Đề xuất sửa đổi 10 luật liên quan đến Công an nhân dân để phù hợp với tổ chức bộ máy mới

Việc xây dựng dự án luật nhằm thể chế hóa đầy đủ, kịp thời chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước; bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, mô hình tổ chức bộ máy mới của Chính phủ và Bộ Công an; đáp ứng yêu cầu thực tiễn công tác, chiến đấu, xây dựng lực lượng Công an nhân dân.

Các luật được đề xuất sửa đổi, bổ sung gồm: Luật Cảnh vệ; Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh, cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam; Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam; Luật Cư trú; Luật Căn cước; Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở; Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ; Luật Đường bộ; Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ; Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ.

Từ ngày 1/3/2025, cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đã thay đổi theo hướng giảm đầu mối (từ 18 Bộ và 4 cơ quan ngang Bộ xuống còn 14 Bộ và 3 cơ quan ngang Bộ). Bộ Công an tổ chức theo mô hình mới, không tổ chức Công an cấp huyện; đồng thời được giao thực hiện thêm một số chức năng quản lý nhà nước về an toàn thông tin mạng, an ninh hàng không; chức năng cai nghiện, quản lý sau cai nghiện ma túy; chức năng sát hạch, cấp giấy phép lái xe; chức năng lý lịch tư pháp và cung cấp dịch vụ công cấp Phiếu lý lịch tư pháp.

Một số cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị có liên quan đến hoạt động của lực lượng Công an nhân dân cũng có sự thay đổi về tổ chức bộ máy. Do đó, cần thiết phải sửa đổi, bổ sung 10 luật nêu trên để bảo đảm phù hợp với mô hình tổ chức mới của Chính phủ, của lực lượng Công an nhân dân; đồng thời khắc phục những vướng mắc, bất cập phát sinh trong thực tiễn thi hành.

Trong Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh, cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam, dự kiến sửa đổi, bổ sung theo hướng: bổ sung trường hợp được miễn thị thực đối với người nước ngoài thuộc diện ưu đãi do Chính phủ quyết định (để tạo cơ sở pháp lý phục vụ hoạt động đối ngoại, nhất là đối ngoại đảng, ngoại giao nhân dân); chỉnh lý quy định tại điểm b khoản 1 Điều 36 về cấp thẻ tạm trú cho phù hợp với thực tiễn và tạo điều kiện cho người nước ngoài, doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Việt Nam.

Đối với Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam, dự kiến sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 21 theo hướng: loại trừ trường hợp người đang ở nước ngoài nhưng bị tạm hoãn xuất cảnh vẫn được cấp hộ chiếu để về nước; bổ sung các trường hợp bị hủy giá trị sử dụng hộ chiếu tại Điều 27 (trường hợp được cấp lại hộ chiếu, hộ chiếu sai chi tiết nhân thân, người bị truy nã); sửa đổi, bổ sung Điều 36 để bổ sung trường hợp bị truy nã vào diện tạm hoãn xuất cảnh; sửa đổi kỹ thuật tại các điều khoản có nhắc đến “chứng minh nhân dân” để bảo đảm thống nhất với Luật Căn cước.

Với Luật Cư trú, dự kiến sửa đổi khoản 8 Điều 21 theo hướng: loại trừ yêu cầu ghi rõ ý kiến đồng ý của cha, mẹ hoặc người giám hộ trong Tờ khai thay đổi thông tin cư trú đối với người chưa thành niên vì nội dung này đã được quy định tại khoản 2 Điều 21.

Với Luật Căn cước, dự kiến sửa đổi khoản 4 Điều 25 theo hướng: bổ sung quy định cho phép công dân thực hiện cấp đổi thẻ căn cước khi thay đổi thông tin do sắp xếp đơn vị hành chính thông qua Cổng dịch vụ công, ứng dụng định danh quốc gia để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân.

Đối với Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, cần sửa đổi khoản 4 Điều 34 về định nghĩa phương tiện giao thông thông minh. Theo quy chuẩn quốc tế ISO/SAE PAS 22736:2021, phương tiện này chia làm 5 cấp độ. Trong đó, phương tiện cấp độ 1, 2, 3 chỉ hỗ trợ một phần cho người điều khiển, không thay thế hoàn toàn vai trò của người điều khiển phương tiện, gồm các chức năng như giữ làn đường, giữ khoảng cách với xe phía trước, phanh khẩn cấp… mang lại sự an toàn và phù hợp với điều kiện hạ tầng giao thông hiện nay, nên không cần hạn chế, cấp phép riêng đối với phương tiện giao thông thông minh.

Tuy nhiên, phương tiện giao thông thông minh cấp độ 4 và 5 có khả năng tự động lái hoàn toàn, hiện chỉ mới được thí điểm tại một số nước như Trung Quốc, Hoa Kỳ, châu Âu và chưa được áp dụng đại trà. Với điều kiện hạ tầng giao thông hiện tại của Việt Nam, việc hạn chế, cấp phép riêng đối với loại phương tiện này, bao gồm cả phương tiện phục vụ nghiên cứu, thử nghiệm, là cần thiết để bảo đảm an toàn.

Bộ Công an đang tiếp tục tổ chức nghiên cứu, đánh giá, tổng kết thực tiễn, hoàn thiện hồ sơ Dự án Luật để trình Chính phủ, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến, trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV (tháng 10/2025).