tập trung đấu tranh, hướng tới một xã hội tốt đẹp hơn, Đề cương về văn hóa Việt Nam ra đời. Như nhìn nhận của nhiều nhà nghiên cứu, với giới trí thức, nghệ sĩ Việt Nam thời bấy giờ, thực sự như “đi giữa đêm đông nhìn thấy ngọn đuốc soi đường để đến với cách mạng”, cho họ thấy rõ con đường nào mình sẽ nên đi, phải đi tới.
Cũng theo nhìn nhận của các nhà nghiên cứu, nói Đề cương về văn hóa Việt Nam năm 1943 như ngọn đuốc soi đường là bởi, Bản Đề cương đã đặt nền móng lý luận căn bản và đột phá cho nhiều vấn đề văn hóa Việt Nam. Trong đó, đáng chú ý là những vấn đề căn cốt như quan hệ giữa văn hóa và kinh tế, chính trị (văn hóa ngang hàng với kinh tế, chính trị), vai trò của văn hóa trong sự nghiệp cách mạng, chức năng của văn hóa - nghệ thuật (nghệ thuật vị nhân sinh), sự ưu thắng của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, nguyên tắc và cách thức đấu tranh cho một nền văn hóa độc lập, tự chủ, khoa học, đại chúng, tiến bộ...
“Với những nội dung, quan điểm, vấn đề quan thiết như vậy, bản Đề cương đã có sức lôi cuốn, quy tụ, đoàn kết các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là giới trí thức, văn nghệ sĩ tích cực tham gia cách mạng và xây dựng nền văn hóa mới. Nhiều hồi ký, phát biểu, suy ngẫm của giới văn nghệ sĩ đều cho thấy sự hấp dẫn, sức thuyết phục của bản Đề cương đã giúp họ khai mở nhận thức, khơi dậy lòng yêu nước, tinh thần độc lập dân tộc...”, GS.TS Từ Thị Loan - Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo (Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam) cho biết.
“Rõ ràng Đề cương đã trở thành một nguồn lực cách mạng mới. Nó không phải chỉ là lý trí, là đường lối chủ trương chung mà còn là tình cảm, là hành động thực tiễn, là mối dây liên kết giữa Đảng với dân tộc (đặc biệt là giới văn hóa, văn nghệ), là nét gạch nối giữa hiện tại với quá khứ và với cả tương lai”, PGS.TS Huỳnh Quốc Thắng nhận định.
Nhà thơ Lê Thiếu Nhơn - Ủy viên Hội đồng Thơ, Hội Nhà văn Việt Nam cũng cho rằng, ra đời khi cách mạng Việt Nam vẫn còn trong bóng tối, nhưng “ánh sáng” của Đề cương về văn hóa Việt Nam đã lan tỏa rộng khắp.
GS.TS Nguyễn Xuân Thắng - Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, trong phát biểu đề dẫn tại Hội thảo khoa học cấp quốc gia 80 năm Đề cương về văn hóa Việt Nam (1943-2023) - Khởi nguồn và động lực phát triển ngày 27/2/2023 cũng nhấn mạnh: “Mang sứ mệnh khơi thông những mạch nguồn của văn hóa dân tộc trong bối cảnh đẩy mạnh cao trào phản đế, phản phong, tiến tới Tổng khởi nghĩa Tháng 8 năm 1945, Đề cương đã tạo ra sự thống nhất về nhận thức, tư tưởng văn hóa cho nhân dân, nhất là tầng lớp trí thức, văn nghệ sĩ có tâm huyết, cổ vũ lòng tự hào dân tộc, khích lệ tinh thần dấn thân cho cách mạng, thật sự trở thành ngọn đuốc soi đường cho sự phát triển nền văn hóa mới”.
Điều đáng nói là trước đó, chính Tổng Bí thư Trường Chinh, trong diễn văn đọc tại Lễ kỷ niệm lần thứ 40 ngày ra đời bản Đề cương về Văn hóa Việt Nam cũng nhìn nhận: “Với Đề cương về Văn hóa Việt Nam, Đảng chỉ cho họ đâu là lối thoát… Và giải phóng dân tộc là giải phóng văn hóa, mở đường cho văn hóa phát triển một cách tự chủ, theo hướng tiến bộ… Đề cương về Văn hóa Việt Nam đã vạch rõ con đường cách mạng để giải phóng trí tuệ và văn hóa trong sự nghiệp giải phóng chung của dân tộc”.
