Là một “cây bút” đã có hơn 40 năm “đi, yêu và viết”, nhà báo Huỳnh Dũng Nhân đã trở thành cái tên quen thuộc đối với nhiều độc giả yêu thích thể loại phóng sự. Những tác phẩm của ông đi sâu vào cuộc sống con người. Đối với ông, báo chí không phải thứ văn chương hoa mỹ, xa xôi, báo chí chính là bữa ăn, giấc ngủ, là đời sống thường ngày của xã hội. Khi ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu diễn ra trên toàn cầu, các vấn đề về môi trường và biến đổi khí hậu cũng không nằm ngoài danh sách chủ đề được nhà báo Huỳnh Dũng Nhân lựa chọn phản ánh.

Chúng tôi đã có cơ hội được trò chuyện, trao đổi với ông về vấn đề báo chí trong tuyên truyền bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu hiện nay:

+Thưa nhà báo Huỳnh Dũng Nhân, ông đánh giá như thế nào về khả năng thông tin các vấn đề liên quan tới môi trường và biến đổi khí hậu của các cơ quan báo chí tại Việt Nam hiện nay?

-Đây là một vấn đề vô cùng quan trọng và cấp thiết. Do sự phát triển nhanh chóng của công nghệ hiện đại, đứng trước tình hình chung của cả thế giới, vấn đề bảo vệ môi trường là vô cùng cấp thiết trong bối cảnh xã hội hiện đại ngày nay. Tôi đã từng được nghe một câu nói như thế này “Không có gì nguy hiểm bằng đánh mất thiên nhiên, đánh mất môi trường sống”. Vai trò tuyên truyền của báo chí và các phương tiện truyền thông rất quan trọng. Từ các ban ngành chức năng đến những người dân đều cần có báo chí, truyền thông để nắm bắt những vấn đề về môi trường và biến đổi khí hậu.

+Thưa ông, báo chí đóng vai trò như thế nào trong việc tuyên truyền bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu?

-Tôi cho rằng vai trò của báo chí đứng thứ 2 trong công tác tuyên truyền bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Đứng thứ nhất vẫn phải nói đến các văn bản quy phạm pháp luật, các luật định. Pháp luật quy định vẫn là những thông tin quan trọng nhất, các điều luật, điều khoản, thể chế sẽ làm thay đổi toàn bộ bộ mặt của môi trường. Tiếp theo mới đến vai trò của báo chí, cái gì đưa những luật đó đến với người dân, đưa những giải pháp bảo vệ môi trường đó đến với toàn dân, thông tin đều được truyền tải qua báo chí. Thông tin từ nhiều góc cạnh khác nhau sẽ biến thành hành động, thay đổi trong nhận thức. Chúng ta còn cả riêng những tờ báo, tạp chí về môi trường, vậy là đã đủ hiểu tầm quan trọng của vấn đề này rồi. Mỗi nhà báo đều là người trong cuộc, không thể là người ngoài cuộc được, bởi ai cũng sống trong môi trường cả. Ai cũng đã từng chứng kiến những sự thay đổi trong môi trường và biến đổi khí hậu. Tóm lại là tôi thấy vai trò của báo chí trong tuyên truyền bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu là rất quan trọng.

+Vậy báo chí Việt Nam có đang làm tốt những vai trò này của mình hay chưa, thưa ông?

