Xây dựng căn cứ địa vững chắc, “tạo thế” cho Tổng khởi nghĩa

Trong đó, Đảng ta xác định việc xây dựng căn cứ địa cách mạng vững chắc là “tạo thế” quan trọng để Tổng khởi nghĩa đi đến thắng lợi sau này.

Thổi bùng các cao trào cách mạng, quyết phá thế “Một cổ hai tròng”

Chớp thời cơ “nghìn năm có một”, mau lẹ chuyển hướng chiến lược

Cao Bằng: Căn cứ địa cách mạng đầu tiên

Cuối năm 1940, sau khi nghe đồng chí Hoàng Văn Thụ - Ủy viên Thường vụ Trung ương Đảng báo cáo tình hình trong nước, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc quyết định trở về Tổ quốc cùng với Trung ương Đảng trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Chuyện kể rằng, ban đầu, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc có ý định từ Trung Quốc về nước theo hướng Lào Cai, nhưng sau đó, qua nghiên cứu kỹ phong trào cách mạng và địa thế của các vùng đất, Người quyết định chọn Cao Bằng là điểm đến đầu tiên. Không những thế, với tầm nhìn chiến lược, Người đã phát hiện Cao Bằng là nơi hội tụ đủ cả “thiên thời, địa lợi, nhân hoà” để xây dựng căn cứ địa cách mạng của cả nước. “Căn cứ địa Cao Bằng sẽ mở ra triển vọng lớn cho cách mạng nước ta. Cao Bằng có phong trào tốt từ trước, lại kề sát biên giới, lấy đó làm cơ sở liên lạc quốc tế rất thuận lợi. Nhưng từ Cao Bằng còn phải phát triển về Thái Nguyên và thông xuống nữa mới có thể tiếp xúc với toàn quốc được. Có nối phong trào được với Thái Nguyên và toàn quốc thì khi phát động đấu tranh vũ trang, lúc thuận lợi có thể tiến công, lúc khó khăn có thể giữ” - Người nhận định.

“Phong trào tốt từ trước”, là bởi ngay từ trước năm 1930, Cao Bằng đã xuất hiện các tổ chức yêu nước Hội đánh Tây, Hội Thanh niên phản đế…; ngay sau khi Đảng ra đời, ngày 1/4/1930, Chi bộ Đảng ở Cao Bằng đã ra đời và là chi bộ đầu tiên ở vùng Việt Bắc, lãnh sứ mệnh đưa phong trào cách mạng tại Cao Bằng phát triển theo định hướng chiến lược của Trung ương Đảng và chỉ 5 năm sau đó, tại Cao Bằng đã hình thành nên phong trào cách mạng sôi nổi rộng khắp với rất nhiều tổ chức cách mạng quần chúng như “Cộng sản đoàn”, “Công hội đỏ”, “Nông hội đỏ”, “Hội bản”, “Hội làng”...; hạt nhân của phong trào cách mạng tại Cao Bằng: đồng chí Hoàng Văn Nọn, Bí thư Tỉnh ủy được Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc cử ở lại Liên Xô, Người trực tiếp dạy tiếng Nga, giới thiệu đến học lý luận Mác - Lê-nin ở Trường Đại học Phương Đông…

Ngoài “Phong trào tốt từ trước”, Cao Bằng cũng sớm được lựa chọn để tạo dựng những điều kiện tốt nhất để đón lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc về nước hoạt động cách mạng. Đơn cử trong những năm 1938-1939, Tỉnh ủy Cao Bằng đã chỉ đạo xây dựng căn cứ địa cách mạng ở vùng Lục Khu - Pác Bó (Hà Quảng) gồm các xã vùng biên giới Việt Nam - Trung Quốc.

Từ sự chuẩn bị kỹ càng ấy, ngày 28/1/1941 (tức ngày mồng 2 Tết Tân Tỵ), lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc vượt qua mốc 108 (cũ) biên giới Việt Nam - Trung Quốc, tới Cao Bằng, người ở tại nhà ông Lý Quốc Súng (Máy Lỳ), dân tộc Nùng, ở thôn Pác Bó - một cơ sở cách mạng. Từ ngày 8/2/1941, Người chuyển đến hang Cốc Bó ở thôn Pác Bó, xã Trường Hà, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng để sống và làm việc, trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam.

Với quan điểm không có lực lượng cách mạng hùng hậu, thì không thể có khởi nghĩa thắng lợi, tại căn cứ địa Cao Bằng, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã liên tiếp mở các lớp huấn luyện chính trị, quân sự ngắn hạn. Người đã chỉ đạo soạn thảo các văn kiện của Việt Minh như: Tuyên ngôn, Chương trình, Điều lệ. Dưới sự trực tiếp chỉ đạo của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, từ tháng 6 đến tháng 8/1941, Đảng bộ Cao Bằng đã cử 70 cán bộ đi học quân sự ở nước ngoài, trở thành những hạt giống quân sự đầu tiên của căn cứ địa Cao Bằng.

Cũng tại đây, Hội nghị Trung ương lần thứ 8 tháng 5/1941 được triệu tập mang đến những quyết định mang tính bước ngoặt chiến lược cho cách mạng Việt Nam, trong đó có quyết định thành lập mặt trận dân tộc thống nhất rộng rãi mang tên Việt Nam độc lập đồng minh (gọi tắt là Việt Minh) nhằm liên hiệp đồng bào yêu nước, không phân biệt giàu nghèo, tôn giáo, xu hướng chính trị, tất cả cùng nhau hướng tới mục tiêu giải phóng dân tộc.

