Tại phiên đấu giá Arts d’Asie của Sotheby’s Paris vừa diễn ra ở Pháp, bức tranh “Người hát dân ca” (Les Chanteuses de Campagne) của danh họa Nguyễn Phan Chánh đã được chốt giá thành công với mức 1,02 triệu EUR (tương đương 1,09 triệu USD).

Với mức giá này, bức “Người hát dân ca” lọt vào top 20 tranh Việt đắt giá nhất tính đến thời điểm hiện tại. Tác phẩm đứng ở vị trí thứ 15, bên cạnh các tác phẩm của danh họa Lê Phổ, Mai Trung Thứ, Lê Quốc Lộc, Phạm Hậu, Tô Ngọc Vân...

Đây cũng là tác phẩm thứ hai của họa sĩ Nguyễn Phan Chánh đạt mốc triệu USD, sau bức tranh “Những cô thợ may” (Les Couturières), được gõ búa 1.390.000 USD trên sàn Christie’s tháng 12/2020.

Trước đó, tác phẩm “Người hát dân ca” là điểm nhấn của chương trình giới thiệu đấu giá gồm nhiều tranh, đồ gốm, tác phẩm điêu khắc nổi tiếng tại châu Á khi được định giá từ 600.000 - 900.000 Euro.

Theo nhà đấu giá, bức tranh đã được danh họa khéo léo ứng dụng kỹ thuật vẽ lụa qua chất liệu sơn dầu trên toan vào năm 1930 và sau đó được thầy hiệu trưởng Victor Tardieu của trường Cao đẳng mỹ thuật Đông Dương tuyển lựa gửi đi tham dự Đấu xảo Thuộc địa 1931 tại Paris.

Sau gần một thế kỷ, kể từ khi cặp vợ chồng bác sĩ người Pháp đã mua sưu tập bức tranh, lưu giữ suốt ba thế hệ tại tư gia của họ ở một vùng quê khiêm tốn, bức tranh mới được Sotheby’s Paris giới thiệu ra công chúng.

Tại phiên đấu giá này, nhiều tác phẩm Việt khác cũng gây chú ý khi có mức giá đấu thành công như: “Hương hoa” Parfum de fleurs), thập niên 1940 của danh họa Lê Phổ đạt 288.000 Euro (giá dự tính trước đó: 120.000 - 150.000 Euro); “Bên cửa sổ” của danh họa Mai Trung Thứ đạt 84.000 Euro (giá ước tính trước đó: 70.000 - 90.000 Euro); “Chân dung chàng trai Đông Dương” (Buste de jeune indo-chinois), của danh họa Vũ Cao Đàm đạt 60.000 Euro (giá ước tính trước đó: 20.000 - 30.000 Euro); “Phong cảnh Bắc Kỳ” (Paysage au Nord du Vietnam) của nhóm sinh viên Trường Mỹ thuật Đông Dương đạt 72.000 Euro (giá ước tính trước đó: 60.000 - 80.000 Euro).

Ông Ace Lê, Giám đốc điều hành thị trường Việt Nam của Sotheby’s cho biết, từ 2019 đến nay, năm nào thị trường cũng có ít nhất một giao dịch “gõ búa” triệu USD. Nhà đấu giá Sotheby’s cũng nắm giữ cả 3 kỷ lục triệu USD trong các năm 2023 và 2024.

Nguyễn Phan Chánh sinh năm 1892 ở Hà Tĩnh. Ông là họa sĩ tiêu biểu cho nền hội họa Đông Dương, đồng thời là người tiên phong nghệ thuật tranh lụa Việt Nam.

Danh họa bắt đầu vẽ từ năm 33 tuổi khi trở thành học viên khóa đầu tiên của Trường Mỹ thuật Đông Dương. Năm 1929, ông có tác phẩm trưng bày trong sự kiện Triển lãm Nghệ thuật Thuộc địa (Salon de l'art colonial) tại Paris, đánh dấu mốc quan trọng trong sự nghiệp.

Ngay từ sớm, Nguyễn Phan Chánh đã chọn cho mình một lối đi riêng với những chủ đề người lao động và làng quê giản dị mang đậm tinh thần nông thôn Bắc Kỳ, khác hẳn so với phong cách đài các lãng mạn của các hoạ sĩ cùng thời như bộ tứ Phổ - Thứ - Lựu - Đàm, vốn đều có xuất thân từ tầng lớp quan lại.

Không chỉ đam mê chất liệu lụa, danh họa Nguyễn Phan Chánh còn sáng tạo ra phương pháp rửa lụa mà trở thành một đặc sản riêng của tranh lụa Việt Nam. Tác phẩm Nguyễn Phan Chánh thường mang tông màu nâu trầm, không tả nhiều chi tiết mà tập trung khai thác các mảng phẳng với tạo hình mềm mại nhẹ nhàng.

Nhiều đánh giá cho rằng, Nguyễn Phan Chánh với tranh lụa, Nguyễn Gia Trí với sơn mài, Nguyễn Tư Nghiêm với bột màu… là những cõi riêng của hội họa hiện đại Việt Nam thời kỳ đầu.

Nguyễn Phan Chánh để lại khoảng trên 170 tác phẩm. Ông là người đang giữ kỷ lục về số tác phẩm được trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.

Những tranh nổi tiếng của ông có thể kể đến: “Rửa rau cầu ao”, “Em bé cho chim ăn”, “Chơi ô ăn quan”…

Khánh Ngọc