Báo chí trên mặt trận nào cũng tiên phong, kể cả những đổi thay trên chính những hành trình tin tức của mình, để đảm bảo được nhịp sản xuất không ngừng, thậm chí càng “điểm nóng” của dịch guồng quay tác nghiệp càng phải nhanh nhạy.

1. Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ về việc dừng các cuộc họp trực tiếp, chuyển sang làm việc trực tuyến (online) để góp phần phòng, chống dịch bệnh Covid-19, nhiều cơ quan báo chí đã tăng cường các ứng dụng công nghệ thông tin để điều hành và làm việc trực tuyến, hạn chế tiếp xúc trực tiếp, đông người không chỉ là giải pháp ngăn ngừa Covid-19 mà còn cụ thể hóa thực hiện Chính phủ điện tử. Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ thông tin để điều hành trực tuyến thực sự đang là phương án hiệu quả đối với các cuộc họp giao ban trên phương diện chỉ đạo, định hướng công việc hằng ngày. Chính vì vậy, Đài Tiếng nói Việt Nam đã tiến hành họp giao ban trực tuyến giữa lãnh đạo Đài với các đơn vị trực thuộc tại 55 điểm cầu. Đây là lần đầu tiên, VOV điều hành công việc trực tuyến với nhiều điểm cầu như vậy. Việc giao ban, điều hành công việc trực tuyến cũng được các đơn vị trực thuộc VOV thực hiện. Theo PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ - Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam cho biết, việc ứng dụng công nghệ thông tin để thực hiện các cuộc giao ban trực tuyến, Đài đã làm từ nhiều năm nay, nhưng các đơn vị ở Hà Nội vẫn ngồi với nhau. Lần này, ngay cả các đơn vị ở Hà Nội cũng chỉ ngồi tại nơi làm việc của mình và tham gia giao ban cùng trao đổi đầy đủ nội dung, các ý kiến chỉ đạo, báo cáo, phản hồi trực tuyến qua màn hình. “Các hoạt động chỉ đạo điều hành được chuyển sang trực tuyến không chỉ đảm bảo nguyên tắc chống dịch là không tập trung đông người mà còn góp phần giảm chi phí, tiết kiệm thời gian và nâng cao hiệu quả công tác. Họp giao ban trực tuyến bằng phần mềm Cisco Webbex, có thể tạo phòng họp bất cứ nơi nào với điện thoại di động hay máy tính...; Giao tiếp 1 đến 100 người, rõ cả hình, cả tiếng; không hạn chế thời gian, không gian...” - Tổng Giám đốc Đài VOV nhấn mạnh. Việc tận dụng công nghệ, nâng cao tính chuyên nghiệp, trong bối cảnh hiện nay thực sự là phản ứng nhanh nhạy kịp thời, đảm bảo vừa an toàn vừa hiệu quả trong điều hành. Dĩ nhiên, bộ phận phóng viên của Đài cũng như phóng viên các đơn vị báo chí khác, khi đã ở vai trò “chân chạy” thì dù trong đại dịch, vẫn có lúc phải tác nghiệp tại hiện trường, vẫn giữ vững kỷ luật thông tin, kỷ luật tác nghiệp. Do vậy, những cách thức thực hiện sao cho đảm bảo an toàn cao nhất có thể, buộc những người làm nghề, ít nhiều phải linh hoạt ứng biến.

2. Sự ứng biến ấy sẽ tốt hơn nhiều nếu các cơ quan báo chí được tiếp thêm động lực từ chính sách, từ sự ủng hộ của công chúng. Khi công chúng nhìn thấy một guồng quay tin tức khổng lồ được cung cấp hằng ngày hằng giờ trên báo chí, có thể chưa hiểu hết những áp lực của những người trên tuyến đầu cung cấp thông tin. Đó là biết bao những nỗ lực không ngừng của người làm báo trong thời điểm này. “Báo chí cũng là một trong những đơn vị đang gặp khó khăn hiện nay bởi lẽ doanh nghiệp khó khăn, hạn chế chi tiêu và báo chí bị tác động đầu tiên trong vấn đề này”, nhà báo Nguyễn Bá Kiên – Tổng Biên tập báo Giao thông đã bắt đầu câu chuyện với tôi ở một góc độ khác. Ông cảm thông với những phóng viên đang lăn lộn để thực hiện từng bài viết, từng dòng tin nhưng đau đáu một trăn trở mà thiết nghĩ, đó là trăn trở chung của người làm báo. Những tòa soạn vừa phải cập nhật tin tức, duy trì sản xuất nội dung thông tin vừa phải đảm bảo an toàn cho các phóng viên, biên tập viên và các nhân viên khác ở tòa soạn. Và có một khó khăn thêm nữa mà báo chí vẫn đang phải nỗ lực, từng tòa soạn nhọc nhằn tìm cách vượt qua theo mô hình “cầm cự”. Đã là cầm cự rõ ràng là thách thức mà nếu tình hình dịch vẫn kéo dài, áp lực ấy càng lớn. “Thực tế báo chí đang phải chịu áp lực rất lớn đặc biệt là đội ngũ phóng viên, một mặt phải căng mình tác nghiệp trong các điểm nóng của dịch để cung cấp thông tin kịp thời cho công chúng nhưng một mặt lại lo sợ những vấn đề liên quan đến cắt giảm thu nhập của các tòa soạn, thậm chí có thể bị tinh giản biên chế, sa thải đặc biệt là trong bối cảnh thực hiện quy hoạch báo chí”... – nhà báo Bá Kiên nhấn mạnh.

