Theo ông Nguyễn Khắc Lịch, Phó Cục trưởng Cục An toàn thông tin, tin nhắn rác, thư điện tử rác, cuộc gọi rác là vấn nạn của xã hội trong thời gian qua. Tại các cuộc chất vấn, đại biểu Quốc hội cũng đã nêu vấn đề này và đề nghị phải có chế tài mạnh để xử lý. Thực tế, Bộ TT&TT trước đây đã tham mưu cho Chính phủ, ban hành những chính sách để xử lý tin nhắn rác, thư điện tử rác, cuộc gọi rác. Những chính sách này bước đầu đã tác động và giảm đáng kể, nhưng chưa thể xử lý dứt điểm vấn nạn này. 

Định nghĩa mới về tin nhắn rác

Tin nhắn rác trước đây được định nghĩa là tin nhắn được gửi đến người nhận mà người đó không mong muốn. Định nghĩa này gây ra nhiều sự hiểu lầm và chưa rõ ràng, chưa chặt chẽ. Ví dụ một người nhắn tin cho nhiều người thông báo và mời cưới con họ. Có thể có những người không thích và không mong muốn nhận được tin nhắn này, và như vậy theo định nghĩa đây là tin nhắn rác. Thậm chí tin nhắn thông báo lũ lụt hay kêu gọi ủng hộ từ thiện bị xếp vào là tin nhắn rác. Vì vậy, những tin nhắn này có thể bị chặn để tránh làm phiền khách hàng.

Còn theo thông lệ quốc tế, các nước không định nghĩa tin nhắn rác như vậy mà họ đưa ra định nghĩa tin nhắn rác là tin nhắn mang tính chất quảng cáo thương mại và phải được sự đồng ý của người nhận.

Vì vậy, trong nghị định mới về chống tin nhắn rác, thư điện tử rác, cuộc gọi rác đã định nghĩa lại ngoài các tin nhắn mà pháp luật cấm thì “Tin nhắn rác là tin nhắn quảng cáo mà không được sự đồng ý trước của Người sử dụng hoặc tin nhắn quảng cáo vi phạm các quy định về gửi tin nhắn quảng cáo tại Nghị định này”.

“Nghị định mới này nhấn mạnh đến yếu tố tin nhắn quảng cáo mà người dùng không mong muốn là tin nhắn rác chứ không phải là mọi tin nhắn không mong muốn như định nghĩa trước đây. Như vậy, với định nghĩa mới này thì những tin nhắn mời cưới, tin nhắn thông báo lũ lụt hay kêu gọi ủng hộ từ thiện… sẽ không bao giờ bị coi là tin nhắn rác. Việc quy định rõ ràng khái niệm này sẽ giúp cho công tác quản lý nhà nước về tin nhắn rác được thực hiện dễ dàng và việc triển khai các biện pháp ngăn chặn tin nhắn rác của các doanh nghiệp viễn thông được thuận lợi, đồng bộ hơn và người dân cũng hiểu rõ và nhận dạng tin nhắn rác được dễ dàng hơn” ông Lịch nói.

Đối với nhiều nước trên thế giới thì tin nhắn quảng cáo là công cụ bán hàng rất tốt cho các doanh nghiệp và kích cầu nền kinh tế. Trong khi đó, miếng bánh quảng cáo hiện nay đang nằm trong Google và Facebook chứ không nằm trong tay các doanh nghiệp Việt Nam. Nhưng với quy định mới sẽ tăng quảng cáo hợp pháp, giảm tin nhắn rác không mong muốn cho khách hàng bằng cách khuyến khích các nhà quảng cáo gắn nhãn thương hiệu quảng cáo của mình vào tin nhắn đến khách hàng. Tuy nhiên, để khách hàng chấp nhận những tin nhắn thì nhà mạng sẽ phải gửi tin nhắn cho khách hàng có đồng ý nhận tin nhắn quảng cáo hay không. Nếu khách hàng không nhắn tin đồng ý xác nhận mà vẫn bị nhà quảng cáo và nhà mạng nhồi tin nhắn quảng cáo sẽ bị xử phạt theo quy định với mức phạt từ 5 triệu đồng đến 10 triệu đồng.