Dưới ánh sáng của bản Đề cương, tháng 4/1943 Hội Văn hóa Cứu quốc được thành lập hoạt động bên cạnh các tổ chức cứu quốc khác của Mặt trận Việt Minh. Ngay lập tức, đã có rất nhiều văn nghệ sĩ nổi tiếng tham gia nhập Hội như: Học Phi (Chủ tịch), Nguyễn Huy Tưởng, Nam Cao, Nguyên Hồng, Tô Hoài, Nguyễn Đình Thi, Thép Mới…
Với khẩu hiệu “văn hóa khi đã xâm nhập vào đại chúng thì cũng tác động như một sức mạnh vật chất”, Hội Văn hóa Cứu quốc đã tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề ở Hà Nội, các vùng lân cận đã thu hút được sự chú ý của các nhà văn hóa, trí thức và các tầng lớp nhân dân.
Để mở rộng sự ảnh hưởng của Hội, ngày 11/6/1943 Hội ra tờ báo Tiên Phong (ban đầu có tên là Tiền Tuyến) làm cơ quan ngôn luận với trách nhiệm “kịch liệt chống những xu hướng văn hóa đầu cơ, xu nịnh, thoái hóa” và “ kiến thiết một nền văn hóa mới với mục đích phụng sự độc lập tự do và hạnh phúc của dân tộc”, cho đăng nhiều bài viết về Đề cương văn hóa, việc vận dụng và thực hiện Đề cương Văn hóa, về đời sống mới…
Các văn nghệ sĩ cách mạng tiêu biểu trong kháng chiến chống Pháp. Từ phải qua trái: Tô Hoài, Nguyễn Huy Tưởng, Hoàng Trung Thông, Chế Lan Viên, Nguyễn Xuân Sanh, Học Phi, Nguyễn Đỗ Cung (hàng trên); Nam Cao, Nguyên Hồng, Kim Lân, Nguyễn Đình Thi (hàng dưới). Ảnh tư liệu
Sau khi toàn quốc kháng chiến bùng nổ (12/1946), các hội viên của Hội đã cùng các cơ quan Chính phủ chuyển lên Việt Bắc, tham gia vào cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc như một chiến sĩ văn hóa. Đến tháng 7/1948, Hội nghị Văn nghệ toàn quốc lần thứ nhất được tổ chức, Hội văn hóa cứu quốc đã hoàn thành xuất sắc vai trò lịch sử của mình và được thay thế bằng Hội văn nghệ Việt Nam.
Như lời nhà văn Hữu Thỉnh: Với phương châm “cách mạng hóa tư tưởng, quần chúng hóa sinh hoạt”, các văn nghệ sĩ nô nức tòng quân đi theo các đoàn dân công, tham gia vận động thuế nông nghiệp hoặc lặn lội vào các bản làng xa khuất trên những đỉnh núi cao về sống với đồng bào các dân tộc ít người. Với các chuyến đi đó, với tâm hồn rộng mở, tầm nhìn xa rộng, các văn nghệ sĩ tìm thấy nhân vật, vấn đề và những xúc động thẩm mỹ mới tạo ra gân cốt, máu thịt cho những tác phẩm mới.
Lần đầu tiên, những người lính, những bà mẹ, những người nông dân ít chữ, những bà mế còn chưa thạo tiếng Kinh, những người thợ trong các công binh xưởng đã đi vào tác phẩm như những nhân vật trung tâm của thời đại mới. Một cuộc gặp gỡ tuyệt đẹp giữa nguyên mẫu với chủ thể sáng tạo, giúp cho văn nghệ sĩ vừa khám phá cuộc sống, vừa khám phá vẻ đẹp tiềm ẩn trong bản thân mình. Biết bao tác phẩm tươi ròng sự sống đã ra đời, tất cả tạo nên kho lưu giữ tinh thần vô giá về những năm tháng hào hùng của dân tộc.
