Chuyện gì xảy ra khi đạp ga và thắng cùng lúc?

Trong các loại xe hơi, hệ thống bàn đạp thường bao gồm hai, ba, hoặc đôi khi là bốn bàn đạp, với chân ga và chân phanh là hai bộ phận quen thuộc nhất.

Tuy nhiên, nếu nhấn cả hai bàn đạp này cùng lúc, điều gì sẽ xảy ra? Liệu xe sẽ đứng yên hoàn toàn? Hay khi đang chạy, xe sẽ chỉ lướt đi một cách chậm rãi? Câu trả lời phụ thuộc vào loại xe và các hệ thống điện tử tích hợp trên xe.

Với những mẫu xe được trang bị hệ thống ưu tiên phanh (brake-throttle override - BTO), khi nhấn đồng thời chân ga và chân phanh, bộ điều khiển điện tử sẽ tự động cắt nguồn cung cấp nhiên liệu và giảm công suất từ chân ga.

Nói cách khác, hệ thống sẽ coi như người lái chỉ nhấn phanh mà không nhấn ga. Tính năng này đặc biệt hữu ích trong các tình huống khẩn cấp, chẳng hạn khi người lái hoảng loạn nhấn nhầm chân ga trong bãi đỗ xe, giúp tránh nguy cơ tai nạn.

Tuy nhiên, ở những mẫu xe không có hệ thống BTO, việc nhấn đồng thời chân ga và phanh sẽ tạo ra kết quả khác nhau, tùy thuộc vào trạng thái vận hành của xe.

Trong một số trường hợp đặc biệt, người lái có thể cố ý sử dụng cả hai bàn đạp cùng lúc, dù chỉ trong thời gian ngắn hoặc kéo dài. Tuy nhiên, trong điều kiện lái xe thông thường, hệ thống phanh thường chiếm ưu thế hơn so với chân ga.

Thực tế, thời gian để xe tăng tốc từ 0 lên 100 km/h luôn lâu hơn đáng kể so với thời gian giảm tốc từ 100 km/h về 0. Vậy, cụ thể điều gì xảy ra khi nhấn cả hai bàn đạp trong các tình huống khác nhau?

Khi nhấn ga và phanh trong điều kiện lái xe thông thường

Trong trường hợp người lái đặt nhẹ chân lên bàn đạp phanh, chỉ đủ để kích hoạt hệ thống phanh mà không gây giảm tốc đáng kể, xe vẫn sẽ chịu ảnh hưởng. Hệ thống phanh hoạt động bằng cách chuyển đổi động năng của xe thành nhiệt năng, sau đó tản nhiệt qua đĩa phanh hoặc tang trống.

Một số loại phanh hiện đại, như đĩa phanh khoan lỗ hoặc có khe rãnh, được thiết kế để tản nhiệt nhanh hơn. Tuy nhiên, phanh không được thiết kế để hoạt động liên tục trong thời gian dài.

Nếu nhấn phanh liên tục trong khi xe đang di chuyển, hệ thống phanh sẽ bị quá nhiệt, dẫn đến hiện tượng “mất phanh” (brake fade). Hiện tượng này xảy ra khi vật liệu ma sát trên má phanh mất đi một số đặc tính, làm giảm hiệu quả phanh.

Không chỉ vậy, việc nhấn đồng thời chân ga và phanh còn gây ra các vấn đề khác, đặc biệt với đĩa phanh có rãnh. Áp lực liên tục từ má phanh lên đĩa phanh khi xe đang di chuyển có thể gây mài mòn quá mức, thậm chí làm cong vênh đĩa phanh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu suất và độ an toàn của xe.

Trong một tình huống khác, giả sử xe đang dừng tại bãi đỗ và người lái vô tình nhấn nhẹ chân ga trong khi vẫn giữ chân phanh. Xe có thể rung lắc nhẹ, nhưng nếu không va chạm vào vật cản, tình huống này không gây hư hại nghiêm trọng cho xe, dù có thể khiến người lái bối rối.

Tuy nhiên, thói quen sử dụng chân trái để phanh, đặc biệt trên xe số tự động, không được khuyến khích vì đây là một trong những lỗi phổ biến dễ dẫn đến tai nạn.

Có trường hợp nào cần sử dụng cả hai bàn đạp cùng lúc?

Câu trả lời cho câu hỏi này khá phức tạp. Trong điều kiện lái xe thông thường, người lái được khuyến cáo chỉ sử dụng chân phải để điều khiển chân ga và phanh, trừ trường hợp nhấn ly hợp trên xe số sàn.

Mặc dù vậy, trong một số tình huống đặc biệt, chẳng hạn như đua xe hoặc thực hiện các kỹ thuật lái xe chuyên nghiệp, việc sử dụng cả hai bàn đạp có thể cần thiết. Các trường hợp này bao gồm kỹ thuật “đốt lốp” (burnout), phanh đường đua (trail braking) và kỹ thuật chuyển số gót-mũi (heel-toe).

Kỹ thuật “đốt lốp” thường được thực hiện bằng cách nhấn mạnh chân phanh, sau đó đạp hết chân ga, rồi từ từ nhả phanh cho đến khi lốp xe bắt đầu trượt, tạo ra mùi cao su cháy đặc trưng.

Trong đua xe, kỹ thuật phanh đường đua được sử dụng để kiểm soát trọng lượng xe khi vào cua ở tốc độ cao. Người lái sẽ nhả phanh từ từ đồng thời điều chỉnh chân ga để duy trì độ bám đường lý tưởng giữa các bánh xe trước và sau.

Kỹ thuật gót-mũi, thường thấy ở xe số sàn trong đua xe, là một phương pháp phức tạp hơn. Người lái sử dụng mũi chân để nhấn phanh, sau đó xoay bàn chân để gót chân chạm vào chân ga, đồng thời thực hiện chuyển số.

Kỹ thuật này cho phép xe chuyển số mượt mà hơn, tránh hiện tượng giật cục có thể làm mất ổn định xe trong cuộc đua. Tuy nhiên, tất cả những kỹ thuật này đều không áp dụng cho việc lái xe thông thường. Do đó, việc sử dụng chân trái để phanh trong điều kiện giao thông hàng ngày vẫn được xem là không phù hợp và tiềm ẩn rủi ro.

Tóm lại, việc nhấn đồng thời chân ga và phanh có thể gây ra những hậu quả khác nhau tùy thuộc vào thiết kế xe và tình huống cụ thể. Trong khi các kỹ thuật sử dụng cả hai bàn đạp có thể hữu ích trong đua xe, người lái xe thông thường nên tuân thủ nguyên tắc sử dụng chân phải để đảm bảo an toàn và bảo vệ hệ thống phanh của xe.