Định nghĩa cuộc gọi rác

Hiện nay nhiều khách hàng đã phản ánh về cuộc gọi quảng cáo, cuộc gọi rác xuất hiện ngày càng nhiều gây bức xúc cho người dùng điện thoại, trong đó trong đó có cả những cuộc gọi lừa đảo, trừ cước người dùng. Tuy nhiên trước đây chưa có văn bản quy phạm pháp luật nào quy định đối với đối tượng này. Vì vậy, trong Nghị định mới này đã quy định khái niệm cuộc gọi quảng cáo, cuộc gọi rác và biện pháp quản lý đối với đối tượng mới này. Qua đó lấp được lỗ hổng thiếu quy định về ngăn chặn cuộc gọi rác hiện nay.

Theo ông Lịch, Nghị định đã đưa ra định nghĩa rõ cuộc gọi rác là cuộc gọi quảng cáo mà không được sự đồng ý trước của người sử dụng hoặc gọi điện thoại quảng cáo vi phạm các quy định về gọi điện thoại quảng cáo với các nội dung bị cấm theo quy định.

Mọi cuộc gọi điện thoại quảng cáo đều phải có đầy đủ thông tin về người thực hiện cuộc gọi điện thoại quảng cáo (gồm tên, địa chỉ) và được giới thiệu đầu tiên trước khi cung cấp nội dung quảng cáo.

Trong trường hợp quảng cáo cho các dịch vụ có thu cước thì phải cung cấp đầy đủ thông tin về giá cước. Trường hợp người sử dụng từ chối nhận cuộc gọi điện thoại quảng cáo, người quảng cáo phải chấm dứt ngay việc tiếp tục gọi điện thoại quảng cáo đến người sử dụng đó. Quy định này không chỉ bảo vệ người dùng trước cuộc gọi rác mà còn tạo cơ sở cho doanh nghiệp, tổ chức thực hiện các cuộc gọi quảng cáo đúng pháp luật và thúc đẩy kinh tế, giúp cho việc quảng cáo của người quảng cáo gặp được đúng nhu cầu cần tiếp nhận quảng cáo của khách hàng.

Ông Lịch cho biết, Nghị định này sẽ được áp dụng từ ngày 01/10/2020. Riêng đối với một số trường hợp thì cần có thời gian chuyển tiếp như:

1. Việc chuyển tiếp hồ sơ tên định danh đã được khai báo tại các nhà mạng cần 90 ngày để các nhà mạng hoàn thiện hồ sơ chuyển về Bộ TT&TT.

2. Sau 180 ngày Bộ TT&TT sẽ công bố danh sách tên định danh hợp pháp;

3. Hiện nay người dân đang thực hiện phản ánh tin nhắn rác thông qua việc nhắn tin đến đầu số 456 thì sau 90 ngày kể từ ngày 01/10/2020, đầu số tiếp nhận phản ánh tin nhắn rác sẽ được thực hiện  trên đầu số 5656.

4. Việc áp dụng các hình thức xử phạt liên quan đến tên định danh sẽ được áp dụng từ 01/3/2021.

Gia Nguyên

Những vấn đề mới cần lưu ý đối với Doanh nghiệp và người dân trong Nghị định số 91/2020/NĐ-CP:

(1) Định nghĩa mới về tin nhắn rác, thư điện tử rác và cuộc gọi rác

–Tin nhắn rác, thư điện tử rác đã được định nghĩa lại rõ ràng, dễ hiểu. Cụ thể nhấn mạnh đến yếu tố tin nhắn, thư điện tử quảng cáo mà người dùng không mong muốn là tin nhắn, thư điện tử rác chứ không phải là mọi tin nhắn, thư điện tử không mong muốn như định nghĩa trước đây.

- Cuộc gọi rác cũng được đưa vào định nghĩa và xây dựng các quy định quản lý đối với đối tượng này. Cụ thể: Cuộc gọi rác là Gọi điện thoại quảng cáo mà không được sự đồng ý trước của Người sử dụng hoặc gọi điện thoại quảng cáo vi phạm các quy định về gọi điện thoại quảng cáo tại Nghị định này.