Nhiều văn nghệ sĩ đã anh dũng hy sinh trong tư thế người chiến sĩ, như Trần Đăng, Tô Ngọc Vân, Nam Cao... Đó là những tấm gương cao đẹp, sống mãi, tiêu biểu cho tinh hoa của nền văn nghệ nước nhà. “Thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”. Đó là lời thề, là quyết tâm chính trị của toàn dân tộc. Đó cũng là sự lựa chọn dứt khoát của lớp văn nghệ sĩ kháng chiến đầu tiên.
Anh Thư
Thích
(CLO) Các đơn vị kinh doanh vận tải, bến xe thực hiện công khai, minh bạch và đúng quy định về giá cước vận tải; phục vụ tốt nhu cầu đi lại của người dân dịp nghỉ lễ Giỗ Tổ Hùng Vương và 30/4 - 1/5.
(CLO) Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) vừa có thông báo việc điều chỉnh mức giá dịch vụ sử dụng tuyến đường cao tốc TP.Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây.
(CLO) Ngày 4/4, Nhà Vua Philippe và Hoàng hậu Mathilde của Vương quốc Bỉ rời Thành phố Hồ Chí Minh, kết thúc tốt đẹp thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam từ ngày 31/3 đến ngày 4/4, theo lời mời của Chủ tịch nước Lương Cường và Phu nhân.
(CLO) Sau 2 ngày công chiếu sớm, bộ phim “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối” của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên thu về hơn 23 tỷ đồng doanh thu phòng vé, theo dữ liệu từ Box Office Vietnam.
(CLO) Ngày 4/4, tại TP Đồng Hới, Bộ Tư lệnh Quân khu 4 phối hợp với UBND tỉnh Quảng Bình tổ chức buổi gặp mặt, tặng quà và động viên các lực lượng quân nhân trên hành trình vào TP Hồ Chí Minh, tham gia huấn luyện phục vụ Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025).
(CLO) Liên quan vụ án xảy ra tại Công ty TNHH Cây xanh Công Minh, ngày 06/3/2025, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an đã ra Quyết định khởi tố đối với 03 bị can về tội “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng”; xác định: các bị can đã thực hiện các hành vi vi phạm quy định về đấu thầu, đưa và nhận hối lộ trong hàng trăm dự án đã gây thiệt hại cho nhà nước gần 100 tỷ đồng.
(CLO) Việc Hoa Kỳ áp thuế lên hàng hoá Việt Nam sẽ gây khó khăn cho doanh nghiệp sản xuất, nhất là những ngành nghề có kim ngạch xuất khẩu lớn như dệt may, da giày, điện tử, gỗ, nội thất,...
(CLO) UBND TP Hà Nội vừa ban hành khung giá cho thuê nhà ở xã hội được đầu tư xây dựng không bằng vốn đầu tư công, nguồn tài chính công đoàn trên địa bàn thành phố Hà Nội, áp dụng từ ngày 14/4/2025.
(CLO) Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn, ngày 5/4, Bắc Bộ ngày nắng đẹp, riêng Tây Bắc Bộ cục bộ có nơi mưa to về chiều tối. Khu vực Nam Bộ dự báo triều cường dâng cao gây ngập úng về chiều tối và đêm, đặc biệt với vùng trũng thấp ven biển, ven sông.
(CLO) Theo nguồn tin của phóng viên được biết, Công an tỉnh Đắk Lắk đã có quyết định tạm hoãn xuất cảnh đối với Nguyễn Thúc Thùy Tiên (SN 1998, trú tại TP Hồ Chí Minh).
(CLO) Ngày 4/4/2025, Công an xã Diễn Thọ, huyện Diễn Châu (Nghệ An) cho biết, đang hoàn tất hồ sơ để xử lý vi phạm hành chính đối với một cá nhân có hành vi đăng tải thông tin sai sự thật trên mạng xã hội, gây ảnh hưởng đến uy tín của lực lượng chức năng.
(CLO) Ghi nhận chiều ngày 4/4, ngày làm việc cuối cùng trước kỳ nghỉ lễ Giỗ Tổ Hùng Vương (mùng 10/3 Âm lịch), giao thông tại Hà Nội nhìn chung thông thoáng, chưa xảy ra tình trạng ùn tắc kéo dài tại các tuyến đường chính và cửa ngõ ra vào thành phố.