Lực lượng vũ trang cơ sở (lực lượng tự vệ, đội du kích) được xây dựng ngày càng nhiều ở khắp nơi. Từ các đội tự vệ cứu quốc, tổ du kích ở địa phương, Người đã thành lập Đội vũ trang Cao Bằng. Ngày 22/12/1944, Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân ra đời đã tạo ra một cục diện mới, hình thái mới trên mặt trận đấu tranh vũ trang cách mạng.

Cùng với việc chuẩn bị lực lượng, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc cũng đã giao nhiệm vụ cho một số cán bộ mở xưởng nghiên cứu, chế tạo, sản xuất và sửa chữa vũ khí tại Lủng Lỏng, xã Nà Sắc, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng.

Thực tế lịch sử đã chứng minh, Cao Bằng đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ là trung tâm đầu não của phong trào cách mạng của cả nước, “mở ra triển vọng lớn cho cách mạng nước ta”.

Tân Trào: Trung tâm lãnh đạo Tổng khởi nghĩa tháng 8/1945

Bước sang cuối tháng 4 đầu tháng 5/1945, chiến tranh thế giới thứ 2 bước vào giai đoạn kết thúc… Diễn biến nhanh chóng của tình hình thế giới và trong nước theo chiều hướng có lợi cho cách mạng, để tiện lợi cho việc chỉ đạo phong trào cách mạng toàn quốc, chuẩn bị sẵn sàng lực lượng, nắm thời cơ tiến hành cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước, lãnh tụ Hồ Chí Minh chỉ thị đồng chí Võ Nguyên Giáp: “Cần chọn ngay trong vùng Cao - Bắc - Lạng hoặc Tuyên Quang một địa điểm có dân tốt, cơ sở cách mạng tốt, địa hình tốt, có thể thuận tiện làm một trung tâm liên lạc với miền xuôi, miền ngược và ra nước ngoài” và bảo toàn lực lượng của ta. “Tiến khả dĩ công, thoái khả dĩ thủ” mình còn yếu, địch mạnh, nhưng nhất định không để địch tiêu diệt” - lãnh tụ Hồ Chí Minh chỉ đạo. “Nơi đó phải ở trong căn cứ địa Việt Bắc, quần chúng giác ngộ cao, giao thông thuận lợi và nhất là gần trung ương” - Người nói rõ thêm.

Vâng lệnh Cụ Hồ, trở lại Kim Quan Thượng, với nhãn quan quân sự sắc sảo, Võ Nguyên Giáp nhận thấy trong vùng rừng núi Việt Bắc trùng điệp ấy, Tân Trào là nơi đáp ứng được các yêu cầu mà Bác đặt ra. Ngày 4/5/1945, lãnh tụ Hồ Chí Minh bắt đầu hành trình từ Pác Bó về Tân Trào.

Ngày 4/6/1945, Tổng bộ Việt Minh triệu tập Hội nghị tuyên bố thành lập Khu giải phóng. Tân Trào được chọn làm Thủ đô Khu giải phóng. Phạm vi Khu giải phóng bao gồm các tỉnh Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Hà Giang, Tuyên Quang, Thái Nguyên, một số vùng phụ cận thuộc các tỉnh Bắc Giang, Vĩnh Yên, Phú Thọ, Yên Bái. Trở thành “Thủ đô Khu giải phóng”, Tân Trào đã là nơi diễn ra những sự kiện mang ý nghĩa quyết định nhất của cuộc cách mạng Tháng Tám.

Đó là “Quân lệnh số 1” - Hạ lệnh Tổng khởi nghĩa được thảo ra trong đêm 13/8. Bản quân lệnh có đoạn: “Giờ tổng khởi nghĩa đã đến! Hỡi các tướng sĩ và đội viên quân giải phóng Việt Nam! Hỡi nhân dân toàn quốc! Dưới mệnh lệnh của Ủy ban khởi nghĩa, đồng bào hãy đem hết tâm lực ủng hộ đạo quân giải phóng, xung vào bộ đội, xông ra mặt trận, đánh đuổi quân thù... Cuộc thắng lợi hoàn toàn nhất định về ta!...”.

Cũng tại Tân Trào, từ ngày 14 đến 15/8/1945, lãnh tụ Hồ Chí Minh chủ trì Hội nghị toàn quốc của Đảng. Hội nghị khẳng định: “Cơ hội rất tốt cho ta giành quyền độc lập đã tới” và đưa ra quyết định tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Đặc biệt, nói đến những sự kiện đặc biệt quan trọng của cách mạng tiền đề cho Tổng khởi nghĩa diễn ra dồn dập những ngày cuối tháng 8/1945 tại Thủ đô Khu giải phóng không thể không kể đến Đại hội đại biểu quốc dân (nay gọi là Quốc dân Đại hội Tân Trào) diễn ra chiều 16/8/1945 tại Đình Tân Trào. Đại hội biểu thị ý chí, quyết tâm sắt đá giành độc lập của toàn thể nhân dân Việt Nam; cử ra Ủy ban giải phóng dân tộc Việt Nam (tức Chính phủ lâm thời) do đồng chí Hồ Chí Minh làm Chủ tịch; thông qua 10 chính sách lớn của Mặt trận Việt Minh, quy định Quốc kỳ, Quốc ca.

Ngày 18/8/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư kêu gọi tổng khởi nghĩa: “Hỡi đồng bào yêu quý! Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta. Nhiều dân tộc bị áp bức trên thế giới đang ganh nhau tiến bước giành quyền độc lập. Chúng ta không thể chậm trễ. Tiến lên! Tiến lên! Dưới lá cờ Việt Minh, đồng bào hãy dũng cảm tiến lên!”