(2) Áp dụng công nghệ hiện đại để phòng chống tin nhắn rác, thư điện tử rác, cuộc gọi rác

Trong Nghị định qui định rõ việc phải áp dụng công nghệ cao, hiện đại như xử lý dữ liệu lớn (Bigdata), trí tuệ nhân tạo (AI) vào các hệ thống chặn, lọc tin nhắn rác, thư điện tử rác, cuộc gọi rác của các Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ Viễn thông, Internet đây là một điểm rất mới so với cách quản lý truyền thống trước đây nhằm đạt hiệu quả cho việc xử lý hàng trăm triệu tin nhắn rác, …

(3) Thống nhất việc quản lý tên định danh giúp đơn giản hóa việc cấp tên định danh cho tổ chức, cá nhân có nhu cầu sử dụng tên định danh trong lĩnh vực quảng cáo.

- Việc cấp tên định danh dùng cho hoạt động quảng cáo sẽ được Bộ TTTT quy định, cấp phép giúp cho việc cấp tên định danh trở nên đơn giản, thuận lợi cho tổ chức, cá nhân có nhu cầu, cụ thể TTHC cấp tên định danh cũng trở nên dễ dàng hơn cho các tổ chức, cá nhân bằng hình thức cấp trực tuyến (dịch vụ công) giúp tiết kiệm nguồn lực, chi phí cho tổ chức, cá nhân có nhu cầu.

(4) Bảo vệ người dùng trước hiện tượng gửi tin nhắn quảng cáo, tin nhắn rác.

Trong Nghị định dành riêng 01 Điều (Điều 7) quy định danh sách không quảng cáo. Nghĩa là đây là 1 danh sách quốc gia các số thuê bao không muốn nhận bất kỳ tin nhắn quảng cáo nào. Khi người dùng đã đăng ký vào danh sách này nghĩa là mọi tin nhắn quảng cáo sẽ không được gửi đến số thuê bao này. Đây có thể coi là 1 biện pháp mạnh học tập kinh nghiệm, thông lệ quốc tế của các nước trên thế giới để xây dựng danh sách không quảng cáo.

(5) Bổ sung chế tài xử phạt mới, mạnh mẽ mang tính chất răn đe và bảo vệ người dùng.

Nghị định quy định riêng chương IV cho xử phạt vi phạm hành chính. Trong đó có các chế tài xử phạt đối với các trường hợp vi phạm như ( phạt từ 5 triệu đến 10 triệu đối với hành vi “Gọi điện thoại quảng cáo đến người sử dụng khi chưa được người sử dụng đồng ý một cách rõ ràng” hoặc “Gọi điện thoại quảng cáo đến người sử dụng đã từ chối nhận cuộc gọi quảng cáo”… thậm trí phạt từ 80 triệu đến 100 triệu nếu gọi điện thoại quảng cáo cáo đến các số diện thoại nằm trong danh sách không quảng cáo…

Như vậy có thể thấy được rằng Nghị định số 91/2020/NĐ-CP ra đời đã hoàn thiện hành lang pháp lý về chống tin nhắn rác, thư điện tử rác, cuộc gọi rác giúp tăng cường công tac quản lý nhà nước của Bộ TTTT trong lĩnh vực ATTT nói chung và công tác chống tin nhắn rác, thư điện tử rác, cuộc gọi rác nói riêng. Ngoài ra tác động lớn đến tổ chức, cá nhân trong lĩnh vực quảng cáo sử dụng tên định danh; giúp cho cá nhân, tổ chức: (1) Cắt giảm TTHC (bỏ cấp mã số quản lý); (2) Đẩy mạnh hình thức gửi tin nhắn quảng cáo bằng tên định danh, đảm bảo việc gửi tin nhắn theo quy định, giảm quá trình phát tán tin nhắn rác; (3) Tiết kiệm thời gian, nguồn lực cho cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp có nhu cầu sử dụng tên định danh. Cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp chỉ cần gửi hồ sơ đến một nơi, không mất thời gian đến từng nhà mạng; (4) - Hướng dẫn chi tiết, đầy đủ các thủ tục cấp tên dịnh danh, mục đích sử dụng tên định danh cho cá nhân, tổ chức trong hoạt động quảng cáo bằng tin nhắn, cuộc gọi.