Tôn vinh cuộc đời và sự nghiệp nhà văn Đoàn Giỏi

Đây là nhận định của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam tại Tọa đàm tổ chức tại TP HCM, ngày 15/9, về cuộc đời và sự nghiệp nhà văn Đoàn Giỏi nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của ông (1925-2025).

Theo nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, các tác phẩm của nhà văn Đoàn Giỏi khắc họa sâu sắc hình ảnh con người Nam Bộ hồn hậu, nghĩa tình; giới thiệu rộng rãi vẻ đẹp của vùng đất này đến bạn đọc cả nước và quốc tế.

Ông Thiều kỳ vọng, từ nguồn cảm hứng sáng tác và tình yêu tha thiết với quê hương trong các tác phẩm của Đoàn Giỏi, đội ngũ nhà văn hôm nay sẽ tiếp tục kế thừa, đổi mới và sáng tạo, để văn học Việt Nam vừa phản ánh chân thực đời sống hiện đại, vừa giữ gìn và lan tỏa những giá trị văn hóa, lịch sử của dân tộc.

Trong khi đó, nhà văn Bích Ngân, Chủ tịch Hội Nhà văn TP HCM cho rằng, tài văn chương của Đoàn Giỏi không chỉ ở những trang miêu tả thiên nhiên mà còn ở bút pháp riêng trong khắc họa chân dung những con người bình dị, để lại dấu ấn sâu sắc.

Cảm hứng về thiên nhiên và con người Nam Bộ chiếm lĩnh trọn vẹn sự nghiệp sáng tác của Đoàn Giỏi, thể hiện rõ từ "Đất rừng phương Nam" đến nhiều tác phẩm khác, đều mang đậm phong vị và cốt cách Nam Bộ.

Còn GS, nhà phê bình Võ Văn Nhơn nhận định, nhà văn Đoàn Giỏi là cây bút tiêu biểu của văn học kháng chiến Nam Bộ. Với tâm huyết và tình yêu tha thiết dành cho quê hương Nam Bộ, Đoàn Giỏi đã để lại nhiều tác phẩm giàu giá trị, góp phần khắc họa hình ảnh con người, mảnh đất phương Nam hồn hậu, làm phong phú nền văn học cách mạng.

Nhà văn Đoàn Giỏi, tên thật Đoàn Văn Hòa, sinh ngày 17/5/1925 tại xã Tân Hiệp, huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang. Sau khi học tại trường Collège ở My Tho và trường Petrus Ký ở Sài Gòn, ông bắt đầu đi theo cách mạng. Trong kháng chiến chống Pháp, nhà văn Đoàn Giỏi công tác ở Sở Thông tin Nam bộ. Năm 1954, ông tập kết ra Bắc, làm việc tại Nhà xuất bản Văn hóa và tham gia sáng lập Hội Nhà văn Việt Nam.

Trước tuổi 30, Đoàn Giỏi đã có một số tác phẩm viết ở chiến trường Nam bộ như kịch thơ “Người Nam thà chết không hàng”, kịch thơ “Chiến sĩ Tháp Mười”, bút ký “Những dòng máu Nam Kỳ”, tập truyện “Đường về gia hương” và tập thơ “Giữ vững niềm tin”.

Giai đoạn sau đó, nhà văn Đoàn Giỏi tiếp tục sáng tác một số tác phẩm khác như các truyện ký: “Trần Văn Ơn”, “Ngọn tầm vông”; truyện dài “Cá bống mú”, “Hoa hướng dương”, “Cuộc truy tầm kho báu”...

Tác phẩm nổi bật của nhà văn Đoàn Giỏi là truyện dài “Đất rừng phương Nam”. Để chuẩn bị cho sự ra đời của Nhà xuất bản Kim Đồng vào năm 1957, nhà văn Nguyễn Huy Tưởng đã đặt hàng nhà văn Đoàn Giỏi viết một cuốn sách về thiếu nhi Nam bộ. Đoàn Giỏi đã dành một tháng để hoàn thành truyện dài “Đất rừng phương Nam” có độ dày 100 trang, gồm 10 chương. Đến năm 1966, nhà văn Đoàn Giỏi viết thêm 10 chương nữa cho tác phẩm này.

Hơn nửa thế kỷ qua, “Đất rừng phương Nam” đã được in hàng chục vạn bản, giúp công chúng hình dung một không gian sinh động: “Trên vùng rừng U Minh bạt ngàn, khi trời tối, người ta nghe tiếng hú của cọp, tiếng kêu xé rừng của chim cú, như lời nhắn nhủ của tổ tiên đất phương Nam còn hiện diện đâu đây”...

Sau năm 1975, nhà văn Đoàn Giỏi định cư ở TP HCM. Những năm tuổi già, ông tập trung viết chuyên khảo, mà tác phẩm tiêu biểu phải kể đến là “Những chuyện lạ về cá”. Nhà văn Đoàn Giỏi được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2001.