Tất nhiên, câu chuyện việc làm, cơm áo gạo tiền là chuyện không chỉ riêng nghề báo nhưng với những người gánh trên vai trách nhiệm lớn, công việc nguy hiểm, nhọc nhằn, rõ ràng cần kíp phải được tăng cường sức đề kháng trong bối cảnh nhiều cái khó như hiện nay. Tổng Biên tập Nguyễn Bá Kiên cho biết, thực tế là hiện nay chưa thấy có chính sách gì hỗ trợ báo chí, trong khi phần lớn các cơ  quan  báo chí đang phải tự chủ. Tổng Biên tập báo Giao thông đề nghị là cơ quan Quản lý báo chí, Bộ Thông tin và Truyền thông nên có kiến nghị với Chính phủ đặc biệt là vừa rồi thực hiện Quy hoạch báo chí, khó khăn chồng khó khăn. Cụ thể là mong muốn có sự hỗ trợ như miễn giảm thuế, hoặc có hỗ trợ thêm nguồn kinh phí cho các báo thông qua việc đặt hàng thông tin tuyên truyền... vừa là cách để các cơ quan báo chí nỗ lực hơn nữa với nhiệm vụ sát cánh đồng hành cùng Chính phủ trong công tác tuyên truyền phòng chống dịch Covid-19, phần nữa là giúp đỡ các cơ quan báo chí đảm bảo nguồn thu nhập, ổn định đời sống phóng viên về lâu dài, góp phần đảm bảo an toàn thông tin, an toàn nhân sự.  

3. Nhìn cái cách Đài Truyền hình Việt Nam đang thực hiện trong các bản tin thời sự những ngày qua mới thấy quả đúng là “trong cái khó ló cái khôn”. Các tòa soạn có thể không tập trung quá đông người, hoặc có thể tác nghiệp không hoàn hảo được 100% như những ngày không có dịch nhưng tin tức thì không ngừng được sản xuất, thậm chí các cơ quan chức năng căng mình chống dịch, các tòa soạn cũng “căng mình” bắt nhịp để khai thác thông tin, cung cấp tin tức một cách nhanh nhất có thể. Nhà báo Nguyễn Kim Hải - Đài Truyền hình Việt Nam chia sẻ: Những ngày này, nếu để ý, bạn sẽ thấy trong cách thức tổ chức đưa tin của các chương trình Thời sự VTV có một số điều chỉnh. Thay vì phỏng vấn trực diện, hay là mời khách đến trường quay; xuất hiện ngày một nhiều hơn các cuộc phỏng vấn qua điện thoại, qua Zalo, Skype. Nhiều chương trình tin tức được bổ sung người dẫn khiếm thính để đảm bảo những khán giả khiếm thính cũng theo dõi được tình hình dịch bệnh. Như nhiều tòa soạn trên khắp thế giới, VTV thay đổi “chiến thuật đưa tin” nhằm bảo vệ sự an toàn của đội ngũ phóng viên và đặc biệt quan trọng hơn là sự an toàn của hệ thống tin tức. “Có thể nhiều người sẽ hỏi: Vậy các bạn ngồi 1 chỗ và phỏng vấn khắp nơi qua điện thoại để thực hiện chương trình ư?Đương nhiên là không! Phóng viên chúng tôi vẫn đi sản xuất. Nhưng mỗi đề tài sản xuất sẽ được cân nhắc kỹ lưỡng hơn bình thường trước khi người và máy quay lên đường. Đặc biệt, tiêu chí “an toàn” là tiêu chí được tính toán đầu tiên. Đối với thông tin và hình ảnh về những nơi có dịch, về sân bay, về bệnh viện...? Các biện pháp kỹ thuật được áp dụng để đảm bảo an toàn cho phóng viên” – nhà báo Kim Hải nhấn mạnh. 

Đặc biệt, để công chúng hiểu hơn về công việc của những người  làm truyền hình, nhà báo Nguyễn Kim Hải còn “bật mí”: An ninh, an toàn của Tòa nhà trung tâm được thắt chặt. Một “vùng đệm” được tổ chức, vẫn trong khuôn viên VTV nhưng nằm độc lập với Tòa nhà trung tâm. Đây là nơi các phóng viên ngồi làm việc, dựng phim sau khi tác nghiệp trở về Đài - với trà, nước phục vụ đầy đủ. Những phóng viên buộc phải tác nghiệp trong vùng có nguy cơ lây nhiễm được trang bị đầy đủ đồ bảo hộ, được Ban Thời sự phụ cấp thêm tiền độc hại mỗi ngày làm việc. Toàn bộ phóng viên, biên tập viên, nhân viên... của Ban đều được cấp khẩu trang. Xe ô tô được trang bị nước sát khuẩn và phun khử trùng toàn bộ nếu đi từ vùng có nguy cơ lây nhiễm về. Các phương án tổ chức sản xuất thời Covid-19, đảm bảo có đội ngũ BTV, phóng viên, MC dự phòng được tính toán để chuẩn bị cho những vấn đề rủi ro xảy ra. Còn nhiều giải pháp nữa được triển khai để đảm bảo an toàn phát sóng trong mùa dịch. “Hôm qua tôi đã tổ chức 3 cuộc phỏng vấn điện thoại, đây là điều chưa từng được khuyến khích trước đây (trừ trường hợp bắt buộc như bão, lũ, ở quá xa hoặc quá gấp không kịp đi sản xuất). Tôi biết là những cuộc phỏng vấn như vậy sẽ còn tiếp tục trong nhiều ngày tới. Covid đã thay đổi nhiều thứ, trong đó có công việc của chúng tôi. Một trải nghiệm rất mới và chúng tôi đã sẵn sàng để thích ứng” – Nhà báo Nguyễn Kim Hải khẳng định thêm.

Hà Vân