-Tôi nghĩ rằng báo chí đang làm tốt vai trò thông tin của mình về vấn đề này. Việc đề cao vấn đề thể hiện ở chỗ, không chỉ có những tờ báo về môi trường mà ngay trong những cơ quan báo chí khác, có những chuyên mục dành riêng cho môi trường và biến đổi khí hậu, có những nhà báo chuyên trách chủ đề môi trường và biến đổi khí hậu. Trong các ban bạn đọc, công chúng gửi những phản hồi, thắc mắc về vấn đề này cũng khá nhiều, và nhiệm vụ của báo chí là phản hồi, trả lời những thông tin mà bạn đọc, công chúng muốn biết. Ví dụ như trên truyền hình, ở bất cứ đâu có vấn đề về môi trường và biến đổi khí hậu như vấn đề ngập lụt, thay đổi thời tiết… trên truyền hình ngày nào cũng đưa, điều đó thể hiện việc báo chí đang làm tốt vai trò thông tin về môi trường và biến đổi khí hậu của mình. Tôi cũng tham gia chấm những cuộc thi báo chí viết về chủ đề môi trường, tôi nhận thấy rằng chúng ta đang rất quan tâm, bởi số lượng bài dự thi gửi về rất nhiều.

+Là một nhà báo có nhiều năm kinh nghiệm trong nghề báo, xin ông hãy chia sẻ một vài kỉ niệm đáng nhớ khi tác nghiệp, viết về vấn đề môi trường và biến đổi khí hậu của mình?

-Tôi cho là cũng như những gì tôi đã nói ở trên, lại phải nhắc tới từ “đẩy mạnh”, bởi vì làm sao để thông tin đến với từng người dân? Làm thế nào để người dân thay đổi được ý thức thì chắc chắn cần đẩy mạnh tuyên truyền, người dân mới có nhận thức được. Bên cạnh đó phải có nhiều biện pháp cứng rắn để có sự xử phạt các hành động gây ô nhiễm môi trường. Không thể kêu gọi ý thức suông được.

+Các nhà báo cần làm gì để nâng cao hơn chất lượng của các tác phẩm báo chí chủ đề môi trường và biến đổi khí hậu? Là một nhà báo gạo cội, ông có lời khuyên như thế nào?

-Báo chí là cơ quan tham mưu, cơ quan cầu nối, cơ quan phản ánh, vì vậy báo chí có tác dụng tuyên truyền rất lớn. Cần hiểu rõ những thế mạnh này thì mới có thể thông tin hiệu quả. Ngay như đối với các nhà báo, cần đặt mình vào vị trí người trong cuộc, chính bản thân phải nhận thấy được mình cũng bị ảnh hưởng bởi ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu thì mới có thể viết về vấn đề đó chân thực, khách quan được. Tôi nghĩ rằng các nhà báo cần trau dồi kiến thức về môi trường và biến đổi khí hậu thì mới có thể tác nghiệp hiệu quả.

Tôi nhớ có một kỉ niệm như thế này, có một lần, một nhà máy ở Đồng Nai làm ô nhiễm môi trường, bị dân kêu, thế là lãnh đạo nhà máy đó mới mời các nhà báo của nhiều cơ quan báo chí đi đến cái vị trí mà họ xả thải đó, lúc đó cá bơi tung tăng, họ khẳng định là có ô nhiễm gì đâu, cá vẫn bơi đầy như vậy sao mà ô nhiễm được. Lúc chúng tôi về thì người dân mới giải thích rằng họ lừa cánh nhà báo chúng tôi, nhà máy đó dẫn chúng tôi đi thăm vị trí xả thải vào buổi sáng thì nước vẫn còn cao, đến chiều, nước rút, cá chết ngập mặt sông. Lúc đó là chiều rồi, các anh không ở đây chứng kiến thì làm sao có thể hiểu được cá nó chết do váng nhớt đen kịt bờ sông. Từ đó, tôi rút được kinh nghiệm cho mình. Một lần khác, khi tôi đi viết phóng sự điều tra về “ Những đứa trẻ trên nghĩa địa rác” ở bãi rác Đông Thạnh, Củ Chi, có lẽ bài viết đã góp phần phản ánh thực trạng cần phải thay đổi nơi đây. Tôi nghĩ nhà báo khi thông tin về môi trường và biến đổi khí hậu nên tỉnh táo, công tâm, khách quan.

Xin cảm ơn nhà báo Huỳnh Dũng Nhân!

Phạm Diễm Hương (thực hiện)