(CLO) Ước tính nhu cầu vốn đầu tư phát triển hệ thống cảng hàng không Việt Nam đến năm 2030 khoảng 443.000 tỷ đồng; được huy động từ nguồn vốn ngân sách nhà nước, vốn ngoài ngân sách và các nguồn vốn hợp pháp khác.
(CLO) Trong 3 tháng đầu năm 2025, lượng đặt phòng của khách châu Âu ở Mỹ đã giảm khoảng 18-20%, khiến nước này có thiể mất hàng tỷ USD doanh thu từ du lịch.
(CLO) Ngày 4/4, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) đã có quyết định bổ nhiệm Cục trưởng Cục TDTT Việt Nam giữ chức Vụ trưởng Vụ Khoa học, Công nghệ, Đào tạo và Môi trường thuộc Bộ VHTT&DL. Quyết định có hiệu lực từ ngày ban hành.
(CLO) Ngày 4/4, thông tin từ Công an tỉnh Thanh Hóa cho biết, chỉ tính từ đầu tháng 3/2025 đến nay, các phòng nghiệp vụ đã bắt, xử lý 4 vụ, 28 đối tượng khai thác khoáng sản trái phép; thu giữ 6 tầu hút cát, 5 máy xúc và nhiều tang vật có liên quan.
(CLO) Festival Phở năm 2025 nhằm quảng bá hình ảnh Phở Hà Nội được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
(CLO) Một số hoạt động trong khuôn khổ Giỗ Tổ Hùng Vương sẽ tạm hoãn vào 2 ngày quốc tang nguyên Chủ tịch nước Lào Khamtay Siphandone.
(CLO) Toạ lạc tại phố Hàng Mắm (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội), một quán cà phê tên Hidden Gem Coffee với không gian ấn tượng khi đồ vật bên trong đa phần là đồ cũ được tái chế, thu hút nhiều các bạn trẻ và du khách quốc tế tới tham quan, thưởng thức đồ uống. Đặc biệt, nơi đây còn được ví như "ốc đảo biệt lập giữa thủ đô".
(CLO) Logo có gam màu đỏ làm chủ đạo thể hiện nhiệt huyết cách mạng, lòng dũng cảm, kiên cường, tinh thần đoàn kết; màu xanh dương thể hiện cho hòa bình, hạnh phúc…
(CLO) Nhân dịp kỷ niệm 75 năm Ngày sinh nhà văn Nguyễn Huy Thiệp (1950-2025), sáng 4/4 tại Hà Nội, không gian nghệ thuật mang tên ông (do gia đình vận hành) cùng Gallery 39 phối hợp tổ chức triển lãm mang tên “Gốm Thiệp”, nhằm giới thiệu đến công chúng Thủ đô hơn 200 tác phẩm tranh trên gốm, lấy cảm hứng từ con người và văn chương Nguyễn Huy Thiệp.
(CLO) Ngày 3/4 tại Hà Nội, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) tổ chức Hội thảo quốc tế "Đẩy mạnh hội nhập quốc tế về văn hóa trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc", nhằm xin ý kiến chuyên gia về Đề án "Quốc tế hóa văn hóa Việt Nam và Việt Nam hóa văn hóa quốc tế".
(NB&CL) Với sự trọng thị thơ ca, với đức khiêm nhường và sự chân thành, Thuận Hữu luôn lảng tránh và không bao giờ nhận mình là nhà thơ khi bạn bè và các nhà thơ gọi ông là nhà thơ, cho dù ông có những bài thơ quá nhiều người thuộc như bài Những phút xao lòng.
(CLO) Tối 3/4, tỉnh Thanh Hoá long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 60 năm Hàm Rồng chiến thắng (3, 4/4/1965 - 3, 4/4/2025).
(CLO) Đề án bảo vệ và phát huy giá trị di sản dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh do UBND tỉnh Nghệ An chủ trì, phối hợp với UBND tỉnh Hà Tĩnh, Bộ VHTT&DL xây dựng.
(CLO) Những hiện vật và tư liệu quý mà gia đình cụ Phạm Văn Công lưu giữ hơn 60 năm qua vừa được tặng lại Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh.
